Adaś Miauczyński

Adam Miauczyński (także Michał Miauczyński, Michał) – bohater oryginalnego cyklu autorskiego Marka Koterskiego (na który składają się filmy i utwory sceniczne), sfrustrowany i przegrany polski inteligent, określany przez krytykę „żywą emanacją ciemnej strony i podświadomości przeciętnego Polaka”.

Adam Miauczyński

Dom wariatów, Życie wewnętrzne, Porno, Nic śmiesznego, Ajlawju, Dzień świra, Wszyscy jesteśmy Chrystusami, Baby są jakieś inne, 7 uczuć

Pierwsze wystąpienie	Dom wariatów (1984)
Ostatnie wystąpienie	7 uczuć (2018)
Twórca	Marek Koterski
Wystąpienia	9
Grany przez	Andrzej Chyra, Marek Kondrat, Krzysztof Kowalewski, Bartosz Opania, Cezary Pazura, Zbigniew Rola, Bogdan Smagacki, Adam Woronowicz, Wojciech Wysocki, Michał Koterski
Dane biograficzne
Płeć	mężczyzna

Adam Miauczyński pojawił się kolejno w filmach Dom wariatów, Życie wewnętrzne (tutaj pod imieniem Michał), Porno (tutaj pod imieniem Michał), Nic śmiesznego, Ajlawju, Dzień świra, Wszyscy jesteśmy Chrystusami, Baby są jakieś inne i 7 uczuć. Najczęściej, bo trzykrotnie, w postać Miauczyńskiego wcielał się Marek Kondrat.

Postać

Marek Kondrat

Adam Miauczyński ma wykształcenie wyższe, zwykle humanistyczne (polonista, kulturoznawca, reżyser filmowy). Jest wulgarnym, neurotycznym i sfrustrowanym inteligentem. Mieszka sam albo z byłą żoną, czasami także z dziećmi (synem Sylwusiem, czasami także z córką).

Specyficzny jest język Miauczyńskiego, charakteryzujący się powtórzeniami, rozbitym szykiem oraz poprawianiem samego siebie.

Wcielenia w filmie i teatrze

Dom wariatów

Pierwszym filmem Koterskiego, w którym pojawia się Adam jest Dom wariatów z 1984 roku. 33-letni Miauczyński po dłuższej nieobecności decyduje się odwiedzić rodziców. Przychodzi mu uczestniczyć w koszmarze familijnej codzienności, która już dawno zatarła granice między serdecznością a nienawiścią.

W filmową postać Adama Miauczyńskiego wcielił się Marek Kondrat, otrzymując za tę rolę pochlebne recenzje. Jak pisał w „Filmie” Krzysztof Demidowicz jako wszechstronny aktor teatralny nie miał problemów, by odnaleźć się w konwencji wymagającej równocześnie fantazji i żelaznej dyscypliny”.

Dom wariatów był wystawiany również w teatrze – w marcu 1998 roku miała miejsce jego premiera w warszawskim Ateneum. W przedstawieniu Adama zagrał Bartosz Opania.

Życie wewnętrzne

Wojciech Wysocki

Główny bohater i narrator w książkowej wersji Życia wewnętrznego identyfikuje się jako „Ja”. Dopiero przy okazji legitymowania bohatera przez milicję zostały ujawnione jego personalia (Michał Miauczyński).

W filmie wcielił się w tę postać Wojciech Wysocki. Bohater mieszka w wieżowcu Śródmiejskiej Dzielnicy Mieszkaniowej w Łodzi.

14 maja 1987 roku miała miejsce premiera Życia wewnętrznego w warszawskim Teatrze Współczesnym. Rolę Miauczyńskiego (Męża) zagrał Krzysztof Kowalewski. Przedstawienie okazało się sukcesem (grano je niemal 200 razy), a Krzysztof Kowalewski otrzymał za tę rolę Nagrodę Prezydenta m.st. Warszawy.

Porno

Bohater książki i filmu Porno na imię ma Michał. Zazwyczaj jednak i tę postać wpisuje się w cykl kolejnych wydań Adasia Miauczyńskiego.

W filmie rolę Michała zagrał Zbigniew Rola.

Nic śmiesznego

Cezary Pazura

W Nic śmiesznego Miauczyński jest nieżyjącym reżyserem filmowym, który z pozycji nieboszczyka w prosektorium wspomina swoje czterdziestoletnie życie.

Jest mieszkańcem Łodzi, gdzie zamieszkuje od 20 lat. Urodził się jako młodszy syn swoich rodziców. Matka chciała, aby był dziewczynką, dlatego w dzieciństwie ubierała go w sukienki. Ukończył dwa fakultety, w tym reżyserię filmową. Nie zrobił kariery: zawsze był drugim reżyserem, dodatkowo wyrzucono go z pracy przy czterech filmach. Gdy w końcu zabiera się za realizację własnego projektu, komisja kolaudacyjna wycina z filmu najważniejsze sceny.

Niepowodzenia towarzyszyły mu również w życiu prywatnym. Nienawidził swojego mieszkania, w którym mieszkał z żoną mimo rozwodu. Bezskutecznie szukał kobiety swojego życia – żadna ze spotkanych nie okazała się tą jedyną, w dodatku każdą z nich zdążył „zaliczyć” Maciej, kolega Adama z pracy.

Ostatecznie wracający do domu pod wpływem alkoholu Adam, został obezwładniony i związany przez żonę i córkę. Zamierzony pierwotnie atak tasakiem był w rzeczywistości pozorowany, zaś ostre narzędzie zastąpił kalosz. Mimo to Adam nie przeżył – umarł na zawał.

W filmie Nic śmiesznego rolę Adama grał Cezary Pazura.

Krytyka porównywała Miauczyńskiego z Nic śmiesznego do Jana Piszczyka z Zezowatego szczęścia Andrzeja Munka.

Ajlawju

W Ajlawju Adam Miauczyński to krytyk literacki, a zarazem niespełniony poeta. Rozwiedziony, mieszka w Łodzi wspólnie z byłą żoną i synem. Na weselu u jednego ze znajomych spotyka Gosię, niewidzianą od 10 lat znajomą ze studiów, i decyduje się z nią związać.

Introwertyka Adama z Ajlawju zagrał Cezary Pazura, a porównywano go do postaci granych przez Woody’ego Allena.

Dzień świra

W filmie Dzień świra Adam jest 49-letnim nauczycielem języka polskiego. Posiada własne mieszkanie. Cierpi na nerwicę natręctw, jest m.in. numeromanem. Liczne zdarzenia (m.in. hałasujący robotnicy o godzinie 7. rano, sąsiad słuchający za głośno koncertu Chopina, kłócący się posłowie w Sejmie, gra na akordeonie oraz załatwiający się pod jego oknem pies) potęgują w nim uczucie frustracji. Rozwiedziony, ma syna Sylwestra (Sylwunia), w którego rolę wcielił się Michał Koterski, o którego los się zamartwia.

Miauczyński, marzący o swojej dawnej miłości Eli, dochodzi do wniosku, że w swoim życiu nie ma dla niej miejsca. Adam z Dnia świra, w opinii grającego go w filmie Marka Kondrata, to przede wszystkim człowiek samotny.

W filmie w Adama wcielił się Marek Kondrat, a w wersji teatralnej, mającej swoją prapremierę w 2006 roku w Teatrze Miejskim im. Witolda Gombrowicza w Gdyni – Bogdan Smagacki.

Wszyscy jesteśmy Chrystusami

Andrzej Chyra

We Wszyscy jesteśmy Chrystusami Adam jest pracownikiem naukowym Uniwersytetu Łódzkiego cierpiącym na alkoholizm, z którego pomaga mu wyjść syn – Sylwek.

W rolę Adama wcielili się dwaj aktorzy – Marek Kondrat i Andrzej Chyra.

Baby są jakieś inne

Produkcja z postacią Adama Miauczyńskiego z 2011 roku jest anonsowana jako „polska odpowiedź na komedię Mike’a Nicholsa Porozmawiajmy o kobietach, jako że stanowi odniesienia do damsko-męskich stereotypów. W tym filmie postać Adama Miauczyńskiego zagrał Adam Woronowicz.

7 uczuć

Adam Miauczyński wraca do czasów swojego dzieciństwa i wszystkich problemów jakie miał w tym okresie. Adama w tym filmie zagrał Michał Koterski.

Odtwórcy postaci Miauczyńskiego

W filmie

Adam Woronowicz

• Marek Kondrat (Dom wariatów 1984, Dzień świra 2002, Wszyscy jesteśmy Chrystusami 2006)
• Zbigniew Rola (Porno 1990)
• Wojciech Wysocki (Życie wewnętrzne 1986)
• Cezary Pazura (Nic śmiesznego 1995, Ajlawju 1999)
• Franciszek Barciś (Nic śmiesznego 1995 – czas dzieciństwa)
• Andrzej Chyra (Wszyscy jesteśmy Chrystusami 2006)
• Adam Woronowicz (Baby są jakieś inne 2011)
• Michał Koterski (7 uczuć 2018)

W teatrze

• Krzysztof Kowalewski (Życie wewnętrzne, Teatr Współczesny w Warszawie, 1987)
• Bartosz Opania (Dom wariatów, Teatr Ateneum, 1998)
• Bogdan Smagacki (Dzień świra, Teatr im. W. Gombrowicza w Gdyni, 2006)

Miauczyński w innych utworach

Szereg cech wspólnych z Adamem Miauczyńskim wykazuje także nienazwany bohater utworu scenicznego Marka Koterskiego zatytułowanego Nienawidzę (1991). Fragmenty, tego – jak określa sam autor – tekstu-matki wykorzystał w scenariuszach Nic śmiesznego, Ajlawju i Dniu świra. Bohater Nienawidzę jest rozwiedzionym polonistą (uczy w szkole podstawowej), mieszkającym w bloku. Źródłem jego frustracji są praca, urzędy oraz fakt, że nie spełnił nadziei pokładanych w nim przez rodzinę (nie licząc niebycia komunistą).

Nawiązania

Wskazuje się na podobieństwa między Miauczyńskim a Tomaszem Płachtą, trzydziestoletnim bohaterem książki Daniela Koziarskiego zatytułowanej Kłopoty to moja specjalność, czyli kroniki socjopaty.

Bibliografia

• Kosecka B., Marek Koterski (w:) Słownik filmu pod red. R. Syski, Kraków 2005.
• Rupszel M., Wszyscy jesteśmy Miauczyńskimi, „Kultura” (dodatek do Dziennika. Polska-Europa-Świat) nr z dn. 29.06.2007, s. 86.