Wikipedia

Kamenz

miasto w Niemczech
Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Kamenz (wym. ⓘ[ˈkaːmɛnt͡s]; górnołuż. Kamjenc, wym. ⓘ[ˈkamʲɛnt͡s]; pol. hist. Kamieniec[2][3]) – miasto we wschodnich Niemczech, w kraju związkowym Saksonia, w powiecie Budziszyn, na Łużycach. Do 31 grudnia 2018 siedziba wspólnoty administracyjnej Kamenz-Schönteichen. Do 29 lutego 2012 należało do okręgu administracyjnego Drezno. Do 31 lipca 2008 miasto było siedzibą nieistniejącego już powiatu Kamenz. Jest położone nad Czarną Elsterą.

Kamenz
Kamjenc
ilustracja
Herb
Herb
Państwo

 Niemcy

Kraj związkowy

 Saksonia

Powiat

Budziszyn

Powierzchnia

98,30 km²

Wysokość

173 m n.p.m.

Populacja (31 grudnia 2018)
• liczba ludności
• gęstość


14 742[1]
150 os./km²

Nr kierunkowy

03578

Kod pocztowy

01917

Tablice rejestracyjne

BZ, BIW, HY, KM

Położenie na mapie Saksonii
Mapa konturowa Saksonii, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Kamenz”
Położenie na mapie Niemiec
Mapa konturowa Niemiec, po prawej znajduje się punkt z opisem „Kamenz”
Ziemia51°16′N 14°06′E/51,266667 14,100000
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

1 stycznia 2019 do miasta przyłączono gminę Schönteichen, która stała się automatycznie jego dzielnicą[4].

W mieście rozwinęło się rzemiosło artystyczne[5].

Nazwa

edytuj

Pierwotną nazwą miejscowości była łużycka nazwa Kamjenc, Kamienz[6] pochodząca od nazwy „kamień”. Po podbiciu w średniowieczu Słowian połabskich z plemion Serbów lużyckich mieszkających na Łużycach nazwa została później zgermanizowana na Camenz oraz później Kamenz.

Klimat

edytuj
Średnia temperatura i opady dla Kamenz
Miesiąc Sty Lut Mar Kwi Maj Cze Lip Sie Wrz Paź Lis Gru Roczna
Rekordy maksymalnej temperatury [°C] 16.4 18.8 22.3 29.4 31.8 35.8 37.2 37.6 29.8 26.4 18.5 14.9 37,6
Średnie temperatury w dzień [°C] 2.7 3.9 8.6 14.1 19.5 22.1 24.3 24.1 19.3 14.0 7.4 3.9 13,7
Średnie dobowe temperatury [°C] 0.0 0.7 4.4 8.9 13.9 16.8 18.8 18.4 14.3 9.7 4.5 1.5 9,3
Średnie temperatury w nocy [°C] -2.8 -2.5 0.6 3.6 8.0 11.4 13.3 13.1 9.8 5.8 1.8 -1.1 5,1
Rekordy minimalnej temperatury [°C] -25.4 -22.5 -15.2 -6.5 -2.0 1.4 5.7 4.3 1.3 -6.7 -12.0 -21.6 −25,4
Opady [mm] 45 35 44 39 57 61 79 69 49 37 50 50 613
Średnia liczba dni z opadami 11 9 10 8 10 11 11 10 8 8 10 11 117
Źródło: Na podstawie 35-lecia 1979-2013[7]

Części miasta (Ortschaften)

edytuj
  • Bernbruch (Barbuk)
  • Deutschbaselitz (Němske Pazlicy)
  • Jesau (Jěžow)
  • Gelenau (Jelenjow)
  • Hennersdorf (Hendrichecy)
  • Lückersdorf (Łukajecy)
  • Schönteichen
  • Thonberg (Hlinowc)
  • Wiesa (Brěznja)
  • Zschornau-Schiedel (Čornow-Křidoł)

Historia

edytuj
 
Czeski lew wieńczący wieżę Kościoła Mariackiego

Około 1190 r. obok starej wsi słowiańskiej wzniesiono gród. Przed 1225 r. otrzymał on prawa miejskie. Trwała wtedy wzmożona kolonizacja niemiecka wypierająca wpływy słowiańskie. Przez wieki miasto budowało swój dobrobyt na garbarstwie, sukiennictwie i garncarstwie. W średniowieczu przez Kamenz przebiegała trasa Via Regia.

Na pocz. XIV wieku miejscowość, wraz z Górnymi Łużycami, została przyłączona do Królestwa Czech, pod którego panowaniem pozostała do 1635 r. (poza okresem panowania węgierskiego w l. 1469–1490). Pamiątką po długich latach przynależności miasta do Królestwa Czech jest tarcza z czeskim lwem umieszczona w herbie miejskim. W 1346 r. w ramach przeciwdziałania okolicznemu rozbojowi miasto połączyło siły wraz z innymi grodami przystępując do Związku Sześciu Miast. Miasto było oblegane przez husytów w 1432 r. W 1506 r. w mieście wybuchł bunt rzemieślników, który został stłumiony przez władze czeskie. Mimo tych niekorzystnych wypadków politycznych miasto rozwijało się pomyślnie.

W 1469 wraz ze Związkiem Sześciu Miast miasto uznało władzę króla Węgier Macieja Korwina, po którego śmierci w 1490 powróciło do Czech, wówczas we władaniu królewicza polskiego Władysława II Jagiellończyka[8], za sprawą którego w 1493 r. na północ od murów miejskich powstał zakon franciszkanów. W 1512 przewieziono tu z Pragi relikwie świętej Anny, którą ustanowiono patronką kościoła. W 1571 r. założono tutaj szkołę średnią reprezentującą, na ówczesne czasy, wysoki poziom nauczania.

 
Kamenz w 1837 roku

W czasie wojny trzydziestoletniej – w 1635 r. – Kamenz został wraz z Górnymi Łużycami przyłączony do Elektoratu Saksonii. W czasie III wojny północnej od 1706 w mieście stacjonowało wojsko szwedzkie, aż do pożaru w 1707[9]. W kamienieckim kolegium uczyli się Jan Henryk Dąbrowski[10] i Karol Pflugbeil[11]. W 1. poł. XIX wieku zaczął się proces industrializacji miasta. Kamenz zostało poważnie zniszczone podczas wielkiego pożaru w 1842 r. Od 1871 w granicach Cesarstwa Niemieckiego. W 1921 w mieście został otwarty regionalny oddział serbołużyckiej organizacji Domowina. W 1935 do miasta włączono miejscowość Jesau (górnołuż. Jěžow). W czasie II wojny światowej w dzielnicy Herrental znajdowała się filia niemieckiego obozu koncentracyjnego Groß-Rosen[12][13]. W kwietniu 1945 r. o miasto toczyła krwawe boje 2 Armia Wojska Polskiego. Miasto zostało jednak zdobyte dopiero 7 maja 1945 r. przez Sowietów. W latach 1949–1990 część NRD. W 1974 przyłączono do Kamenz miejscowości Thonberg (górnołuż. Hlinowc) i Wiesa (górnołuż. Brěznja). Od 1990 w granicach odtworzonego Wolnego Kraju Saksonia Republiki Federalnej Niemiec.

Demografia

edytuj
 
Widok na miasto z lotu ptaka

Zmiany populacji miasta od 1885 do 2010 roku:
 

Najwyższą populację miasto osiągnęło w 1999 roku – 19 136 mieszkańców.

Zabytki i inne atrakcje

edytuj
 
Słup dystansowy poczty polsko-saskiej
 
Muzeum Łużyc Zachodnich
  • Kościół Mariacki (St. Marien) z XV wieku z wyposażeniem wnętrza z XVI-XVIII w.
  • Kościół katechetyczny (Katechismuskirche) z XIV wieku
  • Kościół franciszkanów pw. św. Anny z XV w., później serbołużycki kościół ewangelicki
  • Brama Klasztorna z 1520 r.
  • Mury miejskie i klasztorne z XVI w.
  • Czerwona Baszta (Roter Turm) z XVI w.
  • Kamienice barokowe i rokokowe z XVII i XVIII
  • Pocztowy słup dystansowy ozdobiony polskim Orłem i litewską Pogonią, monogramem króla Polski Augusta II, polską koroną królewską oraz datą 1725
  • Gmach Muzeum Łużyc Zachodnich (Museum der Westlausitz) z 1745 r. z ogrodem z ok. 1850 r.
  • Krzyż kamienny z późnego średniowiecza
  • Ratusz z I poł. XIX w. przy Rynku (neorenesansowy)
  • Studnia Andreasa (Andreasbrunnen) na Rynku z 1570 r. (renesansowa)
  • Kamienice z XIX w. przy Rynku
  • Muzeum Gottholda Ephraima Lessinga, pisarza urodzonego w Kamenz w 1729 r.
  • Teatr Miejski z 1833 r.
  • Domy parafialne przy kościele Mariackim z XVIII i XIX w.
  • Kościół św. Marii Magdaleny (rzymskokatolicki)
  • Wieża Lessinga (Lessingturm) z ok. 1864 r.
  • Dworzec kolejowy z ok. 1880 r.
  • Kościół św. Jodoka z XIX/XX w.
  • Gmach poczty z ok. 1900 r.
  • Amfiteatr z lat 1934–1938
  • Kapliczka przydrożna z 1564 r. w Zschornau
  • Kolumna morowa z ok. 1585 r. w Bernbruch
  • kamieniołom Sparmann

Galeria

edytuj
  •  
    Ulica Połcznicka (Pulsnitzer Straße)
  •  
    Ratusz
  •  
    Kamienice przy Rynku
  •  
    Kamienice przy ul. Budziszyńskiej (Bautzner Straße)
  •  
    Gmach poczty
  •  
    Studnia na Rynku
  •  
    Kościół św. Anny
  •  
    Kościół katechetyczny
  •  
    Dworzec kolejowy

Współpraca

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Bevölkerung des Freistaates Sachsen jeweils am Monatsende ausgewählter Berichtsmonate nach Gemeinden.
  2. ↑ Krzysztof R. Mazurski, Andrzej Zieliński: Łużyce, Warszawa 1984, s. 49.
  3. ↑ J. Szaflarski: Polska, mapa fizyczna 1:2,500.000 z ok. 1946 r. (z nazwami miast na Ziemiach Odzyskanych podanych wg uchwał Komisji Ustalania Nazw Miejscowości przy Ministerstwie Administracji Publicznej).
  4. ↑ Dzielnica Kamenz.
  5. ↑ Kamenz, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-09-26].
  6. ↑ A.F. Busching, „A new system of geography”, rozdz. „Lusatia”, London 1762, s. 132.
  7. ↑ European Climate Assessment & Dataset. [dostęp 2014-08-27].
  8. ↑ Gustav Köhler, Der Bund der Sechsstädte in der Ober-Lausitz: Eine Jubelschrift, Görlitz, G. Heinze & Comp., 1846, s. 30.
  9. ↑ Johann Gottlob Paulitz, Chronik der Stadt Senftenberg und der zum ehemaligen Amte Senftenberg gehörigen Ortschaften, Drezno, 1892-1923, s. 240.
  10. ↑ Legiony 1807 [online], www.legiony1807.eu [dostęp 2017-11-24] [zarchiwizowane z adresu 2017-03-01] (pol.).
  11. ↑ Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej – Polacy z wyboru – Pflugbeil (Pflügbeil, Pflugbeyler) Karol [online], www.polacyzwyboru.pl [dostęp 2017-11-24] (pol.).
  12. ↑ Das KZ-Außenlager Kamenz-Herrental 1944–1945. kamenz.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-12-02)]..
  13. ↑ Abraham Kajzer, Za drutami śmierci, Wałbrzych: Muzeum Gross-Rosen, 2013, ISBN 978-83-89824-09-7.

Bibliografia

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kamenz&oldid=74947492”