Dionizy I
Dionizy I, port. Dinis, zwany Rolnikiem, Trubadurem albo Królem Chłopów (ur. 9 października 1261, zm. 7 stycznia 1325) – był szóstym królem Portugalii od 1279[1][2][3].
| |
.svg)
| |
| |
| Król Portugalii | |
| Okres |
od 16 lutego 1279 |
|---|---|
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Dane biograficzne | |
| Dynastia | |
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Ojciec | |
| Matka | |
| Żona | |
| Dzieci | |
Życiorys
edytujDinis był synem króla Portugalii, Alfonsa III[1][2][4] i jego żony, Beatrycze Kastylijskiej. Choć jego ojciec starał się utrzymywać poprawne stosunki z klerem, to jednak gdy Dinis wstępował na tron, relacje z Kościołem były trudne. Dinis przysiągł wierność papieżowi, ale udzielił azylu templariuszom i ustanowił w ich miejsce Zakon Chrystusa w 1319 r., w założeniu będący kontynuacją Zakonu Świątyni[1].
Po rekonkwiście Dinis nie miał sąsiadów, z którymi mógłby walczyć, i cała jego polityka koncentrowała się na sprawach wewnętrznych. Krótka wojna z Kastylią zakończyła się paktem granicznym (1297) w Alcanizes, który trwa do dziś[2].
Polityka Dinisa w kraju ukierunkowana była na centralizację władzy i uzyskanie autonomii od papiestwa, oraz na kompromis między Kościołem a koroną portugalską, czego wyrazem było podpisanie w 1289 r. konkordatu z Rzymem. W Portugalii zakładał miasta, budował zamki, kopalnie metali, wiele podróżował po kraju. W 1308 r. podpisał pierwszy międzynarodowy układ handlowy (z Anglią). W 1293 r. stworzył Bolsa dos Mercadores – instytucję do wspierania portugalskiego handlu zagranicznego, umocnił handel z Anglią, Francją i Flandrią – eksport produktów rolnych, soli, ryb; import tkanin i minerałów. Zarządził budowę stoczni[2] i zorganizował marynarkę wojenną, której powierzył ochronę wybrzeża przed piratami (w 1307 r. mianował pierwszego admirała floty portugalskiej – Nuno Fernandesa Cogominho).
Przydomek "Rolnik" wziął się ze szczególnej troski króla o najniższe klasy społeczne. Szczególną zasługą króla było sadzenie lasów[2] na brzegu Atlantyku, aby blokowały wdzieranie się wydm na tereny uprawne; wiele zasadzonych wówczas lasów trwa do dziś. Zapewnił także w ten sposób budulec dla przyszłych statków portugalskich. Kazał również osuszać bagna, zagospodarowywać nieużytki. Ułatwił redystrybucję i zagospodarowywanie ziem, zakładał wsie i osady oraz kooperatywy rolne na północy kraju. W 1311 r. zakazał karczowania winnic. Zaludniał tereny nadgraniczne z Kastylią, nadając wielu miejscowościom przywileje typu miejskiego (cartas de foral) i budując sieć 50 fortec. Rekolonizował dawne tereny rzymskie, upowszechnił targi (feiras francas), które odbywały się dwa razy w tygodniu u stóp kościołów, a transakcje na nich zawierane były zwolnione z podatków.
Jako uzupełnienie pochodzących z XII w. inquiricoes gerais (kontrola przez kancelarię królewską dotycząca prawnego stanu posiadania ziem przez szlachtę i arystokrację) wydał przepisy zakazujące osobom duchownym i instytucjom kościelnym zakupu tzw. bens de raiz (port. dóbr rodowych; nieruchomości na terenach miejskich lub wiejskich), co miało ograniczyć liczbę dóbr kościelnych i wzmocnić władzę królewską.
Zainteresowania Dinisa to również nauki humanistyczne. Sam napisał kilka książek, wspierał naukowców, założył w 1290 r. Uniwersytet w Lizbonie, w 1308 r. przeniesiony do Coimbry[1][4]. Upowszechnił użycie języka portugalskiego w oficjalnych dokumentach państwowych, wprowadził użycie papieru.
.png)
Mimo pokojowego panowania, jego śmierć (1325) przyniosła walkę pomiędzy jego dwoma synami: Alfonsem[2], dziedzicem korony i nieślubnym Alfonsem Sanchesem (1289–1329), lordem Albuquerque. Konflikt zakończył się dzięki mediacji królowej-wdowy – Izabeli Aragońskiej, a z walki zwycięsko wyszedł dziedzic korony, który rządził jako Alfons IV.
Przodkowie
edytuj| Sancho I król Portugalii | |||||||||||||
| Alfons II Gruby król Portugalii | |||||||||||||
| Dulce Berenguer | |||||||||||||
| Alfons III król Portugalii | |||||||||||||
| Alfons VIII Szlachetny król Kastylii | |||||||||||||
| Urraka Kastylijska | |||||||||||||
| Eleonora kastylijska | |||||||||||||
| Dionizy I | |||||||||||||
| Ferdynand III Święty król Kastylii i Leónu | |||||||||||||
| Alfons X Mądry król Kastylii i Leónu | |||||||||||||
| Elżbieta Hohenstauf | |||||||||||||
| Beatrycze Kastylijska | |||||||||||||
| - | |||||||||||||
| Maria de Guzman | |||||||||||||
| - | |||||||||||||
Życie prywatne
edytujZ Izabelą Aragońską[2], Dionizy miał dwoje ślubnych dzieci:
- córka Konstancja, poślubiła Ferdynanda IV Kastylijskiego,
- syn Alfons, został królem Portugalii jako Alfons IV Dzielny[5].
Z kochanką Marią Pires, miał syna Jana Alfonsa (ok. 1280–1325), pana Lousã. Z Marinhą Gomes (ok. 1260–?), miał dwie córki:
Z Grácią Froes (ok. 1265–?), miał syna Piotra Alfonsa (1287–1354), hrabiego Barcelos. Z Aldonçą Rodrigues Talha (ok. 1260–?) syna – rywala Alfonsa IV – Alfonsa Sanchesa (1289–1329), lorda Albuquerque. Z innymi nieznanymi kobietami miał:
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Dionizy I, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2017-09-25].
- ↑ a b c d e f g Dinis, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2017-09-25] (ang.).
- ↑ D. Dinis. arqnet.pt. [dostęp 2017-09-25]. (port.).
- ↑ a b Janina Klave: Historia literatury portugalskiej. Zarys. Wrocław: Ossolineum, 1985, s. 6. ISBN 83-04-00931-5.
- ↑ Alfons IV Dzielny, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2017-09-25].