Herb Warszawy
Herb Warszawy – jeden z symboli miasta stołecznego Warszawy.
| |
| Typ herbu | |
|---|---|
| Projektant |
Feliks Szczęsny Kwarta (obecna wersja) |
| Wprowadzony |
I poł. XIV w. |
| Ostatnie zmiany |
31 stycznia 1938 r. (przywrócono 15 sierpnia 1990 r.) |
Symbolika
edytujPrzedstawia w czerwonym polu postać kobiety z rybim ogonem, z wzniesioną szablą (bułatem)[1] w ręce prawej i tarczą okrągłą w ręce lewej. Barwy ciała naturalne, włosy, szabla i tarcza złote. Nad tarczą herbową znajduje się złota korona królewska. Korona symbolizuje również zwycięstwo.
Historia
edytujNa przestrzeni wieków syrena zmienia się, przyjmując kolejno następujące dwie postaci:
- syrena upoczwarzona (potworowata)[2]
- Górna połowa ludzka, kobieca, na niektórych starszych pieczęciach prawdopodobnie męska, dolna z rozwiniętymi skrzydłami (czasem bez), ogonem i dwiema łapami[2].
- Sugeruje się, że motyw może być zaczerpnięty z popularnych w średniowieczu Physiologusa i bestiarów[2].
- Najstarszy istniejący wizerunek herbu Warszawy występuje na pieczęciach dokumentów rady miejskiej Warszawy z 7 kwietnia 1400 roku, przeznaczonych dla rady miejskiej Torunia i tamże zachowanych. Górna część tej syrenki jest ludzka – głowa z lokami, ręce trzymające miecz i tarczę, być może kobiecy tułów. Niżej przechodzi jednak w ptasi tułów, pokryty piórami lub łuskami, ze skrzydłami z lotkami, ma też długi jakby wężowaty ogon i szponiaste łapy. Syrenka ta znajduje się na trójkątnej tarczy herbowej otoczonej ornamentem roślinnym, wokół której dalej umieszczony jest napis:
+S CIVITATIS · VARSOVIENSIS
- (Pieczęć miasta Warszawy)[2].
- Na kolejnych pieczęciach pochodzących z drugiej połowy XV i początku XVI wieku górna połowa syrenki jest prawdopodobnie męska, w czasach późniejszych pojawia się kobieta z upiętymi lub rozpuszczonymi włosami i wyraźnym biustem, skrzydła są błoniaste (już nie podobne do ptaka)[2].
- syrena w kształcie półkobiety półryby[2]
- W oficjalnej symbolice miejskiej czyli na pieczęciach pojawia się dopiero od około połowy XVIII wieku. Jednak już od drugiej połowy XVII wieku spotykana jest na ilustracjach do utworów literackich[2].
Obydwie postacie syreny są zbrojne - trzymają miecz i tarczę[2].
Obecny herb Warszawy został przyjęty w wyniku konkursu przeprowadzonego w 1937 i w tym samym roku zatwierdzony przez Radę Miejską[3]. Autorem zwycięskiego projektu był artysta grafik Feliks Szczęsny Kwarta. Przyjęty 31 stycznia 1938 roku[4]. W 1967 ogłoszono kolejny konkurs, w którym zwyciężył projekt Leona Urbańskiego. Artysta zaprojektował dwie wersje herbu, uroczystą i na użytek codzienny[5]. 6 lat później zrezygnowano z wersji ceremonialnej z koroną. Obecny herb został przywrócony 15 sierpnia 1990 roku[6].
Semper invicta
edytuj
Zarządzeniem naczelnego wodza gen. dyw. Władysława Sikorskiego z dnia 9 listopada 1939 do herbu miasta dodano Order Wojenny Virtuti Militari na wstążce orderowej z liśćmi laurowymi ze wstęgą i z łacińską dewizą Semper invicta (Zawsze niezwyciężona).
Przemówienie okolicznościowe gen. Sikorskiego:
W uznaniu bohaterskiego, wytrwałego męstwa dowiedzionego przez ludność stołecznego miasta Warszawy w obronie przeciw najazdowi niemieckiemu, w zgodzie z uchwałą Rady Ministrów R. P. z dnia 9 X 1939 r. (...) nadaję Krzyż Srebrny Orderu Wojennego "Virtuti Militari" V klasy miastu stołecznemu Warszawie.
29 lipca 2004 roku Rada Warszawy przyjęła uchwałę o wpisaniu Orderu Wojennego Virtuti Militari w Herb Wielki Miasta Stołecznego Warszawy według następującego opisu:[7]
W polu czerwonym Syrena, zwrócona w prawo z szablą wzniesioną w ręce prawej, z tarczą okrągłą w ręce lewej. Barwy ciała i rybiego ogona Syreny są naturalne, włosy złote, szabla i tarcza złote. Nad tarczą herbową korona królewska złota. Poniżej tarczy herbowej gałęzie laurowe z zawieszonym na nich, na wstędze, Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari V klasy. Na wstędze spływającej spod korony wieńczącej tarczę herbową umieszczona jest dewiza herbowa semper invicta (zawsze niezwyciężona).
Herb Warszawy w kulturze
edytujPoeta Józef Epifani Minasowicz jest autorem wiersza Na herb miasta Warszawy:
Syreną w herbie swoim szczyci się Warszawa
Z syreny jednej grobu Neapolu sława.
Coś więcej nad Neapol ma Warszawa przecie,
Warszawa miast królowa na sarmackim świecie.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Szymon Kobyliński: Szymona Kobylińskiego gawędy o broni i mundurze. Warszawa: Wydaw. Ministerstwa Obrony Narodowej, 1984. ISBN 83-11-07048-2.
- ↑ a b c d e f g h Stefan Krzysztof Kuczyński: Herb Warszawy. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1977.
- ↑ Nowy herb miasta Warszawy. „Wschód”. Nr 64, s. 4, 30 października 1937.
- ↑ M.P. z 1938 r. nr 33, poz. 31
- ↑ Franciszka Gryko. Wszystko o syrenie. „Stolica: warszawski tygodnik ilustrowany”, 11-12 VI 1978.
- ↑ Uchwała Rady miasta stołecznego Warszawy nr 18 z dnia 15 sierpnia 1990 r. w sprawie przywrócenia tradycji przedwojennej w zakresie herbu, barw miejskich, pieczęci
- ↑ Uchwała Nr XXXIV/762/2004 Rady miasta stołecznego Warszawy z dnia 29 lipca 2004 roku w sprawie udostojnienia herbu miasta stołecznego Warszawy Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari V klasy (Dz. Urz. Woj. Mazowieckiego z 2004 r. Nr 204, poz. 5446)
Linki zewnętrzne
edytuj- Warszawska Syrenka. Geneza syrenki. Archiwum Państwowe m. st. Warszawy. [dostęp 2015-01-07].
- Historia herbu. Urząd m.st. Warszawy. [dostęp 2015-01-07].