Śluza Rudziniec
Śluza Rudziniec (pierwotnie „Lohnia”, od 1936 r. – „Hubenland”, od 1945 r. – „Rudzieniec”, obecnie „Rudziniec”)[1] – śluza nr IV zlokalizowana na 21,5. km Kanału Gliwickiego, na stopniu piętrzącym o różnicy poziomów wody górnej i dolnej wynoszącej 6,25 m, jedna z sześciu śluz na Kanale Gliwickim[1].
 Śluza Rudzienic, widok od strony głowy dolnej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Droga wodna | |
| Lokalizacja |
na 21,5 km |
| Budowa | |
| Lata budowy |
1936–1938 |
| Dane techniczne | |
| Długość |
71,4 m |
| Szerokość |
12 m |
| Różnica poziomów |
6,25 m |
| Wrota |
dwuskrzydłowe stalowe |
| Rodzaj napędu |
elektryczny |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu gliwickiego  | |
Położenie na mapie gminy Rudziniec  | |
 50°22′40,7″N 18°25′02,6″E/50,377972 18,417389
| |
Historia
edytujWybudowana w latach 1936–1938 w pobliżu dawnej Huty „Piela” w Rudzińcu[1] według projektu wykonanego przez berliński Instytut Doświadczalny ds. Budownictwa Wodnego (Versuchsanstalt für Wasserbau und Schiffbau). W latach 40. XX w. na prawym brzegu, przy głowie dolnej, wybudowano przepompownię[2].
Opis
edytujŚluza Rudziniec jest śluzą bliźniaczą, dwukomorową, z systemem oszczędnego śluzowania. Komory posiadają ściany wykonane z korytkowych brusów stalowych, typu Larsen III[1]. Długość użyteczna komór wynosi 71,4 m, szerokość użyteczna – 12 m, wysokość ścian komory – 10,05 m)[3]. Komory zamykają stalowe wrota z segmentowymi zasuwami do upustu i wpustu wody, przy nich umieszczone są odbojnice i profilowane progi rozpraszające energię wpuszczanej wody[1].
Głowy dolne i górne śluzy wykonane są z żelbetu i ozdobione kamienną okładziną. Przy głowie dolnej znajduje się budynek sterowni, w którym umieszczone są również maszynownia, pokój kierownika śluzy oraz kotłownia. Przy głowach znajdują się budynki maszyn napędowych, obsługujące mechanizmy zamykające wrota[1].
Przy śluzie wybudowano trzy budynki mieszkalne dla pracowników obsługujących śluzę.
Śluzę Rudziniec poprzedzają dwa podłużne awanporty, dolny i górny.
Architektura śluzy Rudziniec, podobnie jak pozostałych śluz Kanału Gliwickiego, miała na celu ukazanie potęgi władzy i siły Rzeszy Niemieckiej. Całość to monumentalna, symetryczna kompozycja, podkreślona umieszczonymi centralnie głowami z maszynowniami. Surowość budynków podkreśla kamienna okładzina i wąskie okna. Na głowach umieszczone było godło III Rzeszy oraz nazwa śluzy[2].
Prace remontowe
edytujOpracowany w 2001 r. strategiczny program modernizacji Odrzańskiego Systemu Wodnego „Program dla Odry 2006” przewidywał również remonty śluz Kanału Gliwickiego. Zakres prac remontowo-budowlanych, obejmował między innymi przebudowy i remonty śluz oraz awanportów wraz z wyposażeniem, remont nabrzeży i dalb, budowę pomostów w awanportach, przebudowę i remont dróg wewnętrznych oraz ciągów pieszych oraz budowę budynków socjalnych.
W czasie prac z dna kanału wydobyto fragmenty godła III Rzeszy oraz napisu „Hubenland”, które były pierwotnie zamontowane na głowie śluzy (obecnie w Muzeum Śląskim w Katowicach)[2].
Rozpoczęty w 2013 remont zakończył się w 2015[4].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f Miron Urbaniak, Dzieła hydrotechniki w Polsce: Kanał Górnośląski (Gliwicki), Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy Michał Koliński, 2015, s. 157, 205–235, ISBN 978-83-7729-280-8, OCLC 947172560 [dostęp 2019-06-21].
- ↑ a b c Ewa Caban, Kanał Gliwicki - prace przy śluzie „Rudziniec”, [w:] Irena Kontny (red.), Transport, Katowice: Regionalny Instytut Kultury w Katowicach, 2018, s. 7–24, ISBN 978-83-952024-0-7, OCLC 1080928094 [dostęp 2019-06-21].
- ↑ Śluza Rudziniec [online], www.gliwice.rzgw.gov.pl [dostęp 2019-06-21].
- ↑ Remont Śluzy Rudziniec [online], www.skanska.pl [dostęp 2019-06-21] (pol.).