Język temiar
Język temiar, także: sakai północny, pie, seroq, temer – język austroazjatycki używany przez grupę ludności w stanach Perak, Kelantan i Pahang w Malezji[1]. Należy do grupy języków aslijskich[1][2].
| Obszar | |||
|---|---|---|---|
| Liczba mówiących |
15 tys. (2007) | ||
| Klasyfikacja genetyczna | |||
| |||
| Status oficjalny | |||
| UNESCO | 3 zdecydowanie zagrożony↗ | ||
| Ethnologue | 3 środek szerszej komunikacji↗ | ||
| Kody języka | |||
| ISO 639-3 | tea | ||
| IETF | tea | ||
| Glottolog | temi1246 | ||
| Ethnologue | tea | ||
| WALS | tmr | ||
| W Wikipedii | |||
| |||
| Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu. | |||
Posługuje się nim ludność Temiar (17 tys. osób, w tym ponad 15 tys. zamieszkujących tereny tradycyjne)[3]. Znany jest także wielu północnym grupom Orang Asli, służąc jako regionalna lingua franca[1][3]. Starsze określenie ludu Temiar to „Sakai Północni” (w odróżnieniu od Semai – Sakai Centralnych). Spopularyzowana w literaturze nazwa „temiar” została zaczerpnięta z języka semai[4].
Jest zróżnicowany wewnętrznie, przy czym poszczególne dialekty są wzajemnie zrozumiałe. Według jednej z klasyfikacji istnieje podstawowy podział na temiar północny i temiar południowy, z kilkoma pomniejszymi odmianami lokalnymi[5]. W publikacji Ethnologue (wyd. 18) wyszczególniono następujące odmiany: grik, kenderong, kenering, lanoh kobak, po-klo (sakai bukit z Temongoh), sakai z Plus Korbu, sungai piah, tanjong rambutan, tembe’ (tembi), ulu kinta (kinta sakai)[1].
Uchodzi za zagrożony wymarciem, aczkolwiek w dużo mniejszym stopniu niż pozostałe języki aslijskie. Odnotowano spadek jego użycia w niektórych domenach językowych. W powszechnym użyciu jest także język malajski[1][3].
Jest jednym z lepiej udokumentowanych języków aslijskich[6]. Powstały różne publikacje poświęcone językowi i kulturze Temiar. W II poł. XX w. ukazały się opracowania gramatyczne: Tengleq Kui Serok (1961)[7], An Outline of Temiar Grammar (1976)[8]. Istnieje także słownik z 1998 r. (Temiar-English, English-Temiar Dictionary)[9]. Nie wykształcił piśmiennictwa[1]. Jest wykorzystywany w edukacji, przy czym materiały alfabetyzacyjne są ograniczone[3].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f M. Paul Lewis, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Temiar, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 18, Dallas: SIL International, 2015 [dostęp 2020-06-06] [zarchiwizowane z adresu 2015-09-12] (ang.).
- ↑ Harald Hammarström, Robert Forkel, Martin Haspelmath, Sebastian Bank: Temiar. Glottolog 4.6. [dostęp 2022-09-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-09-17)]. (ang.).
- ↑ a b c d Bradley 2007 ↓, s. 412.
- ↑ Benjamin 1993 ↓, s. 265.
- ↑ Benjamin 1993 ↓, s. 266.
- ↑ Bradley 2007 ↓, s. 374.
- ↑ Iskandar Carey: Tengleq Kui Serok: A Study of the Temiar Language, with an Ethnographical Summary. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka, 1961, seria: Siri pengetahuan bahasa dan sastera DBP 1. [dostęp 2023-01-16]. (ang.).
- ↑ Geoffrey Benjamin, An Outline of Temiar Grammar, [w:] Philip N. Jenner, Laurence C. Thompson, Stanley Starosta (red.), Austroasiatic Studies Part I, Honolulu: University Press of Hawaii, 1976 (Oceanic Linguistics Special Publications 13), s. 129–187, ISBN 0-8248-0280-2, OCLC 2091453, JSTOR: 20019155 (ang.).
- ↑ Nathalie Means: Temiar-English, English-Temiar Dictionary. Saint Paul, MN: Hamline University Press, 1998. OCLC 41400522. [dostęp 2022-09-17]. (ang.).
Bibliografia
edytuj- Geoffrey Benjamin: Temiar. W: David Levinson (red.): Encyclopedia of World Cultures. T. 5: East and Southeast Asia. Boston, MA: G.K. Hall, 1993, s. 265–273. ISBN 0-8168-8840-X. OCLC 22492614. (ang.).
- David Bradley: East and Southeast Asia. W: Christopher Moseley (red.): Encyclopedia of the World’s Endangered Languages. Abingdon–New York: Routledge, 2007, s. 349–422. DOI: 10.4324/9780203645659. ISBN 978-0-203-64565-9. OCLC 47983733. (ang.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Temiar. Endangered Languages Project. [dostęp 2024-08-05]. (ang.).