Chorzele

Chorzele
	miasto w gminie miejsko-wiejskiej
	; Chorzele
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Powiat	przasnyski
Gmina	Chorzele
Data założenia	XV wiek
Prawa miejskie	1542–1870, 1919
Burmistrz	Eliasz Kostrzewa
Powierzchnia	17,51 km²
Populacja (31.12.2019); • liczba ludności; • gęstość	; 3113; 177,8 os./km²
Strefa numeracyjna	29
Kod pocztowy	06-330
Tablice rejestracyjne	WPZ
	Położenie na mapie gminy Chorzele Chorzele
	Położenie na mapie Polski Chorzele
	Położenie na mapie województwa mazowieckiego Chorzele
	Położenie na mapie powiatu przasnyskiego Chorzele
	53°15′40″N 20°53′57″E/53,261111 20,899167
TERC (TERYT)	1422024
SIMC	0966270
	Urząd miejskiStanisława Komosińskiego 1; 06-330 Chorzele
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Strona internetowa

Chorzele – miasto w Polsce położone w województwie mazowieckim, w powiecie przasnyskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Chorzele. Leży nad Orzycem.

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa ostrołęckiego.

Były miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego^[2]. Miasto rządowe Królestwa Kongresowego, położone było w 1827 roku w powiecie przasnyskim, obwodzie przasnyskim województwa płockiego^[3].

Według danych GUS z 31 grudnia 2019 r. miasto liczyło 3113 mieszkańców^[1].

Przez miasto przebiega droga krajowa nr 57 Bartoszyce – Pułtusk oraz drogi wojewódzkie 614 do Myszyńca i 616 do Ciechanowa. 25 km na północ od miasta zlokalizowany jest międzynarodowy port lotniczy w Szymanach.

W okresie międzywojennym miejscowość byłą siedzibą komisariatu Straży Celnej „Chorzele” oraz ulokowana tu była placówka Straży Celnej „Chorzele”^[4]. Następnie stacjonowała w Chorzelach placówka Straży Granicznej I linii „Chorzele”^[5].

Historia

Pomnik Tadeusza Kościuszki w Chorzelach

1472 – pierwsze wzmianki o Chorzelach, osadzie położonej na skraju puszczy^{[potrzebny przypis]}
1542 – prawa miejskie, miasto staje się osadą królewską, która miała kontakty handlowe z Rusią^{[potrzebny przypis]}
1690 – nadanie przywilejów po zniszczeniu miasta przez Szwedów^{[potrzebny przypis]}
1795 – w zaborze pruskim
XIX w. – rozwój przemysłu, szybki wzrost znaczenia ludności żydowskiej, wielkie targi żywym inwentarzem
1807 – w Księstwie Warszawskim
1815 – w Królestwie Polskim
1863–1864 – miejsce zwycięskich bitew powstańców z wojskami rosyjskimi
1870–1919 – cofnięte prawa miejskie
1905 – Chorzele zamieszkiwało 2 301 Żydów, stanowiąc 57% mieszkańców
1914-1918 – zniszczenia wojenne, które ograniczały rozwój miasta w dwudziestoleciu^[6]
1916 – uzyskanie połączenia kolejowego

W okresie międzywojennym stacjonował w miejscowości komisariat Straży Granicznej^[7].

1939–1945 – wcielenie do III Rzeszy, całkowita eksterminacja ludności żydowskiej
20 stycznia 1945 – zajęcie Chorzel przez radzieckie oddziały 32 Dywizji Kawalerii 3 Armii
1945 – w grudniu oddział podziemia niepodległościowego rozbił areszt Milicji Obywatelskiej i uwolnił 14 żołnierzy podziemia^[8]
1975 – gmina Chorzele w ramach województwa ostrołęckiego
od 1999 r. w ramach powiatu przasnyskiego (woj. mazowieckie)

Demografia

Liczba ludności

Piramida wieku

Źródło: Chorzele w liczbach^[9].

Polityka

Burmistrzowie:

Ludwik Rogowski (1990-1994)
Krzysztof Nieliwodzki (1998-1999)
Janusz Nidzgorski (1999-2002)
Andrzej Krawczyk (2002-2006)
Wojciech Kobyliński (2006-2010)
Beata Szczepankowska (od 2010)

Gospodarka

Największe zakłady przemysłowe w mieście to: firma Bel Polska sp. z o.o. i Spółdzielnia Mleczarska Mazowsze, oba działająca w branży mleczarskiej. Ważną rolę odgrywa też przemysł drzewny.^{[potrzebny przypis]}

Transport

Chorzele posiadają obecnie połączenie kolejowe z Ostrołęką, które reaktywowano 11 czerwca 2023 roku po 22 latach od zawieszenia^[10]. Stacja kolejowa znajduje się w północno-wschodniej części miasta. Chorzele posiadają również dość dobrze rozwinięte połączenia autobusowe. Miasto posiada bezpośrednie połączenie autobusowe z Warszawą, Olsztynem, Przasnyszem, Ciechanowem, Ostrołęką, Szczytnem, Mrągowem i Nidzicą.

Architektura

Zabytki

Kościół Trójcy Przenajświętszej

kościół Trójcy Przenajświętszej z 1878-1930
niedziałający, drewniany wiatrak z XIX wieku
pomnik Tadeusza Kościuszki
Synagoga w Chorzelach
cmentarz żydowski z XIX wieku, zdewastowany podczas okupacji niemieckiej

Kultura

W Chorzelach odbywają się festyny, takie jak Spotkanie z folklorem czy Niedziele w mieście. Ponadto organizowane są konkursy plastyczne, recytatorskie i festiwal piosenki. W mieście działa Biblioteka Publiczna. Odbywają się również zawody strażackie.

Religia

Kościół rzymskokatolicki:
- parafia św. Mikołaja.
Świadkowie Jehowy:
- zbór Chorzele (Sala Królestwa ul. Zarębska 31 lok. 1)^[11].

Ludzie związani z Chorzelami‎

Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Chorzelami‎.

Zobacz też

Chorzele (stacja kolejowa)
Powrót do ojczyzny – niemiecki film propagandowy kręcony w Chorzelach

Przypisy

↑ ^a ^b Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-09-14] .
↑ Adolf Pawiński, Mazowsze, Warszawa 1895, s. 38.
↑ Tabella miast, wsi, osad Królestwa Polskiego, z wyrażeniem ich położenia i ludności, alfabetycznie ułożona w Biórze Kommissyi Rządowéy Spraw Wewnętrznych i Policyi. T. 1 : A-Ł, Warszawa 1827, s. 68.
↑ Kalendarz z szematyzmem funkcjonariuszy Straży Celnej na rok 1927, Nakładem Zarządu Internatu imienia dra Władysława Rasińskiego dla Dzieci Funkcjonariuszy Straży Celnej, 1927, s. 171 .
↑ Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999, s. 14. ISBN 83-87424-77-3.
↑ Tomasz Chludziński, Janusz Żmudziński "Mazowsze, mały przewodnik" Wyd. Sport i Turystyka Warszawa 1978 s. 105
↑ Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999, s. 12. ISBN 83-87424-77-3.
↑ Tadeusz Swat, „...Przed Bogiem i historią”. Księga ofiar komunistycznego reżimu w Polsce lat 1944–1956. Mazowsze. Warszawa 2003, s. 242.
↑ Chorzele w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ Chorzele: Tłumy witają powrót pociągów [online], Rynek-Kolejowy.pl [dostęp 2023-06-11] [zarchiwizowane z adresu 2023-06-12] (pol.).
↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-19] .

Linki zewnętrzne

Chorzele (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 634 .
Urząd Miasta i Gminy Chorzele
Historia Żydów w Chorzelach na portalu Wirtualny Sztetl

[populacja2019-1] Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-09-14] .

[2] Adolf Pawiński, Mazowsze, Warszawa 1895, s. 38.

[3] Tabella miast, wsi, osad Królestwa Polskiego, z wyrażeniem ich położenia i ludności, alfabetycznie ułożona w Biórze Kommissyi Rządowéy Spraw Wewnętrznych i Policyi. T. 1 : A-Ł, Warszawa 1827, s. 68.

[4] Kalendarz z szematyzmem funkcjonariuszy Straży Celnej na rok 1927, Nakładem Zarządu Internatu imienia dra Władysława Rasińskiego dla Dzieci Funkcjonariuszy Straży Celnej, 1927, s. 171 .

[5] Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999, s. 14. ISBN 83-87424-77-3.

[mazowsze-6] Tomasz Chludziński, Janusz Żmudziński "Mazowsze, mały przewodnik" Wyd. Sport i Turystyka Warszawa 1978 s. 105

[7] Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999, s. 12. ISBN 83-87424-77-3.

[8] Tadeusz Swat, „...Przed Bogiem i historią”. Księga ofiar komunistycznego reżimu w Polsce lat 1944–1956. Mazowsze. Warszawa 2003, s. 242.

[populacja2016-9] Chorzele w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-11] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[10] Chorzele: Tłumy witają powrót pociągów [online], Rynek-Kolejowy.pl [dostęp 2023-06-11] [zarchiwizowane z adresu 2023-06-12] (pol.).

[11] Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-19] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]