Cmentarz Montmartre

Cmentarz Montmartre
	; Cmentarz Montmartre
Państwo	Francja
Region	Île-de-France
Miejscowość	Paryż
	Mapa cmentarza;
	Położenie na mapie Paryża Cmentarz Montmartre
	Położenie na mapie Francji Cmentarz Montmartre
	Położenie na mapie Île-de-France Cmentarz Montmartre
	48°53′16″N 2°19′49″E/48,887778 2,330278
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Cmentarz Montmartre (fr. cimetière de Montmartre), właściwie cmentarz Północny (fr. cimetière du Nord) – jedna z najstarszych nekropolii Paryża. Położony u stóp wzgórza Montmartre w 18. dzielnicy. Zbudowano go w miejscu dawnych kamieniołomów gipsu. Pierwszy cmentarz został założony w 1789 i otwarty w 1798. We wspólnym grobie pochowano tam ciała żołnierzy Gwardii Szwajcarskiej, wybitej podczas obrony pałacu Tuileries w czasie Wielkiej Rewolucji Francuskiej w 1792.

Historia

W 1825 podjęto decyzję o założeniu trzech głównych paryskich cmentarzy poza murami miasta. Wtedy właśnie powstał dzisiejszy Cmentarz Montmartre na północy, Cmentarz Père-Lachaise na wschodzie i Cmentarz Montparnasse na południu. Cmentarz Montmartre o powierzchni 11 hektarów powiększył się o 9 dodatkowych hektarów w 1847. Został on oficjalnie włączony w obszar Paryża w 1860. Pomimo protestów ludności, w 1888 został przecięty mostem-wiaduktem, aby ułatwić dojazd do Wystawy Światowej. W związku z budową mostu przeniesiono około stu grobów, w tym grób Stendhala.

Cmentarz jest dzisiaj trzecim pod względem wielkości cmentarzem w Paryżu, po Cmentarzu Père-Lachaise i Cmentarzu Montparnasse. Cmentarz Montmartre liczy około 20 000 grobów. Każdego roku jest tu chowanych 500 osób.

Najczęściej odwiedzanym grobem jest grób piosenkarki Dalidy, której posąg naturalnej wielkości, otoczony złotymi promieniami, jest widoczny z daleka.

Cmentarz Montmartre stanowi także jedną z polskich nekropolii poza granicami kraju. Pochowanych jest tu wielu znanych i wybitnych przedstawicieli narodu polskiego.

Cmentarz Montmartre w Paryżu, Julian Fałat, 1893

Pochowani na Cmentarzu Montmartre

Z tym tematem związana jest kategoria: Pochowani na Cmentarzu Montmartre w Paryżu.

Adolphe Adam (1803–1856), francuski kompozytor
Charles-Valentin Alkan (1813–1888), francuski kompozytor
André-Marie Ampère (1775–1836), francuski fizyk
Michel Berger (1947–1992), kompozytor, piosenkarz
Hector Berlioz (1803–1869), francuski kompozytor
Lili Boulanger (1893–1918), francuska kompozytorka
Vaclav Brozik (1851–1901), czeski malarz
Antoine Carême (1784–1883),
Godefroy Cavaignac, rewolucjonista
Fanny Cerrito (1817–1909), włoska balerina
Jean-Baptiste Charcot (1867–1936), francuski żeglarz i badacz polarny
Dalida (1933–1987), piosenkarka i aktorka
Edgar Degas (1834–1917), francuski malarz
Léo Delibes (1836–1891), francuski kompozytor
Maria Deraismes (1828–1894), francuska pisarka
Alexandre Dumas, syn (1824–1895), pisarz
Marie Duplessis (1824–1847), francuska kurtyzana
Johann Maria Farina (1785–1864), włoski chemik, producent
Georges Feydeau (1862–1921)
Léon Foucault (1819–1868), francuski naukowiec
Charles Fourier (1772–1837), francuski socjalista utopijny
Carole Fredericks (1952–2001), piosenkarka
Michel Galabru (1922–2016), aktor
Pauline Garcia-Viardot (1821–1910)
Théophile Gautier (1811–1872), francuski poeta
Gustave Guillaumet (1840–1887), francuski malarz
Sacha Guitry (1885–1957), aktor/reżyser
Heinrich Heine (1797–1856), niemiecki poeta
Louis Jouvet (1887–1951), aktor
Marie Pierre Koenig (1898–1970), francuski generał
Eugène Labiche (1815–1888), francuski komediopisarz
Frédérick Lemaître (1800–1876), aktor
Mary Marquet (1895–1979), aktorka
Auguste de Montferrand (1786–1858), francuski architekt
Gustave Moreau (1826–1898), francuski malarz
Musidora (Jeanne Roques) (1889–1957), aktorka i reżyserka
Wacław Niżyński (1889–1950), rosyjski tancerz i choreograf
Jacques Offenbach (1819–1880), francuski kompozytor
Rose Alphonsine Plessis (1824–1847), paryska kurtyzana szerzej znana jako Marie Duplessis, czyli Dama kameliowa
Francisque Poulbot (1879–1946), malarz
Adolphe Sax (1814–1894), belgijski budowniczy instrumentów muzycznych
Stendhal (Marie-Henri Beyle) (1783–1842), francuski pisarz
François Truffaut (1932–1984), francuski reżyser
Horace Vernet (1789–1863), francuski malarz
Alfred de Vigny (1797–1863), francuski poeta/pisarz
Émile Zola (1840–1902), francuski pisarz

Grób Guillaumeta; brązowa rzeźba Prządka z Bu Sa’ady dłuta Barriasa
Grób pierwowzoru bohaterki Damy kameliowej, Marie Duplessis
Medalion na grobie pisarza francuskiego Stendhala
Grób pisarza francuskiego Émila Zoli

Polacy pochowani na Cmentarzu Montmartre

Na cmentarzu tym znajduje się ponad 57 polskich grobów, w tym 9 zbiorowych, w których spoczywa 236 osób, przeważnie oficerów polskich formacji wojskowych Napoleona, ponadto uczestnicy powstania listopadowego oraz członkowie Rządu Narodowego z okresu powstania. Najważniejszym z tych grobów był grób Juliusza Słowackiego, którego prochy zostały przewiezione do Polski w 1927 roku i złożone w Krypcie Wieszczów Narodowych w katedrze na Wawelu. Na byłym grobie Słowackiego jest jego wizerunek w brązie i napisem po francusku „Wielki poeta polski”^[1]. Na cmentarzu tym zostali pochowani m.in.:

Jan Alcyato – publicysta, emigracyjny działacz polityczny, niepodległościowy, uczestnik powstania listopadowego, jeden z organizatorów powstania krakowskiego
Alojzy Prosper Biernacki – ziemianin kaliski, członek opozycji sejmowej kaliszan, minister skarbu Rządu Narodowego w czasie powstania listopadowego
Karol Borkowski – powstaniec listopadowy i styczniowy, działacz niepodległościowy
Władysław Borowski – kapitan w powstaniu styczniowym
Ksawery Bronikowski – działacz polityczny (niepodległościowy) i publicysta
Józef Burniewicz – oficer powstania listopadowego, marszałek szlachty powiatu szawelskiego
Wojciech Chrzanowski – generał, wybitny kartograf
Józef Bohdan Dziekoński – prozaik epoki romantyzmu
Józef Fijałkowski – pułkownik
Julian Fontana – pianista i kompozytor
Józef Jan Giedroyć – major Wojsk Polskich, jeden z przywódców powstania listopadowego na Litwie
Eustachy Grothus – podpułkownik Wojska Polskiego
Alojzy Janowicz – podpułkownik, dowódca 13. Pułku Ułanów
Mikołaj Jełowicki – pisarz
Jan Jerzmanowski – pułkownik
Paweł Jerzmanowski – wojskowy, generał
Zygmunt Jordan – generał wojsk polskich w czasie powstania styczniowego
Mieczysław Kamieński – młody żołnierz, ochotnik w armii Napoleońskiej, zabity podczas bitwy Magenta. Grób znany jest z pomnika dzieła Jean Franceschi.
Franciszek Kurowski – podpułkownik ułanów polskich za Napoleona
Antoni Lanckoroński – pułkownik
Jan Ledóchowski – poseł na Sejmy Królestwa Kongresowego, polityk emigracyjny. Oficer armii Księstwa Warszawskiego, kawaler orderu Legii Honorowej i Virtuti Militari
Joachim Lelewel (w zbiorowej mogile) – polski historyk i działacz polityczny, jego prochy zostały przeniesione na Cmentarz na Rossie w Wilnie
Jan Matuszyński – lekarz, jeden z najbliższych przyjaciół Fryderyka Chopina
Tadeusz Antoni Mostowski – literat, publicysta, polityk, wydawca, minister spraw wewnętrznych Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego
Wacław Niżyński – tancerz i choreograf, jeden z najwybitniejszych tancerzy baletu XX w.
Franciszek Ołaj – działacz emigracyjny
Władysław Paprzycki – powstaniec styczniowy
Kazimierz Paszkowicz – podpułkownik wojsk polskich w powstaniu listopadowym
Paweł Pepłowski – porucznik wojsk polskich w powstaniu listopadowym
Andrzej Antoni Plichta – radca stanu i sekretarz Rządu Narodowego w powstaniu listopadowym
Maria Potocka - hrabini, księżna z Sołtyków, żona hrabiego Bolesława Potockiego
Herman Potocki – hrabia, powstaniec 1830, poseł, emigrant
Feliks Roszkiewicz – pułkownik wojsk polskich
Karol Różycki – pułkownik powstania listopadowego
Maciej Rybiński – generał, ostatni wódz naczelny powstania listopadowego
Eustachy Kajetan Sapieha – polski szlachcic, powstaniec listopadowy, emigrant
Jan Kanty Julian Sierawski – generał
Juliusz Słowacki – jeden z najwybitniejszych poetów polskich doby romantyzmu, dramaturg i epistolograf
Michał Spisak – kompozytor
Jan Olrych Szaniecki – adwokat i działacz polityczny
Józef Szeliski – oficer jazdy polskiej, adiutant Simona Bolivara
Franciszek Sznajde – generał brygady wojska polskiego
Józef Święcicki – powstaniec listopadowy i członek polskiej emigracji we Francji
Józef Świrski – ostatni minister spraw wewnętrznych Rządu Narodowego w powstaniu listopadowym
Stanisław Ulam – matematyk, twórca metody Monte Carlo, uczestnik Projektu Manhattan
Walenty Wańkowicz – malarz romantyzmu
Antoni Wroniecki – generał brygady w powstaniu listopadowym
Józef Bohdan Zaleski – poeta, zaliczany do „szkoły ukraińskiej” polskiego romantyzmu
Józef Zaliwski – działacz niepodległościowy, pułkownik armii Królestwa Polskiego, organizator partyzantki w roku 1833
Ludwik Tadeusz Zambrzycki – działacz Wielkiej Emigracji, powstaniec listopadowy
Walerian Zawirski – dowódca w powstaniu mińskim w czasie powstania listopadowego
Walenty Zwierkowski – publicysta, polityk, wojskowy.

Jest tu kaplica grobowa rodu Sapiehów oraz grobowiec Sobańskich. Na jednym z polskich grobów zbiorowych znajduje się napis: „Na pamiątkę jutrzni wolności, przez żałobę narodu świtającej, polska emigracja postawiła ten krzyż dnia 29 listopada 1861 roku”.

Grób rodziny Kamieńskich znany głównie z pomnika dzieła Jules'a Franceschi
Grób baletmistrza Wacława Niżyńskiego
Grobowiec Marii Potockiej
Grobowiec hrabiny Marii Potockiej - detal nad wejściem
Grób rodziny Sapieha
Grób Juliusza Słowackiego
Groby polskich żołnierzy

Wielkie zasługi dla rodzin i rodaków Polaków pochowanych na paryskim cmentarzu Montmartre oddał Józef Alojzy Reitzenheim – pamiętnikarz i publicysta, powstaniec listopadowy i styczniowy, Polak z wyboru. Po ponownym przyjeździe z Polski do Paryża po stłumieniu Wiosny Ludów, inicjując niewcielone założenia zmarłego w 1855 Leona Stempowskiego, rozpoczął wieloletnie stawianie kwatery dla wybitnych polskich emigrantów na cmentarzu Montmartre. Dzięki wysiłkom Reitzenheima wiele prochów znanych polskich postaci życia emigracyjnego nie uległo z czasem rozproszeniu i zapomnieniu, powstało z jego inicjatywy wiele pomników przyozdobionych różnego rodzaju polskimi patriotycznymi symbolami i polskimi nazwiskami^[2].

Wyczerpujące omówienie cmentarza jako polskiej nekropolii wraz z obszernymi biogramami i pełną dokumentacją fotograficzną ukazało się pod redakcją Andrzeja Biernata i Sławomira Górzyńskiego Polacy pochowani na cmentarzu Montmartre oraz Saint-Vincent i Batignolles w Paryżu^[3].

Przypisy

↑ Marian Kałuski. Francja: Polacy w Paryżu. „pro POLONICUM – Polnijne pismo patriotyczne o polskich znakach pamięci na Obczyźnie”. 5, s. 44, luty 2007. ISSN 1661-7061.
↑ Stanisław Nicieja „Cmentarz Łyczakowski we Lwowie”, wydanie drugie 1989
↑ Andrzej Biernat, Sławomir Górzyński (red.), Robert Bielecki, Andrzej Biernat, Sławomir Górzyński, Piotr Ugniewski, Małgorzata Wrońska, Andrzej Wroński, Polacy pochowani na cmentarzu Montmartre oraz Saint-Vincent i Batignolles w Paryżu, Warszawa 1999

Linki zewnętrzne

Cmentarz Montmartre (fr.)
Informacje o cmentarzu Montmartre (ang.)
Google Mapy

[1] Marian Kałuski. Francja: Polacy w Paryżu. „pro POLONICUM – Polnijne pismo patriotyczne o polskich znakach pamięci na Obczyźnie”. 5, s. 44, luty 2007. ISSN 1661-7061.

[2] Stanisław Nicieja „Cmentarz Łyczakowski we Lwowie”, wydanie drugie 1989

[3] Andrzej Biernat, Sławomir Górzyński (red.), Robert Bielecki, Andrzej Biernat, Sławomir Górzyński, Piotr Ugniewski, Małgorzata Wrońska, Andrzej Wroński, Polacy pochowani na cmentarzu Montmartre oraz Saint-Vincent i Batignolles w Paryżu, Warszawa 1999

[1]

[2]

[3]