Juliusz Zborowski
Juliusz Zborowski (ur. 8 kwietnia 1888 we Lwowie, zm. 15 czerwca 1965 w Zakopanem) – polski etnograf i językoznawca, znawca Podhala[1]. W latach 1920–1965 dyrektor Muzeum Tatrzańskiego w Zakopanem.
 Karykatura Juliusza Zborowskiego wykonana przez Zdzisława Czermańskiego | |
| Państwo działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
8 kwietnia 1888 |
| Data i miejsce śmierci |
15 czerwca 1965 |
| Profesor nauk humanistycznych | |
| Specjalność: etnografia | |
| Alma Mater |
Uniwersytet Jagielloński |
| Instytucja |
Polska Akademia Umiejętności |
| Dyrektor Muzeum Tatrzańskiego w Zakopanem | |
| Okres spraw. |
1920–1965 |
| Następca | |
| Odznaczenia | |
  
| |
Życiorys
edytujJakiś czas po narodzinach Juliusza, rodzina przeniosła się ze Lwowa do Nowego Sącza za sprawą nowej posady ojca – Włodzimierza, który zaczął pracować jako nadinżynier kolei państwowych, a także aktywny członek Towarzystwa Szkoły Ludowej. Juliusz uczył się początkowo w nowosądeckim gimnazjum, a potem (po kolejnym awansie ojca) w Gimnazjum św. Jacka w Krakowie[1].
W latach 1906–1908 studiował polonistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim, następnie w Lipsku (do 1910). Wrócił do Krakowa i uczył przez rok w gimnazjum im. Jana Sobieskiego oraz wolontariacko współpracował z redakcją Słownika Staropolskiego[2].
W 1913 przeniósł się do Nowego Targu, gdzie do połowy 1919 uczył w miejscowym gimnazjum języka polskiego, niemieckiego i łaciny[1]. Do 1920 pracował jako nauczyciel w Krakowie i Nowym Targu. Następnie został redaktorem „Gazety Podhalańskiej”. Był uczestnikiem prac Sekcji Ludoznawczej Towarzystwa Tatrzańskiego.
Swoją fascynację kulturą Podhala, realizował m.in. poprzez dokumentację fonograficzną gwary i pieśni góralskich[3].
W 1922 został kustoszem w Muzeum Tatrzańskim im. dr. Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem (dział etnograficzny). Wkrótce został dyrektorem tego Muzeum (funkcję tę sprawował do końca życia). W 1918 stał się członkiem Polskiej Akademii Umiejętności, od 1955 – profesor nadzwyczajny. Prace naukowe publikował w kilku czasopismach, m.in.: „Lud”, „Ziemia”, „Wierchy”. Interesował się również dziejami Zakopanego i twórcami, pisarzami z nim związanymi.
Z Muzeum utworzył placówkę naukową; zgromadził w niej także materiały i bibliografię na temat Podhala.
W 1962 z okazji 50. rocznicy pracy naukowej i 45. rocznicy kierowania Muzeum Tatrzańskim nadano mu tytuł Honorowego Obywatela Zakopanego[4].
Był mężem Irminy z Matyszewskich (1903–1981).
Zmarł w Zakopanem, pochowany obok żony na Cmentarzu Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku (kwatera L-I-7i8)[5].
Niektóre publikacje
edytuj- Czesi w pieśni i legendzie orawskiej
- Góralskie podania o Szwedach
- Kostka Napierski w poematach Stęczyńskiego
- Legenda o Janosiku
- „Potop” Henryka Sienkiewicza
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
- Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie: 11 listopada 1937[6], 22 lipca 1952[7])
Upamiętnienie
edytujW 1966, w przedsionku Muzeum Tatrzańskiego odsłonięto tablicę poświęconą jego pamięci. Ulicę biegnącą obok Muzeum Tatrzańskiego nazwano imieniem Juliusza Zborowskiego.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c Jerzy M. Roszkowski, Udział Juliusza Zborowskiego w akcji spisko-orawskiej 1913–1920, „Rocznik podhalański”, t. VII, Zakopane: Muzeum Tatrzańskie, 1997, ISBN 83-902302-4-0.
- ↑ S.Urbańczyk, Śp.Juliusz Zborowski, „Język Polski”, r. 46, nr 1, 1966, s. 9–12.
- ↑ Włodzimierz Antoniewicz, Juliusz Zborowski, „LUD”, t. 49, Polskie towarzystwo etnologiczne, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Towarzystwo ludoznawcze we Lwowie, 1965, s. 4.
- ↑ Juliusz Zborowski [online], Zakopane - oficjalny serwis internetowy [dostęp 2023-09-06] (pol.).
- ↑ Cmentarze Parafii Najświętszej Rodziny w Zakopanem [online], zakopane-parafia.grobonet.com [dostęp 2023-09-06].
- ↑ M.P. z 1937 r. nr 260, poz. 411 „za zasługi na polu pracy naukowej”.
- ↑ M.P. z 1952 r. nr 70, poz. 1078 „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.