MacOS: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
Funkcja sugerowania linków: dodane 3 linki. |
|||
Linia 2:
{{Nie mylić z|[[Mac OS]]}}
{{System operacyjny infobox
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
}}
'''macOS''' (wymowa: {{IPA|mækoʊɛs}}, dawniej '''OS X''', a także '''Mac OS X'''<ref name="nazwa">{{cytuj stronę |url = http://www.theverge.com/2012/2/16/2802281/apple-officially-renames-mac-os-x-to-os-x-drops-the-mac |tytuł = Apple officially renames Mac OS X to OS X, drops the
macOS jest zbudowany na podstawie dawnego systemu [[NeXTStep (system operacyjny)|NeXTStep]] z drugiej połowy lat 80., wykupionym przez Apple wraz z producentem tegoż systemu [[NeXT]] w 1996 r. Jest on następcą systemu [[Mac OS 9]], wydanego w 1999 r. i ostatniej wersji „klasycznego” [[Mac OS]], który był głównym systemem komputerów Macintosh od 1984 roku.
Linia 36:
== Historia systemu ==
{{Osobny artykuł|Historia macOS}}
macOS powstał w oparciu o jądro [[Mach (jądro)|Mach]]. Niektóre części z implementacji [[Unix]]a: [[FreeBSD]] i [[NetBSD]] zostały włączone w [[NeXTStep (system operacyjny)|NextStep]], który był obiektowo zorientowanym systemem opracowanym przez firmę [[Steve Jobs|Steve’a Jobsa]] – [[NeXT]], która została założona po jego odejściu z Apple w 1985<ref name="whats">{{cytuj stronę |url = http://osxbook.com/book/bonus/ancient/whatismacosx/arch.html |tytuł = What is Mac OS X? |nazwisko = Singh |imię = Amit |język = en
W końcu [[system operacyjny]] firmy [[NeXT]], później nazywany [[OpenStep]], został wybrany jako podstawa do stworzenia nowego systemu [[Apple Inc.|Apple]]. Apple w tym celu wykupiło firmę NeXT<ref name="heaven">{{cytuj stronę |url = http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9F06E1D71331F930A15751C1A960958260 |tytuł = Why Apple Sees Next as a Match Made in Heaven |data = 1996-12-23 |opublikowany = The New York Times |język = en |data dostępu = 2012-06-12}}</ref>. Steve Jobs powrócił do firmy z [[Cupertino]] i stał się tymczasowym, a później głównym [[Dyrektor generalny|dyrektorem generalnym]], kierując zmianami w kierunku przekształcenia przyjaznego dla programistów OpenStep w system, który mógłby być wykorzystany przez Apple dla rynku domowego i twórczych profesjonalistów (np. grafików komputerowych). Projekt na początku nazywał się [[Rhapsody (system operacyjny)|Rhapsody]] i został później przemianowany na Mac OS X<ref>{{cytuj stronę |url = http://business.highbeam.com/411267/article-1G1-20334085/rhapsody-suffers-identity-crisis |tytuł = Rhapsody suffers an identity crisis |nazwisko = Fawcett |imię = Neil |data = 1998-02-12 |opublikowany = Computer Weekly |język = en
[[Mac OS X Server 1.0|Pierwsza edycja]] Mac OS X Server była niekompatybilna z oprogramowaniem napisanym dla [[Mac OS]] i nie posiadała wsparcia dla standardu Apple’a – interfejsu [[FireWire]]. Następne wersje posiadały już większą wsteczną kompatybilność i funkcjonalność, zawierając [[Carbon (informatyka)|API Carbon]] i wsparcie dla FireWire. Podczas rozwoju systemu stopniowo oddalano się od spuścizny po Mac OS-ie i kierowano się w stronę nowego „cyfrowego stylu życia” wydając takie programy jak [[iLife]], [[iWork]] czy zintegrowany z systemem program służący do domowej rozrywki [[Front Row]]<ref>{{cytuj stronę |url = http://www.joelonsoftware.com/articles/APIWar.html |tytuł = How Microsoft Lost the API War |nazwisko = Spolsky |imię = Joel |data = 2004-06-13 |data dostępu = 2012-06-12}}</ref>. Każda nowa wersja zawiera również modyfikacje ogólnego interfejsu, jak styl „[[brushed metal|szlifowanego metalu]]”, który został dodany w wersji 10.3 i usunięty w 10.5 na rzecz jednolitego gradientowego wyglądu okienek<ref>{{cytuj stronę |url = http://helpdesk.wisc.edu/page.php?id=6609 |tytuł = Mac OS X (10.5) – User Interface Changes |nazwisko = W. |imię = Jeff |data = 2008-05-27 |opublikowany = University of Wisconsin |język = en |data dostępu = 2012-06-12}}</ref><ref>{{cytuj stronę |url = http://reviews.cnet.com/macintosh-os/apple-mac-os-x/4505-3673_7-30584530-2.html |tytuł = Apple Mac OS X 10.3 Panther review |nazwisko = Rizzo John |data = 2003-09-12 |język = en
== O systemie ==
macOS jest dziesiątą główną wersją [[system operacyjny|systemu operacyjnego]] [[Mac OS]] dla komputerów [[Macintosh]]. Poprzednie wersje nazwy systemów były oznaczane arabskimi numerami, np. [[Mac OS 8]], [[Mac OS 9|9]]. Litera ''X'' w starej nazwie ''Mac OS X'' oznaczała numer 10 w [[rzymski system zapisywania liczb|rzymskim systemie liczbowym]]. Dlatego poprawną formą wymowy jest ''ten'' ([{{IPA|tɛn}}]) lub „dziesięć”<ref name="ten_nie_x">{{cytuj stronę |url = http://support.apple.com/kb/TA2254 |tytuł = What is an operating system (OS)? |opublikowany = [[Apple Inc.]] |język = en |data dostępu = 2012-06-12}}</ref>, jednakże wymawianie jak litery [[X]] (wymowa angielska [{{IPA|ɛks}}]) także jest popularne<ref>{{cytuj stronę |url = http://www.bbc.co.uk/iplayer/episode/b00z8dnj/Click_26_02_2011/ |tytuł = BBC Click |data = 2011-02-26 |opublikowany = [[BBC]] |język = en |data dostępu = 2012-06-13}}</ref>.
Podstawa systemu macOS jest zgodna z definicją systemu typu [[POSIX]] (systemu uniksowego) i opiera się na [[Jądro systemu operacyjnego|jądrze]] [[XNU]] posiadając charakterystyczne komendy Unix dostępne z poziomu [[Wiersz poleceń|wiersza poleceń]].
Apple wydało tę podstawę jako [[Otwarte oprogramowanie|otwarty]] system operacyjny [[Darwin (system operacyjny)|Darwin]], który po dodaniu licznych komponentów [[zamknięte oprogramowanie|własnościowych]], np. interfejsu [[Aqua (informatyka)|Aqua]] i eksploratora [[Finder]] tworzy kompletny system – macOS<ref>{{cytuj stronę |url = http://www.tuaw.com/2011/04/12/mac-os-x-lion-to-tone-down-the-aqua/ |tytuł = Mac OS X Lion to tone down the Aqua |data = 2011-04-12 |praca = The Unofficial Apple Weblog |opublikowany = AOL |język = en |data dostępu = 2012-06-13}}</ref>.
macOS wprowadza wiele nowych możliwości w stosunku do swego poprzednika [[Mac OS 9]], np. [[wywłaszczenie (informatyka)|wywłaszczeniową]] [[wielozadaniowość]] i [[ochrona pamięci|ochronę pamięci]], które polepszają zdolność systemu do uruchamiania wielu aplikacji jednocześnie bez zakłócania ich działania<ref>{{cytuj stronę |url = http://www.faqs.org/docs/artu/ch03s01.html#id2892085 |tytuł = The Elements of Operating-System Style. Multitasking Capability |nazwisko = Raymond |imię = Eric |język = en
Najbardziej widoczną zmianą było wprowadzenie [[Powłoka systemowa|powłoki]] [[Aqua (informatyka)|Aqua]]. Użycie gładszych krawędzi okien, półprzezroczystych tekstur i kolorów podobnych do wyglądu [[iMac G3|pierwszych iMaców]] wniosło wiele świeżości w porównaniu do powłoki Platinum znanej z systemów [[Mac OS X Server 1.0]] oraz [[Mac OS 9]] i wcześniejszych. Zdaniem Johna Siracusa, redaktora portalu [[Ars Technica]], wprowadzenie Aqua i odstępstwo od konwencjonalnego wyglądu „uderza jak tona cegieł”<ref>{{cytuj stronę |url = http://arstechnica.com/reviews/os/mac-os-x-10-5.ars/3 |tytuł = Mac OS X 10.5 Leopard: the Ars Technica review |nazwisko = Siracusa |imię = John |data = 2007-10-29 |opublikowany = Ars Technica |język = en |data dostępu = 2012-06-22}}</ref>. [[Bruce Tognazzini]] z kolei stwierdził, że interfejs Aqua w [[Mac OS X 10.0]] stanowi krok wstecz w użyteczności w porównaniu z oryginalnym interfejsem [[Mac OS]]<ref>{{cytuj stronę |url = http://www.asktog.com/columns/034OSX-FirstLook.html |tytuł = OS X: A First Look |nazwisko = Bruzze |imię = Tongazzi |data = 2000-02 |opublikowany = Ask Tog |język = en |data dostępu = 2012-06-22}}</ref>. Jednak pomimo słów krytyki deweloperzy spoza Apple szybko zaczęli wydawać [[Skórka (informatyka)|skiny]] dla swoich aplikacji oraz nakładki na inne systemy operacyjne, które miały naśladować nowy wygląd macOS. Okazał się on sukcesem [[marketing]]owym, w związku z czym Apple stosowało procesy prawne przeciwko twórcom niektórych takich nakładek i skórek<ref>{{cytuj stronę |url = http://www.zdnet.com/zdnn/stories/newsbursts/0,7407,2681914,00.html?chkpt=p1bn |tytuł = Apple lowers boom on Aqua
W architekturze systemu macOS został zaimplementowany [[framework]] warstowy<ref>{{cytuj stronę |url = https://developer.apple.com/library/mac/#documentation/MacOSX/Conceptual/OSX_Technology_Overview/About/About.html |tytuł = About the Technologies for Developing Mac OS X Software |opublikowany = Apple Inc
macOS dostarcza własne narzędzia do [[Programowanie komputerów|programowania aplikacji]] pod ten system, z których najważniejsze jest IDE [[Xcode]]. Xcode dostarcza [[Interfejs programowania aplikacji|interfejs programistyczny]] dla kompilatorów kilku [[Język programowania|języków programowania]], wliczając w to [[C (język programowania)|C]], [[C++]], [[Objective-C]] (najbardziej typowy dla platform Apple język, stosowany szczególnie dla [[iOS]]) oraz [[Java]]. [[Przejście Apple na procesory firmy Intel|Po przejściu na procesory Intela]] narzędzie zostało rozbudowane o możliwość tworzenia plików wykonywalnych na obu platformach – [[Universal binary]]<ref>{{cytuj stronę |url = http://developer.apple.com/legacy/mac/library/documentation/MacOSX/Conceptual/universal_binary/universal_binary.pdf |tytuł = Universal Binary Programming Guidelines, Second Edition |opublikowany = Apple Inc
Podsystem [[Darwin (system operacyjny)|Darwin]] kieruje systemem plików [[HFS+]], w którym stosuje się [[Unix|uniksowy]] system kontroli dostępu do plików. W 2003 i 2005 roku dwóch redaktorów z [[Macworld]] sformułowało krytykę schematu uprawnień; Ted Landau nazwał rozregulowanie uprawnień „najczęstszym powodem frustracji” w systemie macOS<ref>{{cytuj stronę |url = http://web.archive.org/web/20090614032806/http://www.accessmylibrary.com/coms2/summary_0286-23097965_ITM |tytuł = Exterminate OS X troubles |nazwisko = Landau |imię = Ted |data = 2003-02-01 |opublikowany = Macworld |język = en
Opierając się na danych z września 2010 roku, macOS jest drugim najbardziej popularnym systemem operacyjnym ogólnego przeznaczenia używanym przez użytkowników internetu, po systemie [[Microsoft Windows]], posiadając 8,26% udziałów, według statystyk stworzonych przez W3Counter<ref>{{Cytuj |url = http://w3counter.com/globalstats.php |tytuł = W3Counter: Global Web Stats
== Kompatybilność ==
Linia 89:
Tworząc Mac OS X wykorzystano doświadczenia z nieukończonego systemu ''[[Rhapsody (system operacyjny)|Rhapsody]]'', który w prostej linii jest następcą rewolucyjnego [[NeXTStep (system operacyjny)|NeXTStep]] firmy [[NeXT]] założonej przez [[Steve Jobs|Steve’a Jobsa]], a przejętej przez Apple Computer, gdy ten powrócił do jego zarządu.
{|
|+ Architektura systemu macOS
|- style="font-size: 150%"
|colspan="3" bgcolor="#acd3ff"| [[Aqua (informatyka)|Aqua]]
Linia 113:
* wbudowane zaawansowane narzędzia [[sieć komputerowa|sieciowe]].
Na konferencji [[Worldwide Developers Conference|WWDC]] (''Worldwide Developers Conference'') 6 czerwca 2005 prezes Apple, [[Steve Jobs]] potwierdził pojawiające się raz na jakiś czas wiadomości, jakoby Mac OS X był tworzony z myślą o procesorach firmy [[Intel]] i kompatybilnych<ref>{{Cytuj |tytuł = Picking up the pieces: John Siracusa mourns the Power PC |czasopismo = Ars Technica |data dostępu = 2017-03-28 |url = https://arstechnica.com/apple/2005/06/mac-20050607/ |język = en}}</ref>. Zaprezentował działanie najnowszej wersji (10.4) systemu na procesorze [[Pentium]] i zapowiedział przejście w ciągu dwóch lat całej linii komputerów [[Macintosh]] (a co za tym idzie – systemu operacyjnego i oprogramowania) na procesory Intela. Jako przyczyny przejścia wymieniane były problemy firmy [[IBM]] z wyprodukowaniem energooszczędnych, szybkich procesorów do komputerów przenośnych.
== Języki ==
Do obsługi systemu znajdziemy domyślnie języki<ref>{{cytuj stronę |url = http://support.apple.com/pl-pl/HT201841 |tytuł = Zmiana języka w OS X |opublikowany = Apple |język = pl |data dostępu = 2012-02-16}}</ref>: [[Język angielski|angielski]], [[Język japoński|japoński]], [[Język francuski|francuski]], [[Język niemiecki|niemiecki]], [[Język hiszpański|hiszpański]], [[Język włoski|włoski]], [[Język portugalski|portugalski]] (brazylijski), portugalski (europejski), [[Język niderlandzki|niderlandzki]], [[Język szwedzki|szwedzki]], [[Język norweski|norweski]], [[Język duński|duński]], [[Język fiński|fiński]], [[Język rosyjski|rosyjski]], [[Język polski|polski]], [[Język chiński|chiński]], [[Język koreański|koreański]], [[język arabski|arabski]], [[Język czeski|czeski]], [[język węgierski|węgierski]], [[język turecki|turecki]], [[język tajski|tajski]], [[Język kataloński|kataloński]], [[język chorwacki|chorwacki]], [[Język grecki|grecki]], [[Język hebrajski|hebrajski]], [[Język rumuński|rumuński]], [[język słowacki|słowacki]] oraz [[Język ukraiński|ukraiński]].
W macOS od wersji 10.7 VoiceOver (czytnik ekranowy) oprócz języka angielskiego, jest dostępny w 25 innych językach (w tym w języku polskim). Oprócz powyższych znajdziemy tam także [[język hindi]].
Linia 176:
| PowerPC
| 32-bitowa
| 18 lipca 2001<ref>{{cytuj stronę
| 25 września 2001
| 10.1.5 ({{Data wydania|2002|06|06}})
Linia 184:
| PowerPC
| 32-bitowa
| 6 maja 2002<ref>{{cytuj stronę
| 24 sierpnia 2002
| 10.2.8 ({{Data wydania|2003|10|03}})
Linia 192:
| PowerPC
| 32-bitowa
| 23 czerwca 2003<ref>{{cytuj stronę
| 24 października 2003
| 10.3.9 ({{Data wydania|2005|04|15}})
Linia 200:
| PowerPC, Intel
| 32-bitowa
| 4 maja 2004<ref>{{cytuj stronę
| 29 kwietnia 2005
| 10.4.11 ({{Data wydania|2007|11|14}})
Linia 208:
| PowerPC, Intel
| 32-bitowa
| 26 czerwca 2006<ref>{{cytuj stronę
| 26 października 2007
| 10.5.8 ({{Data wydania|2009|08|05}})
Linia 216:
| Intel (mogą być uruchamiane programy z [[PowerPC]] przy pomocy emulatora [[Rosetta (oprogramowanie)|Rosetta]])
| 32/64-bitowa
| 9 czerwca 2008<ref>{{cytuj stronę
| 28 sierpnia 2009
| 10.6.8 ({{Data wydania|2011|06|23}})
Linia 224:
| Intel
| 64-bitowa
| 20 października 2010<ref>{{cytuj stronę
| 20 lipca 2011
| 10.7.5 ({{Data wydania|2012|09|19}})
Linia 232:
| Intel
| 64-bitowa
| 16 lutego 2012<ref>{{cytuj stronę
| 25 lipca 2012
| 10.8.5 (12F45) ({{Data wydania|2013|10|03}})
Linia 256:
| Intel
| 64-bitowa
| 8 czerwca 2015<ref>{{cytuj stronę
| 30 września 2015
| 10.11.6 (15A284) ({{Data wydania|2016|09|16}})
Linia 272:
|Intel
|64-bitowa
|5 czerwca 2017<ref>{{Cytuj stronę |
|25 września 2017<ref>{{Cytuj stronę
|10.13.6 ({{Data wydania|2018|08|23}})
|-
Linia 280:
|Intel
|64-bitowa
|4 czerwca 2018<ref>{{Cytuj stronę
|24 września 2018<ref>{{Cytuj stronę |
|10.14.6 ({{Data wydania|2019|09|26}})
|-
Linia 288:
|Intel
|64-bitowa
|3 czerwca 2019<ref>{{Cytuj stronę |url = https://www.macrumors.com/2019/06/03/apple-macos-catalina/ |tytuł = Apple Announces
|7 października 2019<ref>{{Cytuj stronę |url = https://appleworld.pl/apple-udostepnia-publicznie-macos-catalina-nowa-wersje-systemu-operacyjnego-dla-komputerow-mac/ |tytuł = Apple udostępnia publicznie macOS Catalina – nową wersję systemu operacyjnego dla komputerów Mac |data = 2019-10-07 |opublikowany = AppleWorld
|10.15 ({{Data wydania|2019|10|07}})
|-
|macOS [[MacOS Big Sur|11]]
|Big Sur
|ARM ([[Apple M1|M1]]), Intel<ref>{{Cytuj stronę |url = https://macandegg.de/2020/11/macbook-pro-air-und-mac-mini-mit-m1-chip-erste-arm-macs/ |tytuł = MacBook Pro, Air und Mac mini mit M1 Chip erste ARM Macs |data = 2020-11-10 |opublikowany = mac&egg
|64-bitowa
|22 czerwca 2020<ref name="Apple Big Sur PR 2020.06.222">{{Cytuj stronę
|12 listopada 2020<ref>{{Cytuj stronę
|11.7.1 (24 października 2022)
|-
|macOS [[macOS Monterey|12]]
|Monterey
|ARM, Intel
|64-bitowa
|7 czerwca 2021<ref name="Griffin2021">{{Cytuj pismo |
|26 października 2021
|12.6.3 (23 stycznia 2023)
Linia 312:
|ARM, Intel
|64-bitowa
|6 czerwca 2022<ref name="theverge-13">{{Cytuj stronę |
|24 października 2022
|13.3.1 (a) (1 maja 2023)
|