Kanał Gliwicki

Kanał Gliwicki
	; Barka na Kanale Gliwickim
Państwo	Polska
Lata budowy	1935–1939
Długość	40,6 km
Głębokość ; • maksymalna	; 3,5 m
Szerokość ; • maksymalna ; • minimalna ; • średnia	; 41 m ; 38 m ; 39,5 m
Różnica poziomów	43,6 m
	Początek
Miejsce	Gliwice
współrzędne	50°19′33,6″N 18°38′23,6″E/50,326000 18,639889
	Koniec
Akwen	Odra
Miejsce	Kędzierzyn-Koźle
współrzędne	50°21′32,8″N 18°08′26,2″E/50,359111 18,140611
Typ kanału	żeglugowy
Śluzy	6
	Położenie na mapie województwa opolskiego początek koniec
	Położenie na mapie województwa śląskiego początek koniec
	Położenie na mapie Polski początek koniec
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kanał Gliwicki (niem. Gleiwitzer Kanal) – droga wodna łącząca Odrę z Gliwicami w Górnośląskim Okręgu Przemysłowym. Kanał Gliwicki powstał w miejsce starego Kanału Kłodnickiego. Należy do kategorii kanałów żeglugowych dojazdowych, będących rodzajem kanałów łączących^[1]^[2]^[3]^[4]^[5]. Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z 2002 r. ws. klasyfikacji śródlądowych dróg wodnych^[6], kanał ma III klasę żeglowną na całej długości.

Informacje ogólne

Długość kanału 40,60 km, maksymalna głębokość 3,50 m, różnica poziomów wody między początkiem i końcem kanału wynosi 43,60 m. Pokonanie różnic poziomu wody przez jednostki pływające reguluje 6 śluz wodnych. Kanał żeglugowy wykonany jest częściowo w wykopie, a częściowo w nasypie. Jego szerokość waha się od 38,00 m w wykopie do 41,00 m w nasypie. Dopuszczalna prędkość jednostek pływających na kanale wynosi 9,00 km/h luzem i dla zestawów pustych, oraz 7,00 km/h dla zestawów załadowanych.

Początek kanału znajduje się w Kędzierzynie-Koźlu na 98. kilometrze Odry, koniec – w basenie portowym Portu Gliwice. Kanał przebiega przez województwa opolskie (18,80 km) i śląskie (21,80 km).

Głównym źródłem zasilania kanału jest rzeka Kłodnica oraz jeziora i zbiorniki wodne (Dzierżno Duże, Dzierżno Małe) położone w jego górnej części. Sezon żeglugowy na kanale trwa przeciętnie 270 dni, od 15 marca do 15 grudnia.

Historia

Kanał Gliwicki został zbudowany w latach 1935–1939, uroczyście oddany do użytku 8 grudnia 1939^[7] i uruchomiony w 1941. Powstał w miejsce starego Kanału Kłodnickiego istniejącego do 1937 roku. Nazywany był również Kanałem Górnośląskim (Oberschlesischer Kanal), a przez krótki okres Kanałem Adolfa Hitlera (Adolf-Hitler-Kanal).

W 2018 kanałem spławiono 421 barek z 206 808 tonami węgla dla Elektrociepłowni Wrocław^[8].

Śluzy

Śluzy na Kanale Gliwickim zaczynając od Portu Gliwice:

Śluza Łabędy

Nazwa pochodzi od Łabęd, dzielnicy miasta Gliwice.

Parametry:

Konstrukcja: dwukomorowa bliźniacza
Różnica poziomów: 4,20 m
Długość: 71,50 m
Szerokość: 12,00 m
Ilość wody zużywanej na jedno śluzowanie: 3,9 tys. m³

Śluza Dzierżno

Nazwa pochodzi od Dzierżna, dzielnicy miasta Pyskowice.

Parametry:

Konstrukcja: dwukomorowa bliźniacza
Różnica poziomów: 10,30 m
Długość: 71,50 m
Szerokość: 12,00 m
Ilość wody zużywanej na jedno śluzowanie: 9,5 tys. m³

Śluza Rudziniec

Osobny artykuł: Śluza Rudziniec.

Nazwa pochodzi od miejscowości Rudziniec.

Parametry:

Konstrukcja: dwukomorowa bliźniacza
Różnica poziomów: 6,25 m
Długość: 71,40 m
Szerokość: 12,00 m
Ilość wody zużywanej na jedno śluzowanie: 5,8 tys. m³

Śluza Sławięcice

Nazwa pochodzi od Sławięcic, dzielnicy miasta Kędzierzyn-Koźle.

Parametry:

Konstrukcja: dwukomorowa bliźniacza
Różnica poziomów: 6,25 m
Długość: 71,40 m
Szerokość: 12,00 m
Ilość wody zużywanej na jedno śluzowanie: 5,8 tys. m³

Śluza Nowa Wieś

Parametry:

Konstrukcja: dwukomorowa bliźniacza
Różnica poziomów: 6,20 m
Długość: 71,40 m
Szerokość: 12,00 m
Ilość wody zużywanej na jedno śluzowanie: 5,8 tys. m³

Śluza Kłodnica

Nazwa pochodzi od Kłodnicy, dzielnicy miasta Kędzierzyn-Koźle.

Parametry:

Konstrukcja: dwukomorowa bliźniacza
Różnica poziomów: 10,40 m
Długość: 71,80 m
Szerokość: 12,00 m
Ilość wody zużywanej na jedno śluzowanie: 9,5 tys. m³

Syfon Kłodnicy

W Kędzierzynie-Koźlu, około dwóch kilometrów poniżej śluzy Nowa Wieś, znajduje się „syfon Kłodnicy”. Jest to dwupoziomowe skrzyżowanie Kanału Gliwickiego z rzeką Kłodnicą, która przepływa pod nim. Jest to jedno z trzech takich skrzyżowań cieków w Polsce. Drugim jest syfon strugi Flis pod Kanałem Bydgoskim w Bydgoszczy, a trzecim – akwedukt w Fojutowie, gdzie krzyżują się Czerska Struga i Wielki Kanał Brdy.

Przypisy

↑ Tołkacz 2010 ↓, s. 53–56.
↑ Kulczyk i Winter 2003 ↓, s. 26–27, 29, 32.
↑ Szling i Winter 1988 ↓, s. 7–11.
↑ Szling i Winter 1988 ↓, s. 59.
↑ Szling i Winter 1988 ↓, s. 87.
↑ Dz. U. z 2002 r. Nr 77 [online] .
↑ AlicjaA. Galas AlicjaA., ArturA. Galas ArturA., Dzieje Śląska w datach, Wrocław: Cadus, 2004 .
↑ Wzrost transportu węgla na Kanale Gliwickim o 63 proc. [online], Kurier Kolejowy [dostęp 2018-12-12] .

Bibliografia

Jan Kulczyk, Jan Winter: Śródlądowy transport wodny. Wrocław: Wydawnictwo Politechniki Wrocławskiej, 2003.
Zbigniew Szling, Jan Winter: Drogi wodne śródlądowe. Wrocław: Wydawnictwo Politechniki Wrocławskiej, 1988, seria: skrypt Budownictwo.
Lech Tołkacz: Infrastruktura transportu wodnego. T. I: Infrastruktura transportu śródlądowego. Szczecin: 2010.

Linki zewnętrzne

Kanał Gliwicki – RZGW Gliwice
Kanał Gliwicki – Informacje
Kanał Gliwicki – Reportaż. gliwiczanie.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-03)].

[CITEREFTołkacz201053–56-1] Tołkacz 2010 ↓, s. 53–56.

[CITEREFKulczykWinter200326–27,_29,_32-2] Kulczyk i Winter 2003 ↓, s. 26–27, 29, 32.

[CITEREFSzlingWinter19887–11-3] Szling i Winter 1988 ↓, s. 7–11.

[CITEREFSzlingWinter198859-4] Szling i Winter 1988 ↓, s. 59.

[CITEREFSzlingWinter198887-5] Szling i Winter 1988 ↓, s. 87.

[6] Dz. U. z 2002 r. Nr 77 [online] .

[7] AlicjaA. Galas AlicjaA., ArturA. Galas ArturA., Dzieje Śląska w datach, Wrocław: Cadus, 2004 .

[8] Wzrost transportu węgla na Kanale Gliwickim o 63 proc. [online], Kurier Kolejowy [dostęp 2018-12-12] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]