Grzyby wielkoowocnikowe

nieformalna grupa grzybów

Grzyby wielkoowocnikowe (łac. Macromycetes[1], grzyby makroskopijne[2], „grzyby”[1], ang. macrofungi[3], mushrooms[1]) – sztuczna grupa grzybów obejmująca gatunki o owocnikach widocznych gołym okiem, przez co rozumie się czasem rozmiary od 2 mm. Ich przeciwieństwem są grzyby mikroskopijne (Micromycetes)[3][1].

Muchomor czerwony Amanita muscaria

Znaczenie pojęcia

edytuj

Grzyby wielkoowocnikowe to niezbyt precyzyjne pojęcie obejmujące gatunki widoczne gołym okiem[3][1][4], bez posługiwania się lupą. Mykolodzy często przyjmują, że są to grzyby o wielkości powyżej 2 mm[3][1], czasem powyżej kilku milimetrów[2], grzybiarze za widoczne gołym okiem uważają gatunki, których owocniki mierzą co najmniej 5 cm wysokości lub szerokości[5].

Zasadniczo są to gatunki określane potocznie tradycyjnym terminem „grzyby”[1].

Systematyka i liczba gatunków

edytuj

Grzyby wielkoowocnikowe to grupa sztuczna, ale użyteczna z praktycznego punktu widzenia[1], wydzielona na podstawie rozmiarów, a nie pokrewieństwa ewolucyjnego. Workowce i podstawczaki są głównymi jednostkami taksonomicznymi, do których należą grzyby wielkoowocnikowe. Większość workowców to grzyby mikroskopijne, z kolei około 70% podstawczaków stanowią właśnie grzyby wielkoowocnikowe[3].

Na około 75000–100000 gatunków grzybów występujących w Europie najprawdopodobniej 10000–20000 to grzyby wielkoowocnikowe[3].

W Polsce stwierdzono występowanie około 800 gatunków grzybów wielkoowocnikowych należących do workowców i 2650 do podstawczaków, czyli łącznie około 3600 gatunków. Z tego około 150 gatunków jest traktowanych przez jednych mykologów jako makroskopijne, przez innych jako mikroskopijne[2].

Występowanie i tryb życia

edytuj

Większość gatunków to destruenci, jedna dziesiąta żyje w mykoryzie a niewielka część to grzyby pasożytnicze[3].

Spośród gatunków wymienionych na czerwonych listach krajów europejskich 1/3 żyje w ektomykoryzie, 1/3 to saprotrofy glebowe a 1/3 zasiedla drewno. 74% tych gatunków występuje w lasach, 9% na obszarach trawiastych[3].

Zagrożenia

edytuj

Z list gatunków zagrożonych opublikowanych przez kraje europejskie wynika, że aż do 10–20% gatunków grzybów wielkoowocnikowych jest zagrożona, prawdopodobnie 2000-3000 gatunków wykazuje tendencję spadkową. Główne przyczyny to nieodpowiednie dla nich środowisko w lasach, gospodarka rolna oraz zanieczyszczenie powietrza. Wśród bardziej specyficznych przyczyn wymienia się />:

  • zmniejszanie się obszarów starych lasów;
  • spadek dostępności martwego grubego drewna;
  • spadek liczby wiekowych drzew;
  • ubożenie i zmniejszanie się obszarów dawnych półnaturalnych i nienawożonych łąk z powodu nawożenia, zalesiania i zaniechania wypasu;
  • wysoka depozycja antropogenicznego azotu w naturalnie ubogich glebach;
  • zwiększanie się fragmentacji siedlisk;
  • zbyt intensywny zbiór gatunków jadalnych w niektórych krajach[3].

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. a b c d e f g h Boris Ivancevic, Mitko Karadelev, Overview of fungi species in Prespa National Park (Albania), „International Journal of Ecosystems & Ecology Sciences”, 4, 3, wrzesień 2013, s. 679 [dostęp 2014-01-24] [zarchiwizowane z adresu 2021-03-06] (ang.).
  2. a b c Anna Kujawa, Ochrona grzybów wielkoowocnikowych w Polsce – stan aktualny, problemy i wyzwania Głos w dyskusji, „Przegląd Przyrodniczy”, 2, XXI, Klub Przyrodników, 2010, s. 42–51 [dostęp 2014-01-24] (pol.).
  3. a b c d e f g h i Beatrice Senn-Irlet i inni, Guidance for Conservation of Macrofungi in Europe [online], październik 2007 [dostęp 2014-01-24], Cytat: Document prepared for The Directorate of Culture and Cultural and Natural Heritage Council of Europe. Strasbourg (ang.).
  4. Anna Kujawa, Od grzybiarza do mykologa, „Bociek”, 4, 104, Klub Przyrodników, 2010, s. 12–14, ISSN 1426-3904 [dostęp 2014-01-24] (pol.).
  5. Patrycja Zarawska, Atlas grzybów, Warszawa: Wydawnictwo SBM, 2013, ISBN 978-83-7845-333-8, OCLC 852947801.

Linki zewnętrzne

edytuj