Biały Kamień (Ukraina)
Biały Kamień (ukr. Білий Камінь, Biłyj Kamiń) – wieś na Ukrainie, w obwodzie lwowskim, w rejonie złoczowskim. Liczy niecałe 800 mieszkańców.
 Pomnik Kłosy | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Obwód | |||||
| Powierzchnia |
1,94 km² | ||||
| Wysokość |
245 m n.p.m. | ||||
| Populacja (2001) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Nr kierunkowy |
+38 03265 | ||||
| Kod pocztowy |
80710 | ||||
Położenie na mapie obwodu lwowskiego  | |||||
Położenie na mapie Ukrainy  | |||||
 49°53′45″N 24°51′00″E/49,895833 24,850000
| |||||
Historia
edytujWedług jednej z hipotez jest to miejsce urodzenia króla Polski Michała Korybuta Wiśniowieckiego[1].
Za II Rzeczypospolitej miejscowość była siedzibą wiejskiej gminy Białykamień w powiecie złoczowskim w województwie tarnopolskim. W 1921 roku liczył 1515 mieszkańców[2].
Podczas okupacji niemieckiej polska rodzina Zawerów ukrywała na swojej posesji dwóch Żydów, za co w 1989 roku Instytut Jad Waszem uhonorował Floriana Zawera i Kazimierę Zawer tytułami Sprawiedliwych wśród Narodów Świata[3]. W 1944 roku Ukraińcy zamordowali Floriana Zawera oraz jego ojca i brata[4].
Podczas drugiej okupacji sowieckiej w Białym Kamieniu stacjonował oddział tzw. istriebitielnych batalionów złożony z Polaków. 9 listopada 1944 banderowcy wzięli podstępem do niewoli 18 żołnierzy oddziału i po wyprowadzeniu z miejscowości zamordowali ich poprzez rozstrzelanie[5].
Położenie, gleby
edytujAutorzy Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich o Białym Kamieniu: miasteczko, na lewym brzegu Bugu, w powiecie złoczowskim, położone 1,5 mili na północny zachód od sądu powiatowego w Złoczowie i o milę na południe od Oleska. Miasteczko leży w miejscu, w którym schodzą się trzy gatunki gleby, mianowicie od południa żyzne doliny złoczowskie z tłustą, ciężką urodzajną ziemią; czarnoziem tu niezgłębiony, trudny do obrobienia; od zachodu i północy zaczynają się piaski ciągnące się na zachód ku Buskowi, Kamionce Strumiłowej, Mostom i idące do województwa lubelskiego, na północ ku Brodom, zaś od wschodu leży to miasteczko pod samymi górami, stanowiącymi dział wód między Morzem Czarnym i Bałtyckim. Z tych powodów grunt tu bardzo rozmaity, więcej jednakże piaszczysty i kamienisty niż urodzajny[1].
Zabytki
edytuj- zamek na równinie w pobliżu Bugu wybudował książę Jerzy Wiśniowiecki[6], kasztelan kijowski, w 1611 r., syn Michała. Zamek w kształcie kwadratu był długi na 58 m i szeroki na 54 m. W rogach znajdowały się cztery ośmioboczne wieże – baszty. Zamek posiada dwie bramy, z których jedna miała portal i dwie kolumny korynckie. Po śmierci Jerzego Wiśniowieckiego zamek wraz z miastem przeszedł w posiadanie jego bratanka księcia Jeremiego Wiśniowieckiego, jednego z najbogatszych ludzi na Ukrainie. Książę Jeremi i jego żona Gryzelda Zamoyska przebudowali zamek w jeden z najlepszych w prowincji. W XIX wieku zamek został pozbawiony funkcji obronnych. Resztki budynków spłonęły w 1848 roku. Pod koniec XIX wieku pozostałości murów jeszcze wznosiły się kilka metrów nad ziemią. Ruiny zamku były systematycznie niszczone w czasach sowieckich. Tak więc ostatecznie w miejscu zamku powstało boisko do piłki nożnej. Według Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich: w ruinach niegdyś obronnego zamku mieszkała żona księcia Karola St. Radziwiłła Panie Kochanku, ordynata na Nieświeżu, Ołtyce i wojewody wileńskiego; księstwo Radziwiłłowie nie żyli ze sobą, księżna mieszkała w Białym Kamieniu i tu umarła; do niedawna żyli tu ludzie, którzy ją pamiętali[1]
- kościół pw. Wniebowzięcia NMP, rzymskokatolicki, barokowy z 1737 r.
- cerkiew greckokatolicka pw. Św. Trójcy
- ślady zwalisk starożytnej budowy niewiadomego pochodzenia i czasu, znajdują się na pobliskiej górze[1]
- dawna fabryka cukru, przerobiona na gorzelnię[1].
-
Kościół -
Front kościoła z 1737 -
Portal kościoła 1737 -
Wnętrze kościoła -
Wnętrze kościoła -
Kościół (2018) -
Kościół -
Kościół -
Cerkiew -
Pomnik -
Fragment pomnika żołnierz -
Pozostałości zamku
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. I. Warszawa: 1880–1902, s. 198.
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej – Tom XV – Województwo Tarnopolskie, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1923.
- ↑ Zawer Kazimiera. sprawiedliwi.org.pl. [dostęp 2024-03-10]. (pol.).
- ↑ Zawer Florjan & Kazimiera. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-03-10]. (ang.).
- ↑ Damian Karol Markowski, W cieniu Wołynia. „Antypolska akcja” OUN i UPA w Galicji Wschodniej 1943-1945, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2023, ISBN 978-83-08-08166-2, s. 320
- ↑ Jerzy Wiśniowiecki. www.genealogia.grocholski.pl. [dostęp 2014-11-15].
Bibliografia
edytuj- Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. I, Warszawa, 1880–1902, s. 198–199.
- Mieczysław Orłowicz Ilustrowany przewodnik po Galicyi, Bukowinie, Spiszu, Orawie i Śląsku Cieszyńskim, Lwów, 1919, st. 96.
- Ю. Юречко, Білий Камінь: відгомін віків, Złoczów, 2006.
Linki zewnętrzne
edytuj- Białykamień, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 198.
- Historia Żydów w Białym Kamieniu na portalu Wirtualny Sztetl