Idris I (Libia)
Idris I (arab. إدريس الأول, właśc. As-Sajjid Muhammad Idris al-Mahdi as-Sanusi; ur. 12 marca 1890 w Al-Dżaghbub, zm. 25 maja 1983 w Kairze[1]) – emir Cyrenajki (1917-1951) i Trypolitanii (1929-1951), pierwszy i jedyny król Libii[2].
| |
.svg)
| |
| Król Libii | |
| Okres |
od 24 grudnia 1951 |
|---|---|
| Emir Cyrenajki | |
| Okres |
od 1917 |
| Następca |
on sam jako król Libii |
| Emir Trypolitanii | |
| Okres |
od 1929 |
| Następca |
on sam jako król Libii |
| Król Libii (tytularny) | |
| Okres |
od 1 września 1969 |
| Następca | |
| Dane biograficzne | |
| Dynastia | |
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Miejsce spoczynku | |
| Ojciec |
Muhammad al-Mahdi as-Sanusi |
| Matka |
A’isza bint Ahmad as-Sirt |
| Żona |
Fatima asz-Szarif |
| Odznaczenia | |
_-_ribbon_bar.gif){kind=small}       .png){kind=small}  
| |
Życiorys
edytuj
Jego dziadek Muhammad ibn Ali as-Sanusi był założycielem islamskiego sufickiego ruchu religijno-politycznego sanusijja. 24 grudnia 1951 został ogłoszony królem uzyskującej niepodległość Libii. Zaprowadził monarchię absolutną, zakazał istnienia partii politycznych rządy oparł na izolacjonizmie[2][3]. Na jego rządy przypadło odkrycie pokaźnych złóż ropy naftowej i szybki przyrost dochodów kraju dzięki jej sprzedaży. Monarcha był głównym beneficjentem handlu surowcem[2]. W ostatnich latach dekady lat 60. rząd króla był coraz bardziej niepopularny. Scentralizowany system Libii pogłębiał tradycyjne podziały regionalne i plemienne[4]. Kraj nadto trawiło powszechne zjawisko korupcji. Na skutek popularnych w Libii nacjonalistycznych poglądów jego rząd postrzegany był przez wielu mieszkańców jako proizraelski. Takie postrzeganie monarchii doprowadziło do nastrojów antykrólewskich i antyzachodnich protestów które nasiliły się po porażce sąsiedniego Egiptu w wojnie sześciodniowej (pracownicy naftowi rozpoczęli strajk solidarnościowy z Egiptem a w Bengazi i Trypolisie wybuchły zamieszki)[5].
4 sierpnia 1969 abdykował na rzecz swojego bratanka Hasana as-Sanusiego, który miał przejąć rządy w kraju 2 września 1969. Tymczasem dzień wcześniej – 1 września 1969 podczas pobytu Idrisa I na leczeniu w Turcji został on obalony w wyniku wojskowego puczu Mu’ammara al-Kaddafiego[2]. W listopadzie 1971 został skazany in absentia przez Libijski Sąd Ludowy na karę śmierci. Z Turcji udał się do Grecji a stamtąd do Egiptu, gdzie przebywał na wygnaniu do śmierci w 1983. Zmarł w wieku 93 lat i został pochowany w Medynie w Arabii Saudyjskiej.
Przypisy
edytuj- ↑ Idris I, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2020-03-12].
- ↑ a b c d Libia. Historia, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2016-08-10].
- ↑ Blundy & Lycett 1987, s. 38–39; Kawczynski 2011, s. 7–9, 14; Bruce St. John 2012, s. 108.
- ↑ Harris 1986, s. 14; Blundy & Lycett 1987, s. 52; Kawczynski 2011, s. 15–16.
- ↑ Harris 1986, s. 14; Blundy & Lycett 1987, s. 51-2; Kawczynski 2011, s. 15–16, 136.
Bibliografia
edytuj- Daniel Kawczynski, Seeking Gaddafi: Libya, the West and the Arab Spring, London: Biteback, 2011, ISBN 978-1-84954-148-0, OCLC 751807187.
- St. John, Ronald Bruce, Libya: From Colony to Revolution (revised edition), Oxford: Oneworld, 2012, ISBN 978-1-85168-919-4, OCLC 759585111.
- Blundy, David; Lycett, Andrew (1987). Qaddafi and the Libyan Revolution. Boston and Toronto: Little Brown & Co. ISBN 978-0-316-10042-7.