Metriorhynchidae
Metriorhynchidae – rodzina morskich krokodylomorfów z kladu Thalattosuchia. Jest jedyną grupą archozaurów, która w pełni przystosowała się do życia w morzu. Ich anatomiczne przystosowania do morskiego trybu życia wykształciły się konwergentnie z analogicznymi cechami innych mezozoicznych gadów morskich, takich jak ichtiozaury, notozaury czy mozazaury. Obejmują one m.in. wydłużenie i zwiększenie opływowości czaszki i tułowia, zmniejszenie ciężaru czaszki, żeber i kości udowych poprzez zwiększenie ich porowatości, zmiana ustawienia kości obręczy miednicznej skutkująca zwiększeniem jej średnicy, hipertrofia nosowych gruczołów solnych, utrata zewnętrznego okna żuchwowego i osteoderm oraz znaczące zredukowanie obręczy miednicznej i barkowej w porównaniu do innych Crocodyliformes[1][2]. Kończyny przednie były krótkie i kształtem przypominały wiosło, podczas gdy znacznie większe tylne kończyny były bardziej podobne do kończyn krokodyli. Prawdopodobnie Metriorhynchidae pływały wyginając ciało i ogon na boki[3]. Większość przedstawicieli tej grupy cechowała się długim i wąskim pyskiem, rodzaje Dakosaurus (zwłaszcza D. andiniensis)[4] oraz Geosaurus miały stosunkowo najkrótsze i najgłębsze rostra. Jako jedyne Metriorhynchidae miały piłkowane zęby, u blisko spokrewnionego z nimi Torvoneustes występowało „fałszywe piłkowanie” zębów (ang. false-ziphodont). Dakosaurus i Geosaurus, mierząc ponad 4 m długości, osiągały największe rozmiary spośród przedstawicieli rodziny. Budowa ich zębów dowodzi, że były ściśle mięsożerne – prawdopodobnie ryby stanowiły istotny, choć nie główny, składnik ich diety[5].
| Okres istnienia: 171–135 mln lat temu | |||
 Metriorhynchus superciliosus | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadrząd | |||
| (bez rangi) | Mesoeucrocodylia | ||
| (bez rangi) | Thalattosuchia | ||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina |
Metriorhynchidae | ||
| Podrodziny | |||
|
| |||
Metriorhynchidae są jedną z najdłużej znanych grup kopalnych gadów, jednak większe badania jej ewolucji przeprowadzono dopiero stosunkowo niedawno[5][6][1]. Według definicji filogenetycznej przedstawionej przez Younga i de Andradego w 2009 roku do Metriorhynchidae należą ostatni wspólny przodek gatunków Metriorhynchus geoffreyi i Geosaurus giganteus i wszyscy jego potomkowie. Klad ten składa się z dwóch głównych grup: Metriorhynchinae, do której należą zwierzęta bliżej spokrewnione z M. geoffreyi niż z G. giganteus, oraz Geosaurinae, obejmującej taksony bliżej spokrewnione z G. giganteus niż z M. geoffreyi[6]. Metriorhynchidae żyły od środkowej jury do wczesnej kredy[5]. Najstarszym znanym przedstawicielem tej grupy jest Neptunidraco żyjący w batonie lub bajosie[7]. Pojedynczy ząb odkryty w osadach formacji Hybla na Sycylii może dowodzić przetrwania przedstawicieli rodziny do wczesnego aptu[8]; nie jest jednak pewne, czy nie jest to w rzeczywistości ząb pliozaura[9].
Kladogram Metriorhynchidae według Younga i współpracowników (2010)[1], z późniejszymi zmianami nomenklatorycznymi |
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Mark T. Young, Stephen L. Brusatte, Marcello Ruta, Marco Brandalise de Andrade. The evolution of Metriorhynchoidea (Mesoeucrocodylia, Thalattosuchia): an integrated approach using geometric morphometrics, analysis of disparity, and biomechanics. „Zoological Journal of the Linnean Society”. 158 (4), s. 801–859, 2010. DOI: 10.1111/j.1096-3642.2009.00571.x. (ang.).
- ↑ Laura E. Wilkinson, Mark T. Young, Michael J. Benton. A new metriorhynchid crocodilian (Mesoeucrocodylia: Thalattosuchia) from the Kimmeridgian (Upper Jurassic) of Wiltshire, UK. „Palaeontology”. 51 (6), s. 1307–1333, 2008. DOI: 10.1111/j.1475-4983.2008.00818.x. (ang.).
- ↑ Judy A. Massare. Swimming capabilities of Mesozoic marine reptiles: implications for method of predation. „Paleobiology”. 14 (2), s. 187–205, 1988. (ang.).
- ↑ Zulma Gasparini, Diego Pol, Luis A. Spalletti. An unusual marine crocodyliform from the Jurassic-Cretaceous boundary of Patagonia. „Science”. 311 (5757), s. 70–73, 2006. DOI: 10.1126/science.1120803. (ang.).
- ↑ a b c Marco Brandalise de Andrade, Mark T. Young, Julia Desojo, Stephen L. Brusatte. The evolution of extreme hypercarnivory in Metriorhynchidae (Mesoeucrocodylia: Thalattosuchia) based on evidence from microscopic denticle morphology. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 30 (5), s. 1451–1465, 2010. DOI: 10.1080/02724634.2010.501442. (ang.).
- ↑ a b Mark T. Young, Marco Brandalise de Andrade. What is 'Geosaurus'? Redescription of 'Geosaurus giganteus' (Thalattosuchia: Metriorhynchidae) from the Upper Jurassic of Bayern, Germany. „Zoological Journal of the Linnean Society”. 157 (3), s. 551–585, 2009. DOI: 10.1111/j.1096-3642.2009.00536.x. (ang.).
- ↑ Andrea Cau, Federico Fanti. The oldest known metriorhynchid crocodylian from the Middle Jurassic of North-eastern Italy: Neptunidraco ammoniticus gen. et sp. nov.. „Gondwana Research”. 19 (2), s. 550–565, 2011. DOI: 10.1016/j.gr.2010.07.007. (ang.).
- ↑ Alfio A. Chiarenza, Davide Foffa, Mark T. Young, Gianni Insacco, Andrea Cau, Giorgio Carnevale i Rita Catanzariti. The youngest record of metriorhynchid crocodylomorphs, with implications for the extinction of Thalattosuchia. „Cretaceous Research”. 56, s. 608–616, 2015. DOI: 10.1016/j.cretres.2015.07.001. (ang.).
- ↑ Valentin Fischer, Maxim S. Arkhangelsky, Ilya M. Stenshin, Gleb N. Uspensky, Nikolay G. Zverkov i Roger B. J. Benson. Peculiar macrophagous adaptations in a new Cretaceous pliosaurid. „Royal Society Open Science”. 2(12):150552, 2015. DOI: 10.1098/rsos.150552. (ang.).