O wojnie
O wojnie (niem. Vom Kriege) – traktat Carla von Clausewitza poświęcony sztuce wojennej wydany w 1832 w Berlinie przez Ferdinanda Dümmlera staraniem Marie von Clausewitz, żony autora.
 O wojnie (1832), strona tytułowa | |
| Autor | |
|---|---|
| Tematyka | |
| Wydanie oryginalne | |
| Język | |
| Wydawca |
Ferdinand Dümmler |
Historia
edytujDzieło powstawało przez lata rozwijającej się kariery Clausewitza. Jak sam stwierdził, miał ambicje napisania książki, która nie uległaby zapomnieniu po 2 lub 3 latach, takiej, do którejś ktoś zainteresowany tematem mógłby powracać wielokrotnie. Clausewitz zmarł jednak, nie ukończywszy dzieła, w 1831, najprawdopodobniej na panującą wówczas cholerę. Doprowadzeniem do wydania książki zajęła się jego żona Marie von Clausewitz[1].
Struktura
edytujDzieło podzielone zostało na 8 ksiąg i 128 rozdziałów, niekiedy bardzo krótkich[1]. Zasadniczą część pracy stanowią zwięzłe komentarze, a całość przybiera formę dialektycznego dyskursu[2].
Księgi:
- O naturze wojny
- O teorii wojny
- Strategia
- Walka
- Siły wojskowe
- Obrona
- Atak
- Plan wojny
Treść
edytujW analizie dzieła wyodrębnić można trzy główne zagadnienia: istotę wojny, istotę strategii oraz relację polityka-wojna[2].
Istota wojny
edytujIstotą wojny ma być pokonanie przeciwnika i skłonienie go do realizacji naszej woli[3]. Środkiem wojny jest walka. Aby pokonać wroga należy rozbić jego armię, zająć terytorium i złamać wolę kontynuowania oporu. Na geniusz wojenny składają się cztery cechy[2]: odwaga, wytrwałość i męstwo, przenikliwy rozum oraz trafność spojrzenia, przytomność i zdecydowanie umysłu. Clausewitz podważył jednak istnienie teorii wojny jako nauki pozytywnej[4]. Wskazuje, że w obliczu przebiegu praktyki wojennej teoria powinna być raczej rozważaniem niż doktryną[4].
Istota strategii
edytujClausewitz rozróżnił naukę o użyciu siły militarnej w bitwie – taktykę i naukę o użyciu bitwy do celów wojny – strategię[4]. Celem konfrontacji militarnej ma być fizyczne rozbicie sił przeciwnika oraz pozbawienie go woli walki. Istotne jest nie samo pokonanie wroga, lecz właśnie jego zniszczenie. Z tego punktu widzenia ważne jest np. kontynuowanie pościgów za uciekającą armią, gdyż jest to okazja do zadania mu druzgocących strat[4]. Clausewitz wyróżnił następujące czynniki strategii[5]:
- wielkości moralne;
- odwagę;
- wytrwałość;
- przewagę liczebną;
- zaskoczenie;
- podstęp;
- skupienie w przestrzeni;
- połączenie sił w czasie;
- odwód strategiczny;
- ekonomię sił;
- czynniki geometryczne.
Sformułował ponadto dwie zasady[5] wyznaczające plan wojny i służące jako wskazania do wszystkiego innego:
- określenie środka ciężkości sił wroga;
- działanie szybkie, zdecydowane i ukierunkowane na całościowe zniszczenie armii przeciwnika[6].
Clausewitz dokonał także analizy przemian zachodzących w działaniach wojennych od czasu rewolucji francuskiej i przewidywał zwiększenie roli udziału całych narodów w zmaganiach wojennych[7].
Relacja polityka-wojna
edytujWedług autora wojna bezsprzecznie jest integralną częścią polityki. Dosłownie sformułował tę myśl pisząc: Wojna jest niczym innym, jak dalszym ciągiem polityki przy użyciu innych środków[8]. W innym miejscu określił też wojnę jako narzędzie polityki[9]. Uważa także, że wojnę stworzyła polityka i niemożliwe jest oddzielenie ich od siebie[10].
Cytaty
edytuj- Bitwa jest krwawym i niszczącym zmierzeniem się sił fizycznych i moralnych
- W strategii wszystko jest proste, lecz nie jest łatwe
- Środek ciężkości leży w jedności interesów
Przypisy
edytuj- ↑ a b Roman Kuźniar: Polityka i siła. Studia strategiczne – zarys problematyki. Wyd. 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, 2006, s. 46. ISBN 978-83-7383-222-0.
- ↑ a b c Roman Kuźniar: Polityka i siła. Studia strategiczne – zarys problematyki. Wyd. 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, 2006, s. 47. ISBN 978-83-7383-222-0.
- ↑ Clausewitz o wojnie – akt przemocy mający na celu zmuszenie przeciwnika do spełnienia naszej woli
- ↑ a b c d Roman Kuźniar: Polityka i siła. Studia strategiczne – zarys problematyki. Wyd. 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, 2006, s. 48. ISBN 978-83-7383-222-0.
- ↑ a b Roman Kuźniar: Polityka i siła. Studia strategiczne – zarys problematyki. Wyd. 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, 2006, s. 49. ISBN 978-83-7383-222-0.
- ↑ Działać należy szybko, bez zatrzymywania się lub zbaczania bez dostatecznej przyczyny [...]. Przeciwko tym rzeczom należy kierować uderzenie. Jeżeli nieprzyjaciel przez to utracił równowagę, nie należy mu dawać czasu na jej odzyskanie. Uderzenie trzeba w tym kierunku kontynuować lub, innymi słowy, zwycięzca musi zawsze kierować całością przeciwko całości
- ↑ W XVIII stuleciu [...] wojna była jeszcze tylko sprawą gabinetu. [...] Na początku XIX stulecia w szranki wstąpiły narody
- ↑ Roman Kuźniar: Polityka i siła. Studia strategiczne – zarys problematyki. Wyd. 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, 2006, s. 50. ISBN 978-83-7383-222-0.
- ↑ Wojna jest narzędziem polityki i z konieczności musi mieć jej charakter i mierzyć jej miarą
- ↑ Roman Kuźniar: Polityka i siła. Studia strategiczne – zarys problematyki. Wyd. 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, 2006, s. 51. ISBN 978-83-7383-222-0.
Bibliografia
edytuj- Roman Kuźniar: Polityka i siła. Studia strategiczne – zarys problematyki. Wyd. 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, 2006, s. 46-54. ISBN 978-83-7383-222-0.
Linki zewnętrzne
edytuj- The Clusewitz Homepage. clausewitz.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-01-24)]. (ang.)
- Table of Contents to Clausewitz, On War. clausewitz.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-09-02)]. (ang.)