Jerzy Afanasjew
Jerzy Afanasjew (ur. 11 września 1932 w Nowej Wilejce, zm. 26 września 1991 w Gdańsku)[1][2] – polski pisarz–dramaturg, prozaik, poeta, satyryk, reżyser filmowy, teatralny i telewizyjny[1][3].
 Jerzy Afanasjew, fot. przed 1965 r. | |
| Data i miejsce urodzenia |
11 września 1932 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
26 września 1991 |
| Zawód |
reżyser, poeta, satyryk |
| Współmałżonek | |
| Lata aktywności |
1954–1989 |
| Odznaczenia | |
     .JPG){kind=small}  
| |
Życiorys
edytujUrodził się w rodzinie Jerzego, inżyniera kolejnictwa, i Ireny Teresy z domu Bolińskiej[4]. Absolwent Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Sopocie (1960) i Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej w Łodzi (1965, dyplom 1974). Studiował także na Wydziale Architektury Politechniki Gdańskiej[3]. Współtwórca i kierownik literacki teatru studenckiego Bim-Bom, z którym był związany w latach 1954–1958[1]. Współtworzył też Cyrk Rodziny Afanasjeff i teatrzyk Cyrk Tralabomba.
Jako poeta debiutował na łamach prasy literackiej w 1958 r. Autor ponad 30 książek (poezja i proza), m.in. Listów do Przekroju i biografii Zbigniewa Cybulskiego pt. Okno Zbyszka Cybulskiego[1], prawie 40 spektakli teatralnych i telewizyjnych oraz filmów fabularnych. Otrzymał kilka nagród na konkursach poetyckich[3]. Członek Komitetu Budowy Pomnika Ofiar Grudnia 1970 w Gdyni. Należał m.in. do PEN Clubu i Stowarzyszenia Pisarzy Duńskich. Był członkiem PZPR do grudnia 1981 (w latach 1973–1979 członek komisji kultury Komitetu Wojewódzkiego w Gdańsku)[5]. Od 1977 do 1979 r. radny Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku.
Od 1973 r. był prezesem gdańskiego oddziału Stowarzyszenia Filmowców Polskich, w latach 1973–1982 głównym reżyserem TV Gdańsk.
26 lutego 1958 r. poślubił Alinę[2] (1930–2018), bliźniaczkę Ryszarda Ronczewskiego[6], scenografkę teatralną i telewizyjną, działaczkę społeczna „Solidarności” i samorządu w Sopocie[7]. Ich synem jest Jerzy Włodzimierz Afanasjew (ur. 1967)[2], producent i reżyser filmów dokumentalnych, reżyser teatralny, scenarzysta, dziennikarz radiowy i telewizyjny[8][9].
Zmarł w Gdańsku, pochowany na cmentarzu katolickim w Sopocie (kwatera F5-3-6)[10].
Twórczość
edytujTwórczość Afanasjewa, w szczególności zbiory opowiadań, nacechowana jest surrealizmem i bajkowością. Wykorzystywał elementy groteski, absurdu i fantastyki. Występują tu nieistniejące światy, ale i postacie – kreślone zwykle w sposób przerysowany – są obdarzane zwykle dziwacznymi imionami („Jakiś Którędy”, „Abraham Ssak” czy „Jowesz Jowel”) i takimi też przygodami. Atmosfera groteski tej prozy współgra z jej lirycznym i nierzadko pesymistycznym przesłaniem.
Utwory dla dzieci
edytuj- Czarodziejski młyn (1961, Wydawnictwo Morskie; na podstawie powstał film animowany, sztuka teatralna lalkowa w 1972, także pokazywana w telewizji i kilka bajek muzycznych) wespół z Aliną Afanasjew[3]
- Zegarowy król (1962, Instytut Wydawniczy Nasza Księgarnia)
- Baśnie (1971)
- Babcia i słoń (1972)
Inne utwory
edytuj- Księżycowy pierścień (1959, Wydawnictwo Morskie) poezje[3]
- Mucha i anioł (1959, Państwowe Wydawnictwo Iskry: Biblioteka „Stańczyka”) satyry
- Gałązka światła (1962, Państwowe Wydawnictwo Iskry) poezje
- O człowieku, który witał się nogą (1962, Wydawnictwo Łódzkie) satyry
- Rozumny rogacz. Satyry i komedie (1964, Wydawnictwo Literackie) opowiadania
- Listy do „Przekroju” (1967, Wydawnictwo Łódzkie – w tomie zbiorowym Pięć śmiechów głównych) satyry
- Przedmieście Nigdy (1968, Wydawnictwo Literackie) opowiadania/satyry
- Sezon kolorowych chmur. Z życia gdańskich teatrzyków 1954–1964 (1968, Wydawnictwo Morskie)
- Okno Zbyszka Cybulskiego. Brulion z życia aktora filmowego połowy XX wieku (1970)
- Szklarz wieczności (1974) opowiadania
- Chimery (1976) opowiadania
- Radosna twórczość (1976) powieść
- Ja jestem tobą (1977) powieść
- Poczta Afanasjewa (1979) satyry[11]
- Zamknięci w deszczowej windzie (1981) poezje[12]
- Biurowiec (1982) opowiadania[13]
- Ręka o trzech palcach (1982) poezje[14]
- Lustro porosłe mchem (1985) opowiadania[15]
- Relief (1985) poezje[16]
- Każdy ma inny świat (1986) wspomnienia
- Nos poety (1987) satyry[17]
- Zabawa w myśli (1989) opowiadania[18]
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1980)
- Złoty Krzyż Zasługi (1976)
- Medal 30-lecia Polski Ludowej (1974)
- Medal Księcia Mściwoja II (pośmiertnie, 1998)[19]
- Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego (1966)
- Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury” (1973)[20]
- Odznaka honorowa „Zasłużonym Ziemi Gdańskiej” (1967)[21]
- Odznaka „Sprawny do Pracy i Obrony” (1950, 1951)
- Złota Odznaka ZSP (1960)
- Odznaka „Za Zasługi dla Gdańska” (1962)
Źródło:[2].
Nagrody
edytuj- Nagroda Rektora PWSSP w Gdańsku za projektowanie w roku akademickim 1957/1958 (1958)
- Nagroda Ministra Kultury i Sztuki za film dokumentalny „Getto ciszy” (1964)
- „Order Stańczyka” – honorowe wyróżnienie miesięcznika „Litery” (1971)
- Nagroda Wojewody Gdańskiego za osiągnięcia w latach 1979–1980 (1980)
Źródło:[2].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Tomkowski 2002 ↓, s. 9.
- ↑ a b c d e Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Gdańsku [online], old2.wbpg.org.pl [dostęp 2024-10-20].
- ↑ a b c d e Bartelski 1970 ↓, s. 9.
- ↑ Jerzy Afanasjew, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2024-10-20].
- ↑ Kto jest kim w Polsce 1984, wyd. 1, Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1984, s. 15, ISBN 83-223-2073-6.
- ↑ Zmarł Ryszard Ronczewski - wybitny trójmiejski aktor i reżyser zakaził się koronawirusem [online], Gdańsk - oficjalny portal miasta [dostęp 2022-03-28] (pol.).
- ↑ Anna Zielińska-Fedoruk, Alina Afanasjew [online], docplayer.pl [dostęp 2022-03-29].
- ↑ Sopocianie. Alina Afanasjew [online], sopocianie.muzeumsopotu.pl [dostęp 2024-10-20].
- ↑ Projekcja filmu Wołanie nadziei w reżyserii Jerzego W. Afanasjewa [online], trojmiasto.pl [dostęp 2024-10-20] (pol.).
- ↑ śp. Jerzy Afanasjew
- ↑ Jerzy Afanasjew, Poczta Afanasjewa, wyd. 1, Gdańsk: Wydaw. Morskie, 1979, ISBN 83-215-8199-4, OCLC 6195646 [dostęp 2022-02-04].
- ↑ Jerzy Afanasjew, Zamknięci w deszczowej windzie, Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1981, ISBN 83-215-9166-3, OCLC 749840498 [dostęp 2022-02-04].
- ↑ Jerzy Afanasjew, Biurowiec, wyd. 1, Warszawa: Czytelnik, 1982, ISBN 83-07-00460-8, OCLC 12515299 [dostęp 2022-02-04].
- ↑ Jerzy Afanasjew, Ręka o trzech palcach, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1982, ISBN 83-08-00783-X, OCLC 69460353 [dostęp 2022-02-04].
- ↑ Jerzy Afanasjew, Lustro porosłe mchem, wyd. 1, Kraków: Wydawn. Literackie, 1985, ISBN 83-08-01227-2, OCLC 14017834 [dostęp 2022-02-04].
- ↑ Jerzy Afanasjew, Relief, Wyd. 1, Kraków: Wydawn. Literackie, 1985, ISBN 83-08-01533-6, OCLC 13844256 [dostęp 2022-02-04].
- ↑ Jerzy Afanasjew, Nos poety : satyry, wyd. 1, Warszawa: Iskry, 1987, ISBN 83-207-0901-6, OCLC 20436635 [dostęp 2022-02-04].
- ↑ Jerzy Afanasjew, Zabawa w myśli : opowiadania wybrane, Wyd. 1, Warszawa: Czytelnik, 1989, ISBN 83-07-01507-3, OCLC 23828213 [dostęp 2022-02-04].
- ↑ Laureaci medalu księcia Mściwoja II [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2024-10-20].
- ↑ Kto jest kim w Polsce 1989, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1989, s. 23–24 ISBN 83-223-2491-X.
- ↑ Bral i in. 2008 ↓, s. 9.
Bibliografia
edytuj- Lesław Bartelski, Polscy pisarze współcześni, Warszawa: Agencja Autorska, 1970.
- Jan Tomkowski, Słownik pisarzy polskich, Grupa Wydawnicza Bertelsmann Media, 2002.
- Grażyna Bral i inni red., Słownik dziennikarzy i publicystów Pomorza 1945–2005, Gdańsk: Stowarzyszenie Dziennikarzy Rzeczypospolitej Polskiej, Oddział Morski w Gdańsku, 2008.
Linki zewnętrzne
edytuj- Pisarze Sopotu, Miejska Biblioteka Publiczna im. Józefa Wybickiego w Sopocie [zarchiwizowane 2014-12-14].
- Jerzy Afanasjew w bazie filmpolski.pl
- Jerzy Afanasjew, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (autorzy) [dostęp 2021-04-09].
- Jerzy Afanasjew w bazie Filmweb
- Jerzy Afanasjew w bazie IMDb (ang.)
- Jerzy Afanasjew na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”