Acetylocholinoesteraza

Acetylocholinoesteraza, esteraza acetylocholinowa, hydrolaza acetylocholinowa, AChE (EC 3.1.1.7) – enzym rozkładający jeden z podstawowych neuroprzekaźników, acetylocholinę, na cholinę i resztę kwasu octowego.

Schemat hydrolizy acetylocholiny w aktywnym centrum acetylocholinoesterazy

Znajduje się głównie w zakończeniu płytki motorycznej i w synapsach cholinergicznych w centralnym układzie nerwowym. Acetylocholinoesteraza ma bardzo wysoką aktywność enzymatyczną – jej liczba obrotów na sekundę wynosi 14 000, a czynnikiem ograniczającym szybkość hydrolizy acetylocholiny jest prawdopodobnie jedynie szybkość dyfuzji substratu do miejsca aktywnego. Cholina wytworzona w wyniku rozkładu ACh jest wychwytywana zwrotnie ze szczeliny synaptycznej i transportowana do komórki presynaptycznej celem acetylacji i umożliwia ponowne użycie tak wytworzonej acetylocholiny.

Inhibitory acetylocholinoesterazy

Odwracalne

• neostygmina
• fizostygmina
• galantamina
• edrofonium
• donepezil
• takryna

Od końca lat 90. XX wieku trwają intensywne prace badawcze nad swoistymi, w pełni odwracalnymi inhibitorami esterazy acetylocholinowej, co ma duże znaczenie w objawowym leczeniu choroby Alzheimera, głównie przez poprawę przekaźnictwa w układzie cholinergicznym ośrodkowego układu nerwowego. W praktyce klinicznej stosuje się kilka substancji mających udokumentowane korzystne działanie w leczeniu tej choroby (galantamina, donepezil, rywastygmina, takryna).

Nieodwracalne

Organiczne związki fosforu (fosforanoorganiczne i fosforoorganiczne):

• gazy bojowe serii G (m.in. sarin, soman, tabun), serii V (w tym VX), nowiczoki
  • fluostygmina
  • paraokson (też jako lek i insektycyd)
• insektycydy fosforanoorganiczne i karbaminianowe
  • TEPP
  • diazinon
  • paration
• leki fosforanoorganiczne
  • ekotiopat

Reaktywatory acetylocholinoesterazy

Są to związki należące do grupy oksymów. Najczęściej stosowany jest chlorek pralidoksymu, chlorek obidoksymu i chlorek azoksymu (znany jako HI-6). Oksymy przywracają funkcjonowanie AChE przez usunięcie grupy fosforylującej serynę w miejscu aktywnym enzymu.

Działanie reaktywatorów wspomaga się atropiną, która niweluje efekty muskarynowe wywoływane przez gazy bojowe i pestycydy.

AChE w diagnostyce medycznej

Obecność AChE w płynie owodniowym jest wskazaniem wad cewy nerwowej płodu.

Zobacz też

• cholinoesterazy
• parasympatykomimetyki

Linki zewnętrzne

• Acetylocholinesteraza w bazie Entrez Gene. National Center for Biotechnology Information [dostęp 2017-10-14]

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.