Żółciak siarkowy
Żółciak siarkowy (Laetiporus sulphureus (Bull.) Murrill) – gatunek grzybów z rzędu żagwiowców (Polyporales)[1].
.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
żółciak siarkowy |
| Nazwa systematyczna | |
| Laetiporus sulphureus (Bull.) Murrill Mycologia 12(1): 11 (1920) | |
.jpg)
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Laetiporus, Laetiporaceae, Polyporales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1]
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1789 r. Jean Baptiste Bulliard nadając mu nazwę Boletus sulphureus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1920 r. William Alphonso Murrill, przenosząc go do rodzaju Laetiporus[1].
Synonimów naukowych ma ponad 70, niektóre z nich:
- Agaricus speciosus Battarra 1755
- Boletus citrinus Lumn. 1791
- Boletus imbricatus Bull. 1788
- Boletus sulphureus Bull. 1789
- Ceriomyces aurantiacus (Pat.) Sacc. 1888
- Cladomeris casearius (Fr.) Quél. 1886
- Daedalea imbricata (Bull.) Purton 1821
- Grifola sulphurea (Bull.) Pilát 1934
- Leptoporus casearius (Fr.) Quél. 1888
- Leptoporus imbricatus (Bull.) Quél. 1888
- Polypilus imbricatus (Bull.) P. Karst. 1882
- Sistotrema sulphureum (Bull.) Rebent. 1804
- Stereum speciosum Fr. 1871
- Sulphurina sulphurea (Quél.) Pilát 1942[2].
Nazwę polską podano w pracy Stanisława Domańskiego i in. w 1967 r.[3] W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako huba żółta, żagiew Rostafińskiego, żagiew topolowa, grzyb siarkowy, huba siarkowa[4].
Morfologia
edytujZazwyczaj bez trzonu, grubomięsisty, przyrośnięty bokiem do drzewa, o średnicy 10–40 cm. Często owocniki występują dachówkowato jeden nad drugim. Młode okazy często mają bulwowaty kształt, później stają się wachlarzowate, półkuliste, lub nieregularnie zdeformowane. Powierzchnia górna pagórkowata, nierówna, promieniście pomarszczona. Barwa siarkowożółta do pomarańczowej (często z różowym odcieniem), z wiekiem blednie[5]. Brzeg nieregularny, falisty, podwinięty. Spotykane są też owocniki z brzegiem ostrym. Brzeg jest często barwy cytrynowej.
Rurkowaty, nieoddzielający się od miąższu. Rurki krótkie (o długości do 1,5–5 mm), barwy siarkowożółtej. Pory rurek bardzo drobne (na jednym mm mieści się ich 3-5), początkowo siarkowożółte, potem ochrowożółte[6].
Barwy białej do kremowożółtej, u młodych egzemplarzy miękki i soczysty, u starszych kruchy. W smaku przyjemny, nieco kwaśny, zapach grzybowy[5].
Jasnożółty szybko jaśniejący do białego. Zarodniki, bezbarwne, gładkie, o kształcie od jajowatego do owalnego lub łezkowate, Mają ostro zakończoną podstawę i krople w środku. Rozmiary: 5–6,5 × 3,5–4,5 μm[6].
Występowanie i siedlisko
edytujGatunek kosmopolityczny, poza Antarktydą występujący na wszystkich kontynentach. Najliczniej notowany na półkuli północnej, zwłaszcza w Ameryce Północnej i w Europie[7]. W Polsce gatunek pospolity[4].
Owocniki jednoroczne, pojawiają się od kwietnia do października, ale głównie wiosną[4]. Zazwyczaj występuje w parkach, na przydrożnych drzewach, w sadach i ogrodach. W lasach jest rzadszy. Występuje głównie na drzewach liściastych, na drzewach iglastych bardzo rzadko[8]. Najczęściej atakuje dęby, brzozy, wierzby i drzewa owocowe[5].
Znaczenie
edytujGroźny grzyb chorobotwórczy. Atakuje głównie drzewa liściaste, i to zarówno okazy osłabione, jak i te w pełni zdrowe. Najczęściej owocniki powstają na jeszcze żywym drzewie. Powoduje intensywną brunatną zgniliznę drewna, najpierw w twardzieli, później w bielu i często powstanie w drewnie dziupli. Opanowane przez niego drzewo ginie w ciągu kilku lat[6].
Jadalne są tylko młode owocniki po odpowiednim przygotowaniu. Polega ono na płukaniu, obgotowaniu i odlaniu wody. Dopiero tak przygotowane grzyby można dalej przetwarzać (np. smażyć)[6]. Surowe owocniki są trujące, starsze są niejadalne nawet po obróbce termicznej. Podejrzewa się, że żółciaki rosnące na cisach są trujące, nie zostało to jednak udowodnione[9].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2020-11-19] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2019-05-20].
- ↑ Stanisław Domański, Flora Polska. Grzyby (Fungi). Żagwiowate I (Polyporaceae I), Szczeciniakowate I (Mucronoporaceae I), PWN, 1965.
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1 (ang.).
- ↑ a b c d Piotr Łakomy, Atlas hub, Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2008, ISBN 978-83-7073-650-7.
- ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2014-04-18].
- ↑ Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ Andreas Gminder, Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej, 2008, ISBN 978-83-258-0588-3.