Wikipedia

Bełżec (gmina)

gmina wiejska w województwie lubelskim

Bełżec (daw. gmina Bełzec) – gmina wiejska w województwie lubelskim, w powiecie tomaszowskim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie zamojskim.

Bełżec
gmina wiejska
Ilustracja
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Polska

Województwo

 lubelskie

Powiat

tomaszowski

TERC

6018022

Wójt

Mateusz Damian Jarosz

Powierzchnia

33,55 km²

Populacja (30.06.2016)
• liczba ludności


3375[1]

• gęstość

100,7 os./km²

Nr kierunkowy

84

Tablice rejestracyjne

LTM

Adres urzędu:
ul. Lwowska 5 
22-670 Bełżec
Szczegółowy podział administracyjny
Plan gminy Bełżec
Liczba sołectw

7[2]

Liczba miejscowości

5[3][2]

Położenie na mapie województwa
Położenie na mapie województwa
50°23′04″N 23°26′18″E/50,384444 23,438333
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Biuletyn Informacji Publicznej

Siedziba gminy to Bełżec.

Według danych z 31 grudnia 2009 gminę zamieszkiwało 3440 osób[4].

Gmina Bełżec jest najmniejszą terytorialnie gminą wiejską województwa lubelskiego.

Gmina położona jest w południowo-zachodniej części powiatu tomaszowskiego, w odległości 8 km od Tomaszowa Lubelskiego oraz 16 km od przejścia granicznego w Hrebennem. Obszar Gminy posiada bogatą rzeźbę terenu. Maksymalne i minimalne wzniesienia wynoszą 327,6 i 257 m n.p.m. Gmina Bełżec leży na granicy Roztocza Środkowego i Wschodniego.

Historia

edytuj

Obszar współczesnej gminy Bełzec jest przestrzennie niespójnym zlepkiem obszarów historycznych (Lubelszczyzny i Galicji), należących wcześnie do różnych powiatów (rawskiego, lubaczowskiego i tomaszowskiego) i gmin (Bełżec, Lipsko, Lubycza Królewska i Jarczów).

Pierwsza gmina zbiorowa (1934–1954)

edytuj
 
Gmina Bełzec w 1934 roku

Pierwsza gmina zbiorowa Bełzec (do 1953 pisownia przez z) została utworzona 1 sierpnia 1934 w powiecie rawskim w województwie lwowskim z obszaru dotychczasowej jednostkowej gminy wiejskiej Bełzec[5]. Ponieważ składała się tylko z jednej wsi, nie została podzielona na gromady.

Podczas II wojny światowej gmina Bełżec zachowała granice przedwojenne, lecz okupanci niemieccy wyodrębnili z Bełżca Brzeziny, przez co obszar gmin składał się z dwóch gromad (Dorfgemeinden). Włączono ją do dystryktu lubelskiego Generalnego Gubernatorstwa (powiat Zamość). W 1943 roku liczyła 4622 mieszkańców (4260 w Bełżcu i 362 w Brzezinach)[6].

Po wojnie powrócono praktycznie do granic gminy sprzed wojny, lecz gromadę Bełżec podzielono na dwie: Bełżec A i Bełżec B, zachowując także gromadę Brzeziny, a więc w sumie trzy gromady. W związku ze zmianami granic państwowych i zlikwidowaniem powiatu rawskiego, gminę Bełżec włączono do powiatu tomaszowskiego w województwie lubelskim[7].

Gmina została zniesiona 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin[8], a jej obszar wszedł w skład nowo utwrzonej gromady Bełżec z siedzibą GRN w Bełżcu A. W skład jednostki weszły zatem obszary dotychczasowych gromad Bełżec A, Bełżec B i Brzeziny ze zniesionej gminy Bełżec, ponadto miejscowość Żyłka wieś z dotychczasowej gromady Żyłka ze zniesionej gminy Jarczów oraz miejscowości Szalenik kol. i Święć wieś (obecnie Święcie) z dotychczasowej gromady Lubycza Kameralna ze zniesionej gminy Lubycza Królewska w powiecie tomaszowskim w woj. lubelskim, a także przysiółek Chyże z dotychczasowej gromady Kadłubiska ze zniesionej gminy Lipsko w powiecie lubaczowskim w woj. rzeszowskim[9]. W takich granicach gromada Bełżec przetrwała do końca 1972 roku, czyli do kolejnej reformy gminnej[10].

Druga gmina zbiorowa (1992–)

edytuj

W związku z kolejną reformą gminną w 1973 roku[11] gminy Bełżec nie przywrócono[12], a Bełżec utracił funkcje administracyjne na okres 19 lat.

Powrócił do nich dopiero 1 stycznia 1992 kiedy to w woj. zamojskim (utworzonym 1 czerwca 1975[13]) reaktywowano gminę Bełżec w zmienionych granicach. W jej skład weszły początkowo[14]:

Poza gminą Bełżec, w gminie Lubycza Królewska, pozostały natomiast od dawna związane z Bełżcem Brzeziny, a także (należąca w latach 1954–1972 do gromady Bełżec) wieś Żyłka, która początkowo (1973–1986) weszła w skład gminy Jarczów, lecz od 1 lipca 1986 należała już do gminy Lubycza Królewska[15].

Dopiero 1 stycznia 2007 gmina Bełżec otrzymała obecne granice, kiedy to do niej włączono sołectwa Brzeziny (333,58 ha) i Żyłka (101,34 ha) z gminy Lubycza Królewska[16].

W 1999 roku gmina weszła w skład powiatu tomaszowskiego w nowo utworzonym województwie lubelskim[17].

Struktura powierzchni

edytuj

Według danych z roku 2002[18] gmina Bełżec ma obszar 28,66 km², w tym:

  • użytki rolne: 56%
  • użytki leśne: 34%

Gmina stanowi 1,93% powierzchni powiatu.

Z dniem 1 stycznia 2007 zwiększono powierzchnię gminy do 33,52 km² (obszar odcięty od gminy Lubycza Królewska)[19].

Demografia

edytuj

Dane z 30 czerwca 2004[20]:

Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób % osób % osób %
populacja 2990 100 1471 49,2 1519 50,8
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²)		 104,3 51,3 53
  • Piramida wieku mieszkańców gminy Bełżec w 2014 roku[1].


 

Sołectwa

edytuj

Bełżec (sołectwa: Bełżec I, Bełżec II i Bełżec III), Brzeziny, Chyże, Szalenik-Kolonia, Żyłka[3].

Sąsiednie gminy

edytuj

Lubycza Królewska, Narol, Tomaszów Lubelski

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b Gmina Bełżec w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-14], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  2. ↑ a b Urząd Statystyczny w Lublinie
  3. ↑ a b Strona gminy. Charakterystyka
  4. ↑ Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym, stan 31.12.2009. [dostęp 2010-09-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-09-22)].
  5. ↑ Dz.U. z 1934 r. nr 64, poz. 550
  6. ↑ Gemeinde- und Dorfverzeichnis für das Generalgouvernement (1943)
  7. ↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
  8. ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
  9. ↑ Uchwała Nr 16 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lublinie z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na nowe gromady powiatu tomaszowskiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lublinie z dnia 23 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lublinie z dnia 5 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lublinie z dnia 3 grudnia 1954 r., Nr. 15, Poz. 64)
  10. ↑ Wykaz miast, osiedli i gromad: stan z dn. 1 I 1971 r., Cz. 1. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny – Biuro Spisów, 1971.
  11. ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312
  12. ↑ Uchwała Nr XXI/92/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lublinie z dnia 5 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie lubelskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lublinie z dnia 20 grudnia 1972 r., Nr 12, Poz. 239)
  13. ↑ Dz.U. z 1975 r. nr 17, poz. 92
  14. ↑ Dz.U. z 1991 r. nr 115, poz. 497
  15. ↑ M.P. z 1986 r. nr 18, poz. 133
  16. ↑ Dz.U. z 2006 r. nr 137, poz. 972
  17. ↑ Ustawa z dnia 24 lipca 1998 r. o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa (Dz.U. z 1998 r. nr 96, poz. 603)
  18. ↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
  19. ↑ Dz.U. z 2006  r. nr 137 , poz. 972
  20. ↑ Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bełżec_(gmina)&oldid=75067628”