Szablogrzbiet waleniożerny

Szablogrzbiet waleniożerny
	Pseudorca crassidens
	(Owen, 1846)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Rząd	Cetartiodactyla
(bez rangi)	walenie
(bez rangi)	zębowce
Rodzina	delfinowate
Rodzaj	szablogrzbiet
Gatunek	szablogrzbiet waleniożerny
Synonimy
	Phocaena crassidens Owen, 1846; Orca meridionalis Flower, 1865; Pseudorca meridionalis (Flower, 1865); Orca destructor Cope, 1866;
	Phocaena crassidens Owen, 1846; Orca meridionalis Flower, 1865; Pseudorca meridionalis (Flower, 1865); Orca destructor Cope, 1866;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; bliski zagrożenia
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Następująca wersja przejrzana tej strony, którą oznaczono 13 lut 2021, była oparta na tej wersji.

Szablogrzbiet waleniożerny^[3], orka karłowata^[4] (Pseudorca crassidens) – gatunek ssaka z rodziny delfinowatych (Delphinidae), jedyny przedstawiciel rodzaju Pseudorca. Duży delfin, żyje w wodach tropikalnych, subtropikalnych i niektórych umiarkowanych.

Systematyka

Takson po raz pierwszy opisany przez R. Owena w 1846 roku pod nazwą Phocaena crassidens^[5]. Jako miejsce typowe na podstawie subfosyliów autor wskazał Anglię (ang: „in the great fen of Lincolnshire beneath the turf, in the neighborhood of the ancient town of Stamford”)^[5]. Jedyny przedstawiciel rodzaju szablogrzbiet^[3] (Pseudorca) utworzonego przez J. T. Reinhardta w 1862 roku^[6].

Dane

Wielkość urodzeniowa: ok. 1,7 m
Dojrzałość płciowa samic: 3,49-3,64 m
Dojrzałość płciowa samców: 3,7 m
Największy znany okaz: (samica) 5,06 m; (samiec) 5,96 m przy 2000 kg masy ciała
Pożywienie: duże ryby, głowonogi, delfiny
Zagrożenia: niedostatecznie poznany status; popada w konflikt z ludźmi przy połowach ryb

Wygląd

Szablogrzbiet waleniożerny ma ciemnoszarą skórę, bez zwykłych dla delfinów plam czy pasków na bokach. Na brzusznej stronie ciała, na poziomie płetw piersiowych orki karłowate mają jedyny, jasnoszary pas. Pysk tych delfinów nie ma dzioba, ale jest mimo to długi, górna szczęka jest bardziej wysunięta niż żuchwa, jak u niektórych innych gatunków. Nazwę „szablogrzbiet”, zwierzęta te zawdzięczają dość ostro postawionej płetwie grzbietowej samców. Wynurzającego się z wody szablogrzbieta zdarza się mylić z orką, mimo iż ta jest od niego znacznie większa.

Występowanie i zachowanie społeczne

Szablogrzbiety waleniożerne żyją w dużych rodzinnych grupach w wodach tropikalnych, subtropikalnych i niektórych umiarkowanych na całym świecie^[2]^[7].

Podobnie, kiedy jakiś osobnik osiadłszy na mieliźnie, czy plaży będzie wzywał pomocy innych orek, próbując mu pomóc niekiedy całe stado osiada na brzegu, kiedy zbyt się zbliża. Wtedy akcja wnoszących specjalnymi dźwigami zwierzęta po kolei z powrotem do wody zdaje się nie mieć końca, bo uwolniona orka znów wraca na pomoc uwięzionym członkom stada. Dopiero kiedy pozostałe na plaży delfiny umrą i nie będą więcej ich wzywać, ocalała odratowana część zwierząt wraca do morza.

Zdarza się przetrzymywać szablogrzbiety waleniożerne w delfinariach, gdzie poddają się tresurze. Zdarzyło się, że chowany we wspólnym basenie z butlonosami samiec szablogrzbieta waleniożernego skrzyżował się z samicą butlonosa zwyczajnego. Mieszaniec, który się narodził, został nazwany "wholphinem". Jego skóra była szaro-czarna; miał sylwetkę ciała szablogrzbieta, ale kształt głowy i pyska butlonosa.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e Pseudorca crassidens, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b R.W.R.W. Baird R.W.R.W., Pseudorca crassidens, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2015.2 [dostęp 2015-09-14] (ang.).
↑ ^a ^b Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 188. ISBN 978-83-88147-15-9.
↑ K. Kowalski (redaktor naukowy), A. Krzanowski, H. Kubiak, G. Rzebik-Kowalska, L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 241, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
↑ ^a ^b R. Owen: A history of British fossil mammals and birds. Londyn: John Van Voorst, 1846, s. 516, rys. 213. (ang.).
↑ J. T. Reinhardt. Om en for den Danske Fauna ny Delphinart (Pseudorca crassidens Owen). „Oversigt over det Kongelige Danske Videnskabernes Selskabs Forhandlinger”. 1862, s. 151, 1862. (duń.).
↑ Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Pseudorca crassidens. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 10 stycznia 2010]

[itis-1] Pseudorca crassidens, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] R.W.R.W. Baird R.W.R.W., Pseudorca crassidens, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2015.2 [dostęp 2015-09-14] (ang.).

[miiz-3] Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 188. ISBN 978-83-88147-15-9.

[msz-4] K. Kowalski (redaktor naukowy), A. Krzanowski, H. Kubiak, G. Rzebik-Kowalska, L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 241, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.

[Owen-5] R. Owen: A history of British fossil mammals and birds. Londyn: John Van Voorst, 1846, s. 516, rys. 213. (ang.).

[Reinhardt-6] J. T. Reinhardt. Om en for den Danske Fauna ny Delphinart (Pseudorca crassidens Owen). „Oversigt over det Kongelige Danske Videnskabernes Selskabs Forhandlinger”. 1862, s. 151, 1862. (duń.).

[7] Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Pseudorca crassidens. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 10 stycznia 2010]

[3]

[4]

[1]

[2]

[5]

[6]

[7]