Jimi Hendrix: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
→Dzieciństwo i wczesna młodość: drobne merytoryczne |
drobne techniczne |
||
Linia 31:
'''Jimi Hendrix''', właśc. '''James Marshall Hendrix''' (ur. [[27 listopada]] [[1942]] w [[Seattle]] w stanie [[Waszyngton (stan)|Waszyngton]], zm. [[18 września]] [[1970]] w [[Londyn]]ie) – [[Amerykanie|amerykański]] [[gitarzysta]]-[[wirtuoz]], [[śpiew|wokalista]], [[kompozytor]], autor tekstów, [[producent muzyczny]]. Jeden z najważniejszych muzyków XX wieku{{r|Sidwell|oficjalnabiografia|AMasters|marshall.com|BBC Radio 2}}.
Powszechnie uznawany za najwybitniejszego i najbardziej wpływowego gitarzystę wszech czasów{{r|younever}}{{r|Gibbons}}{{r|A history of popular culture|African-American|Jimi Hendrix Biography by RU & SW|gre2|30-second|Signed Jimmy Page Jimi Hendrix|Artist, Writers...|Jimi Hendrix Talking|p1}}{{r|RGate|50years|oficjalnabiografia}}<ref>{{odn|ref=nie|Ogunjobi|2008|s=7}} ; {{odn|ref=nie|Gaar|2017|s=11}} ; {{odn|ref=nie|McDermott|Kramer|1992|s=323, 324}} ; {{odn|ref=nie|Gulla|2009|s=121, 130}}; {{odn|ref=nie|Simmonds|2012|s=960}}</ref>. Tym mianem został uhonorowany w licznych plebiscytach, m.in. magazynu muzycznego „[[Rolling Stone]]” w 1992, [[Lista 100 najlepszych gitarzystów wszech czasów magazynu Rolling Stone|2003]], [[Lista 100 najlepszych gitarzystów wszech czasów magazynu Rolling Stone|2011]] i 2015{{r|RS92|p6|
Po sukcesie w Europie zdobył popularność także w Stanach Zjednoczonych, do czego przyczynił się jego występ na [[Festiwal w Monterey|festiwalu w Monterey]] w 1967{{r|Hollywood Walk of Fame}}. Później był głównym artystą [[Festiwal w Woodstock|festiwalu Woodstock]] (1969{{r|WoodstockDVD}}) i [[Isle of Wight Festival|festiwalu na wyspie Wight]] (1970{{r|Hollywood Walk of Fame}}). Wydał trzy przełomowe albumy studyjne ''[[Are You Experienced]]'', ''[[Axis: Bold as Love]]'', ''[[Electric Ladyland]]'' i jeden koncertowy ''[[Band of Gypsys (album)|Band of Gypsys]]''{{odn|Gulla|2009|s=121}}. Płyta ''Are You Experienced'' jest jednym z najważniejszych debiutanckich albumów w historii{{r|debiutancki lp}}{{odn|Marsh|1997|s=7}}. ''Electric Ladyland'' z kolei uznawany jest za jeden z najlepszych w historii rocka{{odn|Gulla|2009|s=126}}. Zmarł nagle dwa miesiące przed swoimi 28. urodzinami, uważa się że zachłysnął się wymiocinami i zatruł [[Barbiturany|barbituranami]]{{odn|Cross|2005|s=281}}{{r|ctheories}}. Okoliczności śmierci nie zostały nigdy w pełni wyjaśnione<ref>{{odn|ref=nie|Gulla|2009|s=129}} ; {{odn|ref=nie|Redding|Aplebby|2000|s=155, 232}}</ref>. Sprzyjało to, i sprzyja nadal, powstawaniu wielu teorii spiskowych{{r|ctheories}}.
Linia 200:
22 maja, to przylot do [[Helsinki|Helsinek]] i jedyny pobyt w [[Finlandia|Finlandii]]{{odn|Shapiro|Glebbeek|1992|s=161–163}}. „NOWY SZALENIEC PRZYBYWA DO HELSINEK” – głosiła gazeta Helsingin Sanomat{{odn|Shapiro|Glebbeek|1992|s=161}}. Zespół wystąpił w telewizji oraz zagrał koncert{{odn|Shapiro|Glebbeek|1992|s=161–162}}. [[Otto Donner]], swego czasu, jeden z wiodących fińskich kompozytorów zwrócił uwagę na zbieg okoliczności{{odn|Shapiro|Glebbeek|1992|s=162}}. Otóż dzień wcześniej, w tym samym miejscu wystąpił [[Karlheinz Stockhausen]]{{odn|Shapiro|Glebbeek|1992|s=162}}. Donner dostrzegł wiele podobieństw pomiędzy nimi, i zauważył że Hendrixa wraz z jego muzycznymi eksperymentami, jego brzmieniem, można porównać do większości kompozytorów muzyki poważnej{{odn|Shapiro|Glebbeek|1992|s=162}}. Następny był koncert w [[Sztokholm]]ie, w Tivoli Garden zgromadziło się 14 tys. ludzi, dwa razy więcej niż na [[Beach Boys]]ach, którzy zagrali tu nieco wcześniej{{odn|Shapiro|Glebbeek|1992|s=163}}.
4 czerwca w londyńskim {{link-interwiki|Teatr Saville|tekst=teatrze Saville|Q=Q7428236}} [[The Jimi Hendrix Experience|Experience]] dał swój ostatni występ w Anglii przed amerykańskim debiutem{{odn|Cross|2005|s=163}}. Koncert był przedsięwzięciem zorganizowanym przez [[Brian Epstein|Briana Epsteina]], menedżera [[The Beatles]]{{odn|Redding|Aplebby|2000|s=62}}. Wśród publiczności byli [[Paul McCartney]], [[George Harrison]], [[Eric Clapton]], [[Jack Bruce]], [[Spencer Davis]] i [[Lulu (piosenkarka)|Lulu]]{{odn|Cross|2005|s=164}}. Swój występ rozpoczęli od utworu The Beatles „[[Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band (singel)|Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band]]”, pochodzącego z albumu [[Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band|o tym samym tytule]], wydanego 1 czerwca{{r|
==== Debiut w USA – Festiwal w Monterey ====
{{osobny artykuł|Festiwal w Monterey}}
[[Plik:Jimi Hendrix 1967 uncropped.jpg|thumb|300px|Występ Hendrixa w Sztokholmie, 24 maja 1967]]
Chociaż zespół cieszył się popularnością w Europie, był zupełnie nieznany w [[Stany Zjednoczone|USA]]{{r|
Przed wyjściem na scenę, pomiędzy Hendrixem a [[Pete Townshend|Pete’em Townshendem]] z [[The Who]], rozgorzała dyskusja, kto będzie grać pierwszy{{odn|Shapiro|Glebbeek|1992|s=189}}. Żaden z nich nie chciał wystąpić jako „ten drugi”{{odn|Shapiro|Glebbeek|1992|s=189}}. Dopiero „rzut monetą” [[John Phillips (muzyk)|Johna Phillipsa]] (współorganizatora festiwalu) rozstrzygnął sprawę – The Who wygrali{{odn|Shapiro|Glebbeek|1992|s=189}}. Wtedy Hendrix, bez słowa wszedł na krzesło, i stojąc na nim zagrał „absolutnie porażającą solówkę gitarową” – wszyscy wokół stali z otwartymi ustami{{odn|Shapiro|Glebbeek|1992|s=189, 190}}. Następnie zszedł i powiedział: „Jeśli mam grać po was, to zamierzam dać z siebie wszystko{{odn|Shapiro|Glebbeek|1992|s=190}}”. Został zapowiedziany przez zaprzyjaźnionego z nim [[Brian Jones|Briana Jonesa]]{{r|p30}}{{odn|Redding|Aplebby|2000|s=64}}. Jones: „Chciałbym przedstawić wam bardzo dobrego przyjaciela, waszego krajana{{odn|Cross|2005|s=168}}. Wybitnego wykonawcę, najwspanialszego gitarzystę, jakiego w życiu słyszałem – [[The Jimi Hendrix Experience]]{{odn|Cross|2005|s=168}}”. Rozpoczął występ [[Remake|remakiem]] utworu [[Howlin’ Wolf]]a „{{link-interwiki|Killing Floor|Q=Q1996879}}”{{odn|Cross|2005|s=168}}. Wykonał też „[[Foxy Lady]]”, „[[Like a Rolling Stone]]”, „{{link-interwiki|Rock Me Baby|Q=Q3939709}}”, „[[Hey Joe]]” (pierwszą [[Solo|solówkę]] zagrał zębami, drugą za plecami), „Can You See Me”, „[[The Wind Cries Mary]]”, „[[Purple Haze]]”{{r|Monterey}}. Następnie zmienił gitarę na inny model Stratocastera - Fiesta Red - który wcześniej pomalował w kwieciste wzory{{r|FStrato}}. Zapowiedział piosenkę „[[Wild Thing]]” jako hymn amerykańsko - brytyjski{{r|p30}}. Grał wtedy m.in. między nogami, za plecami, na kolanach oraz wykonał [[Salto (akrobatyka)|salto]]{{odn|Shapiro|Glebbeek|1992|s=193}}. Na zakończenie tego utworu, a także całego występu, zaczął trzeć gitarą o [[Wzmacniacz sygnałów elektrycznych|wzmacniacze]], a następnie podpalił ją i roztrzaskał na scenie{{odn|Cross|2005|s=169}}{{r|Monterey}}. Obraz Hendrixa klęczącego nad płonącą gitarą i podsycającego płomienie stał się jednym z najbardziej rozpoznawalnych w historii rocka i [[Kultura popularna|popkultury]]{{r|Monterey}}. Tricku z paleniem gitary użył w całej swojej karierze tylko trzykrotnie{{odn|Simmonds|2012|s=92}}{{r|younever}}. Swoją grą na festiwalu w Monterey rozsławił grupę na całą Amerykę{{r|p30}}{{odn|Cross|2005|s=169, 170}}. Dla wielu występ na Monterey Pop jest jego najlepszym{{odn|Simmonds|2012|s=92}}. Według [[Robert Wyatt|Roberta Wyatta]], Hendrix opuszczając po raz pierwszy Amerykę, był „nikim”, teraz po Monterey, wracał do kraju jako gwiazda{{odn|O’Dair|2014|s=100}}. Tymczasem, basista Experience, miał za złe mediom że „sukces w Ameryce wypromował tylko Jimiego” a on i Mitch Mitchell, stali się tylko jego tłem{{odn|Redding|Aplebby|2000|s=69}}. Przypomniał, że z Anglii, wyjeżdżali jako grupa{{odn|Redding|Aplebby|2000|s=69}}.
Linia 667:
* W [[Universal City (Kalifornia)|Universal City]] znajduje się ulica jego imienia{{odn|Lawrence|2005|s=334, 335}}.
* W 1985 roku odkryto [[Planetoida|planetoidę]], którą nazwano na cześć artysty – [[(4738) Jimihendrix]]{{r|planetoida}}.
* We wrześniu 1997 roku w jego dawnym miejscu zamieszkania przy {{link-interwiki|Brook Street|Q=Q2926113}} 23 w Londynie została zainstalowana pamiątkowa tablica{{r|
* W jego rodzinnym mieście [[Seattle]] nazwano jego imieniem park{{r|Jimi Hendrix Park}}, postawiono naturalnych rozmiarów pomnik z brązu, przedstawiający artystę{{r|Jimi Hendrix Statue|Rock Idol s Legacy Devolves}} i ufundowano pamiątkową tablicę{{r|Woodland Park Zoo Seattle}}.
* Jedna z figur woskowych [[Muzeum Figur Woskowych Madame Tussaud w Londynie|Madame Tussauds]] w [[Londyn]]ie przedstawia Hendrixa{{r|www madametussauds com}}.
Linia 711:
=== Hendrix w popkulturze ===
Jest jedną z ikon [[Kultura popularna|popkultury]]{{r|MENews|Ddose|Sidwell}}<ref>{{odn|ref=nie|Ogunjobi|2008|s=7}} ; {{odn|ref=nie|Cross|2005|s=7–8}}</ref>. Należy do tzw. [[Klub 27|Klubu 27]], grupy znanych artystów zmarłych w wieku 27 lat{{r|Klub27}}. Jego postać wykorzystano w grach komputerowych [[Guitar Hero World Tour]]{{r|
== Sylwetka ==
Linia 717:
Hendrix: „Pierwszym gitarzystą którego poznałem był [[Muddy Waters]]{{odn|McDermott|Kramer|1992|s=2}}. Kiedy byłem małym chłopcem, usłyszałem jedną z jego starych płyt i śmiertelnie mnie to przeraziło, bo słyszałem te wszystkie dźwięki”{{odn|McDermott|Kramer|1992|s=2}}.
Największy wpływ na jego muzykę mieli następujący artyści (alfabetycznie): [[Chet Atkins]]{{odn|Hendrix|Neal|2014|s=62}}, [[The Beatles]]{{r|
=== Wpływ ===
Linia 1300:
<ref name="p49">{{cytuj stronę |url = https://www.billboard.com/articles/news/77821/handels-house-becomes-museum |tytuł = Handel’s House Becomes Museum |opublikowany = billboard.com |data = 2001-11-07 |język = en |archiwum = http://archive.vn/JqxTM |zarchiwizowano = 2020-05-22 |data dostępu = 2020-05-22}}</ref>
<ref name="p50">{{cytuj stronę |url = http://www.laobserved.com/archive/2007/06/hendrix_at_devonshire_dow.php |tytuł = Hendrix at Devonshire Downs |opublikowany = L. A. Observed |data = 2007-06-21 |język = en |archiwum = http://archive.vn/8eexT |zarchiwizowano = 2020-05-21 |data dostępu = 2020-05-20}}</ref>
<ref name="
<ref name="
<ref name="
<ref name="
<ref name="
<ref name="Hendrix jams with Cream">{{cytuj stronę |url = http://www.bbc.co.uk/music/sevenages/events/blues-based-rock/hendrix-jams-with-cream/ |tytuł = Hendrix jams with Cream |opublikowany = bbc.co.uk |język = en |archiwum = http://archive.vn/Ppn8 |zarchiwizowano = 2020-05-21 |data dostępu = 2020-04-18}}</ref>
<ref name="Hendrix masters align with">{{cytuj stronę |url = https://www.reuters.com/article/uk-hendrix/hendrix-masters-align-with-new-axis-in-sony-deal-idUKTRE57S00820090829 |tytuł = Hendrix masters align with new „Axis” in Sony deal |opublikowany = reuters.com |data = 2009-08-29 |język = en |archiwum = http://archive.vn/pCrbK |zarchiwizowano = 2020-05-23 |data dostępu = 2020-05-23}}</ref>
|