Wikipedia

Ikebana: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycja
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
drobne merytoryczne, drobne redakcyjne, ilustracja
-spamer
 
(Nie pokazano 46 wersji utworzonych przez 15 użytkowników)
Linia 4:
|grafika = Ikebana-Beispiel.jpg
|opis grafiki =
|ja:zapis kanji = <big>生け花<br /big> <sub>lub</sub> <big>活け花</big>
|ja:transkrypcja Hepburna = ikebana
|ja:hiragana = いけばな
Linia 12:
|commons = Category:Ikebana
}}
{{wikisłownik|ikebana}}
[[Plik:Nagoya Ikebana Art Exhibition Sakae Nov 2018 01.jpg|thumb|240px|Nagoya Ikebana Art Exhibition, aranżacja dziewięciu roślin szkoły Ikenobō (2018)]]
{{nihongo|'''Ikebana'''|生花, 活花, 生け花, 活け花||„ożywić kwiaty” (po wycięciu z ziemi}} -– [[Japonia|japońska]] sztuka [[bukieciarstwo|układania kwiatów]]{{r|KenDict}}, nazywana także '''kadō''' (華道, 花道) -– "droga„droga kwiatów"kwiatów” (sposób opanowania kompozycji kwiatowej){{r|Ken}}.▼
 
W przeciwieństwie do dekoracyjnych [[Bukiet (dekoracja)|bukietów]] w stylu zachodnim, japońska sztuka układania kwiatów skupia się na tworzeniu harmonii linearnych konstrukcji, rytmu i koloru. Podczas gdy ludzie Zachodu podkreślają ilośćliczbę i barwy roślin, poświęcając uwagę przede wszystkim pięknu kwiatów, Japończycy podkreślają linearne aspekty kompozycji. Rozwinęli sztukę obejmującą nie tylko kwiaty, ale również naczynia, łodygi, liście i gałęzie. Cała struktura japońskiego układania kwiatów opiera się na trzech głównych punktach, symbolizujących niebo, ziemię i ludzkość.▼
▲{{nihongo|'''Ikebana'''|生花, 活花, 生け花, 活け花}} - [[Japonia|japońska]] sztuka [[bukieciarstwo|układania kwiatów]]{{r|KenDict}}, nazywana także '''kadō''' (華道, 花道) - "droga kwiatów".
 
{{Cytat
▲W przeciwieństwie do dekoracyjnych [[Bukiet (dekoracja)|bukietów]] w stylu zachodnim, japońska sztuka układania kwiatów skupia się na tworzeniu harmonii linearnych konstrukcji, rytmu i koloru. Podczas gdy ludzie Zachodu podkreślają ilość i barwy roślin, poświęcając uwagę przede wszystkim pięknu kwiatów, Japończycy podkreślają linearne aspekty kompozycji. Rozwinęli sztukę obejmującą nie tylko kwiaty, ale również naczynia, łodygi, liście i gałęzie. Cała struktura japońskiego układania kwiatów opiera się na trzech głównych punktach, symbolizujących niebo, ziemię i ludzkość.
|treść = „Podstawowym celem układania kwiatów – który stoi ponad ich kształtem, kolorem i pięknem – jest wyrażenie zrozumienia dla kruchego życia maleńkiej rośliny i jej oczekiwania na swoją przyszłość. Ikebana jest tworzona w oparciu o szlachetną, duchową wymianę pomiędzy człowiekiem a rośliną” – Sen’ei Ikenobō (ur. 1933), przedstawiciel czterdziestego piątego pokolenia rodu, dyrektor szkoły ikebany Ikenobō{{r|Senei}}.
}}
 
== Historia ==
IkebanaPrawda o pochodzeniu ikebany jest nieznana, ale sztuka ta ma długą historię. Dama dworu epokiokresu [[Heian]] (794-1185794–1185), Sei Shōnagon, w swoich [[MakuraZapiski nospod sōshiwezgłowia|''Zeszytach spod wezgłowia'']] wspominawspominała o „kwiatach wiśni w seledynowym wazonie”. Utwory o charakterze pamiętników mówią o kwiatach układanych na święto [[Tanabata]] w [[Kamakura (okres)|okresie Kamakura]] (1185-13331185–1333).
 
Faktyczne początki ikebany jako sztuki datuje się jednak na okres [[Muromachi (okres)|Muromachi-Ashikaga]] (1336-15731336–1573). Pomimo iżChoć były to lata burzliwych walk pomiędzy feudalnymi panami ([[daimyō]]), to paradoksalnie powstały wówczas liczne, nowe formy sztuki, które przetrwały do dnia dzisiejszego i stały się ikonami japońskości. Jedną z nich stała sięjest ikebana, wywodząca się z układania kwiatów oferowanych [[Budda|Buddzie]] w świątyniach lub też duszom zmarłych. Ten rodzaj hołdu nazywa się ''kuge'', ''kyōka''{{r|Ken}}{{r|Ono}}.
[[Plik:Takagike Kashihara JPN 001.jpg|thumb|left|Dom w stylu shoin-zukuri]]
 
Istnieje także pogląd, iż wW pradawnych czasach, przed przyjęciem buddyzmu[[buddyzm]]u, Japończycy wykorzystywali kwiaty oraz gałązki wiecznie zielonych drzew (np. ''sakaki'', [[Pentaphylacaceae|''Cleyera japonica'']]) do odwoływania się do bóstw natury ([[Kami (mitologia japońska)|kami]]). Niektórzyi w czasie ceremonii uważająoczyszczania, żea takwraz z wprowadzeniem buddyzmu w VI wieku powszechny stał się zwyczaj składania kwiatów na ołtarzu buddyjskim. Tak jest ido dziś (np. Jakaw nieceremoniach byłaby[[shintō]] prawdana wterenie tych[[Jinja|chramów]], teoriachczy też towarzyszących otwarciu nowej filii banku, tofirmy). poczuciePoczucie jedności Japończyków z naturą jest widoczne już w najstarszych kronikach{{r|sogetsu}}.
 
W okresie Muromachi-Ashikaga, wraz z ikebaną, rozwinęły się takie dziedziny, jak: architektoniczny styl ''shoin-zukuri'', [[Japońska ceremonia picia herbaty|ceremonia herbaciana]] (chanoyu''cha-no-yu''), teatr [[nō]], poezja zbiorowa ''renga'', [[Ogród japoński|projektowanie ogrodów]]. AutoramiStało tegosię rozwojutak bylidzięki „zawodowi„zawodowym uczestnicyuczestnikom w rozrywce estetycznej”, czyli ''dōbōshū'', doradcydoradcom ds. estetyki, zatrudnianizatrudnianym przez panów feudalnych ([[daimyodaimyō]]) i [[siogun]]ów. Musieli oni pełnić rolę arbitrów w dziedzinie poezji, malarstwa, dekoracji wnętrz, ogrodnictwa, oceniania dzieł sztuki użytkowej. Byli jednocześnie „panami do towarzystwa”, biegłymi w wykwintnej konwersacji i manierach{{r|Tub}}.
{{clear}}
== Style ikebany == ▼
Za prekursora ikebany uważany jest mnich ze świątyni Rokkaku-dō w [[Kioto]], {{nihongo|[[Senkei Ikenobō]]|池坊専慶|Ikenobō Senkei}}, żyjący w XV wieku. Jego szkoła, Ikenobō-ryū, idąc w parze z ascetycznym stylem ceremonii herbacianej, od czterdziestu pięciu pokoleń popularyzuje styl rikka ('stojących kwiatów') przez ród Ikenobō{{r|Ike}}.
 
▲== Style ikebany ==
Innymi zasadami kieruje się styl nageire-bana ('kwiaty wrzucane'), który dał początek wielu popularnym dziś kierunkom. W XVIII wieku powstały filozoficzne (oparte na [[konfucjanizm]]ie) założenia kompozycji kwiatowych. ▼
Przez wieki stworzono wiele stylów i szkół układania kwiatów. Za prekursora ikebany uważany jest mnich ze świątyni Rokkaku-dō (nazwa oficjalna Chōhō-ji) w [[Kioto]], [[Senkei Ikenobō]], żyjący w XV wieku. Jego szkoła, Ikenobō-ryū, od czterdziestu pięciu pokoleń popularyzuje styl rikka ('stojących kwiatów') przez ród Ikenobō{{r|Ike}}. Rikka idzie częściowo w parze ze stylem ''chabana'', czyli ascetycznym aranżowaniem kwiatów we wnęce ''tokonoma'', która znajduje się w pomieszczeniu o nazwie ''chashitsu'' przeznaczonym do ceremonii herbacianej ''cha-no-yu''.
 
▲Innymi zasadami kieruje się styl ''nageire-bana'' ('kwiaty wrzucane' do naczynia, wazonu), który dał początek wielu popularnym dziś kierunkom. W XVIII wieku powstały filozoficzne (oparte na [[konfucjanizm]]ie) założenia kompozycji kwiatowych.
W okresie [[Epoka Meiji|Meiji]] powstała szkoła Ohara-ryū wprowadzająca nowatorski styl mori-bana ('spiętrzone kwiaty'). Współcześnie nadal powstają nowe kierunki. Ikebana jest przedmiotem nauczanym w szkołach i na uniwersytetach.▼
[[File:Yōshū Chikanobu Ikebana.jpg|thumb|400px|left|[[Chikanobu Toyohara]] (1838-1912), ''Kobiety układające kwiaty'']]
{{clear}}
 
W okresie [[Meiji (okres)|Meiji]] (1868–1912) powstała szkoła Ohara-ryū wprowadzająca styl ''mori-bana'', który z kolei dzieli się na trzy grupy. Nazwa pochodzi od techniki tworzącej spiętrzony, „nastroszony” układ roślin{{r|ohara}}.
{{Przypisy|2|przypisy=▼
<ref name=KenDict>{{Cytuj książkę | tytuł = Kenkyusha's New Japanese-English Dictionary | wydawca = Kenkyusha Ltd. | miejsce = Tokyo | data = 1991 | strony = 525 | isbn = 4-7674-2015-6}}</ref>▼
 
▲W okresie [[Epoka Meiji|Meiji]] powstała szkoła Ohara-ryū wprowadzająca nowatorski styl mori-bana ('spiętrzone kwiaty'). Współcześnie nadal powstają nowe kierunki. Ikebana jest przedmiotem nauczanym w szkołach i na uniwersytetach.
<ref name=Ike>{{Cytuj stronę | url = http://www.ikenobo.jp/english/LIBRARY/history01.html | tytuł = Ikenobo - Origin of Ikebana | data = 2006 | opublikowany = Ikenobo | język = en | data dostępu = 2015-03-15}}</ref>▼
 
== Galeria ==
<ref name=Ono>{{Cytuj książkę | nazwisko = Ohno | imię = Noriko | tytuł = The Poetry of Ikebana | miejsce = Tokyo, New York | data = 1990 | strony = 9-10 | isbn = 4-7700-1467-8 }}</ref>▼
<gallery mode="packed" heights="230px">
Nagoya Ikebana Art Exhibition Sakae Nov 2018 04.jpg|Aranżacja szkoły Ikenobō (2018)
Nagoya Ikebana Art Exhibition Sakae Nov 2018 73.jpg|Aranżacja szkoły Sōgetsu-ryū (2018)
Ikebana in Kyoto State Guest House.jpg|Ikebana w wejściu głównym<br />w Kyoto State Guest House (''[[Kyōto Geihinkan]]'') w [[Kioto]]
Ikebana exhibition at Meguro Gajoen 2018 16.jpg|Aranżacja szkoły Saga Go-ryū na ścianie wnęki ''tokonoma'' (2018)
Nagoya Ikebana Art Exhibition Sakae Nov 2018 24.jpg|Nagoya Ikebana Art Exhibition, aranżacja szkoły Shōgetsudō Ko-ryū (2018)
</gallery>
 
== Przypisy ==
<ref name=sogetsu>{{Cytuj stronę | url = http://www.sogetsu.or.jp/e/know/about/ikebana_history.html | tytuł = History of Ikebana | data = 2010 | opublikowany = Sogetsu Ikebana | język = en | data dostępu = 2015-03-16}}</ref>▼
▲{{Przypisy|2|przypisy=
 
<ref name =Tub Ken>{{Cytuj książkę | nazwiskotytuł = TubielewiczKenkyusha's |New imięJapanese-English = Jolanta | tytuł = Historia JaponiiDictionary | wydawca = ZakładKenkyusha Narodowy imLtd. Ossolińskich - Wydawnictwo | miejsce = WrocławTokyo | data = 19841991 | strony = 212-213525, 651, 1010 | isbn = 834-047674-014862015-6}}</ref>
▲<ref name = Ike>{{Cytuj stronę | url = http://web.archive.org/web/20150623100549/http://www.ikenobo.jp:80/english/LIBRARY/history01.html | tytuł = Ikenobo -– Origin of Ikebana | data = 2006 | opublikowany = Ikenobo | język = en | data dostępu = 2015-03-15}}</ref>
▲<ref name =KenDict Ono>{{Cytuj książkę | tytułnazwisko = Kenkyusha'sOhno New| Japanese-Englishimię Dictionary= Noriko | wydawcatytuł = KenkyushaThe Ltd.Poetry of Ikebana | miejsce = Tokyo, New York | data = 19911990 | strony = 5259-10 | isbn = 4-76747700-20151467-68}}</ref>
▲<ref name= sogetsu>{{Cytuj stronę | url = http://www.sogetsu.or.jp/e/know/about/ikebana_history.html | tytuł = History of Ikebana | data = 2010 | opublikowany = Sogetsu Ikebana | język = en | data dostępu = 2015-03-16 | archiwum = https://web.archive.org/web/20160205012739/http://www.sogetsu.or.jp/e/know/about/ikebana_history.html | zarchiwizowano = 2016-02-05 }}</ref>
<ref name = Tub>{{Cytuj książkę | nazwisko = Tubielewicz | imię = Jolanta | tytuł = Historia Japonii | wydawca = Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo | miejsce = Wrocław | data = 1984 | strony = 212-213 | isbn = 83-04-01486-6}}</ref>
▲<ref name =Ono Senei>{{Cytuj książkę | nazwisko = OhnoIkenobo | imię = NorikoSenei | tytuł = The Poetry of Ikebana | miejscewydawca = Tokyo,Hoikusha NewPublishing YorkCo., | data = 1990Ltd. | stronymiejsce = 9-10Osaka | isbndata = 4-7700-1467-8 1976}}</ref>
<ref name = ohara>{{Cytuj stronę | url = http://www.ohararyu.or.jp/english/form_moribana.html | tytuł = Ohara School of Ikebana | data = 2014 | opublikowany = Ohararyu | język = en | data dostępu = 2015-03-21 | archiwum = https://web.archive.org/web/20141015115405/http://www.ohararyu.or.jp/english/form_moribana.html | zarchiwizowano = 2014-10-15 }}</ref>
}}
 
== Linki zewnętrzne ==
* [{{Cytuj stronę | url = http://www.ikebanahq.org/join.php | tytuł = Ikebana International] | opublikowany = ikebanahq.org | archiwum = https://web.archive.org/web/20150302101300/http://www.ikebanahq.org/join.php | zarchiwizowano = 2015-03-02}}
* [http://www.ikenobo.jp/english/index.html Ikenobo -– Origin of Ikebana]
 
{{Kontrola autorytatywna}}
 
[[Kategoria:Sztuka japońska]]
[[Kategoria:Bukieciarstwo]]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Ikebana”