Armia Cesarstwa Niemieckiego

Deutsches Heer
	Gott Mit Uns
	; Sztandar cesarza niemieckiego jako wodza naczelnego
	Historia
Państwo	Cesarstwo Niemieckie
Sformowanie	1871
Rozformowanie	1919
	Tradycje
Kontynuacja	Reichsheer, Heer (Wehrmacht), Heer (Bundeswehr)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Armia Cesarstwa Niemieckiego (niem. Deutsches Heer) – wojska lądowe Cesarstwa Niemieckiego w latach 1871–1919, pod zwierzchnictwem cesarza niemieckiego.

Składały się z czterech kontyngentów: pruskiego, obejmującego także mniejsze kraje Rzeszy, bawarskiego, saskiego i wirtemberskiego. Formalnie, mimo przejścia pod dowództwo pruskie, królowie tych trzech krajów zachowali pewną kontrolę nad wojskiem. Dotyczyło to zwłaszcza Bawarii. Żołnierze składali przysięgę na wierność cesarzowi, ale bawarskich wojskowych ta przysięga obowiązywała jedynie w czasie wojny, gdyż w czasie pokoju zwierzchnictwo nad armią bawarską sprawował król bawarski. Ponadto wojska bawarskie różniły się nieco umundurowaniem i istniały wyodrębnione korpusy bawarskie. W skład wojsk lądowych Cesarstwa Niemieckiego wchodziły także Siły powietrzne.

Podstawy prawne

Podstawami prawnymi funkcjonowania armii Cesarstwa były:

1. die Reichsverfassung (16 kwietnia 1871)
2. der Bündnisvertrag zwischen dem Norddeutschen Bund und Bayern (23 listopada 1870)
3. die Militärkonvention zwischen dem Norddeutschen Bund und Württemberg (21/25 listopada 1870)
4. die Konventionen zwischen Preußen und Sachsen (7 lutego 1867)
5. die Konventionen zwischen Preußen und den sonstigen Bundesstaaten
6. das Reichsmilitärgesetz (2 maja 1874)

Struktura organizacyjna

Bandera Cesarstwa Niemieckiego 1871–1892

Zasięg terytorialny poszczególnych korpusów armijnych 1914

Inspekcja	Miejsce stacjonowania	Podległe korpusy armijne
I Inspekcja Armii	Hanower, od 1900 Berlin, od 1914 Gdańsk	1871: I Korpus Armijny, II Korpus Armijny, IX Korpus Armijny, X Korpus Armijny od 1906: I Korpus Armijny, II Korpus Armijny, IX Korpus Armijny, X Korpus Armijny, XVII Korpus Armijny od 1914: I Korpus Armijny, II Korpus Armijny, XVII Korpus Armijny
II Inspekcja Armii	Drezno, od 1906 Meiningen, od 1914 Berlin	1871: V Korpus Armijny, VI Korpus Armijny, XII Korpus Armijny od 1906: V Korpus Armijny, VI Korpus Armijny, XII Korpus Armijny, XIX Korpus Armijny od 1914: Korpus Gwardii, XII Korpus Armijny, XIX Korpus Armijny
III Inspekcja Armii	Darmstadt, od 1906 Hanower	1871: VII Korpus Armijny, VIII Korpus Armijny, XI Korpus Armijny od 1906: VII Korpus Armijny, VIII Korpus Armijny, XI Korpus Armijny, XIII Korpus Armijny, XVIII Korpus Armijny od 1914: XIII Korpus Armijny, IX Korpus Armijny, X Korpus Armijny
IV Inspekcja Armii	Berlin, od 1906 Monachium	1871: III Korpus Armijny, IV Korpus Armijny przydzielone: I Królewsko-Bawarski Korpus Armijny, II Królewsko-Bawarski Korpus Armijny od 1906: III Korpus Armijny, IV Korpus Armijny przydzielone: I Królewsko-Bawarski Korpus Armijny, II Królewsko-Bawarski Korpus Armijny od 1914: III Korpus Armijny przydzielone: I Królewsko-Bawarski Korpus Armijny, II Królewsko-Bawarski Korpus Armijny, III Królewsko-Bawarski Korpus Armijny
V Inspekcja Armii	Karlsruhe	1871: XIV Korpus Armijny, XV Korpus Armijny od 1906: XIV Korpus Armijny, XV Korpus Armijny, XVI Korpus Armijny od 1914: XIII Korpus Armijny, IX Korpus Armijny, XV Korpus Armijny
od 1914 VI Inspekcja Armii	Stuttgart	IV Korpus Armijny, XI Korpus Armijny, XIII Korpus Armijny
od 1914 VII Inspekcja Armii	Saarbrücken	XVI Korpus Armijny, XVII Korpus Armijny, XXI Korpus Armijny
od 1914 VIII Inspekcja Armii	Berlin	VI Korpus Armijny, XI Korpus Armijny, XX Korpus Armijny, XVIII Korpus Armijny

Liczebność armii

Rok	1875	1888	1891	1893	1899	1902	1906	1908	1911	1913	1914
Liczba żołnierzy	420 tys.	487 tys.	507 tys.	580 tys.	591 tys.	605 tys.	610 tys.	613 tys.	617 tys.	663 tys.	794 tys.

Stopnie wojskowe

Oznaczenie	Piechota	Kawaleria	Artyleria	Uwagi
Korpus szeregowych
	Musketier, Füsilier, Grenadier, Jäger, Gardist, Infanterist, Soldat, Pionier	Dragoner, Husar, Jäger, Kürassier, Ulan, Reiter, Chevauleger	Kanonier, Fahrer	Najniższy stopień wojskowy
	Gefreiter	Gefreiter	Gefreiter
	Obergefreiter	–	Obergefreiter/Bombardier
Korpus podoficerów niekomisjonowanych
	Unteroffizier/Korporal	Unteroffizier /Korporal	Unteroffizier/Korporal
	Sergeant	Sergeant	Sergeant
Korpus podoficerów komisjonowanych
	Vizefeldwebel/	Vizewachtmeister/	Vizewachtmeister/
	Feldwebel	Wachtmeister	Wachtmeister
	Offiziersstellvertreter	Offiziersstellvertreter	Offiziersstellvertreter
	Fähnrich	Fähnrich	Fähnrich
Korpus oficerów
	Feldwebelleutnant	Feldwebelleutnant	Feldwebelleutnant	Od 1877 najniższy stopień oficerski
	Leutnant	Leutnant	Leutnant / Feuerwerksleutnant
	Oberleutnant	Oberleutnant	Oberleutnant / Feuerwerkoberleutnant
	Hauptmann	Rittmeister	Hauptmann	Dowódca kompanii
Oficerowie sztabowi
	Major	Major	Major	Dowódca batalionu
	Oberstleutnant	Oberstleutnant	Oberstleutnant	Zastępca dowódcy pułku
	Oberst	Oberst	Oberst	Dowódca pułku
Generałowie
	Generalmajor	Generalmajor	Generalmajor
	Generalleutnant	Generalleutnant	Generalleutnant
	General der Infanterie	General der Kavallerie	General der Artillerie
	Generaloberst	Generaloberst	Generaloberst
	Generaloberst mit dem Rang als Generalfeldmarschall	Generaloberst mit dem Rang als Generalfeldmarschall	Generaloberst mit dem Rang als Generalfeldmarschall
	Generalfeldmarschall	Generalfeldmarschall	Generalfeldmarschall	Najwyższy stopień wojskowy, wyłącznie za szczególne zasługi (np. wygranie ważnej bitwy)

Naramienniki

Leib-Drag. Rgt Nr 20
Bay. Inf.-Leib-Rgt
2 Królewski Pułk Kirasjerów (Kürassier Rgt Nr 2)
168 Pułk Piechoty
36 Pułk Fizylierów (Füsilier Rgt Nr 36)
18 Pułk Piechoty (InfRgt Nr 18)
Kgl. Preuß. (Bad.) Dragoner-Regiment Nr 20–22
Infanterieregiment König Wilhelm I. (6. württembergisches) Nr 124

Elementy umundurowania

Hełm pikielhauba
Czapka Krätzchen^[1]
Stahlhelm Wz. 16

Sztandary

14 Pułk Artylerii Piechoty (Wielkoksiążęcy Badeński)
1 Batalion 109 Przybocznego Pułku Grenadierów (1 Wielkoksiążęcy Badeński)
1 Pułk Ułanów „Cesarza Wilhelma II, Króla Prus” (Królewski Bawarski)
1 Batalion 92 Pułku Piechoty (Książęcy Brunszwicki)
93 Pułk Piechoty (Książęcy Anhalcki)
94 Pułk Piechoty (Wielkoksiążęcy Saski-Weimar-Eisenach)
168 Pułk Piechoty (5 Wielkoksiążęcy Heski)
Wielkoksiążęcy Meklemburski-Schwerin
103 Pułk Piechoty (4 Królewski Saski)
Królewski Wirtemberski
1 Batalion 1 Pułku Piechoty Gwardii (Królewski Pruski)
4 Batalion 20 Pułku Piechoty „Grafa Tauentziena von Wittenberga” (3 Brandenburski)
Wielkoksiążęcy Oldenburski

Zobacz też

Przypisy

↑ Chris McNab Elita Hitlera. SS w latach 1939–1945, wyd. 2016, s. 127.

Bibliografia

Curt Jany: Geschichte der preußischen Armee vom 15. Jahrhundert bis 1914, Biblio Verlag, Osnabrück 1967.
Hans Meier-Welcker (Hg.): Handbuch zur deutschen Militärgeschichte 1648-1939 (Band 2, 3), München 1979.
Albert Benary, Oberstlt.a. D., Das deutsche Heer, Etthofen Verlag Berlin 1932.
Neugebauer/Ostertag: Grundzüge der deutschen Militärgeschichte, Band 1 und 2: Arbeits- und Quellenbuch, Rombachverlag, Freiburg 1993, 1. Auflage, ISBN 3-7930-0602-6.
Hein: Das kleine Buch vom Deutschen Heere, Verlag Lipsius & Tischer, Kiel und Leipzig, 1901; Reprint Weltbildverlag, Augsburg, 1998, ISBN 3-8289-0271-5.

Linki zewnętrzne

Wortlaut der Verfassung des Deutschen Reiches von 1871, Regelungen über das Landheer in Art. 57 ff.. verfassungen.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-08-31)]. (niem.).
Wortlaut des Bündnisvertrages mit Bayern. verfassungen.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-01-28)]. (niem.).
Wortlaut der Militärkonvention mit Württemberg. verfassungen.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-01-20)]. (niem.).

[1] Chris McNab Elita Hitlera. SS w latach 1939–1945, wyd. 2016, s. 127.

[1]