Oczyszczalnia Ścieków „Czajka”
Oczyszczalnia Ścieków „Czajka” – oczyszczalnia ścieków w Warszawie, znajdująca się w dzielnicy Białołęka przy ul. Czajki 4/6. Zakład jest częścią Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji w m.st. Warszawie.
 Komory fermentacyjne zakładu | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Czajki 4/6 |
| Rozpoczęcie budowy |
1976 |
| Ukończenie budowy |
1991 |
| Ważniejsze przebudowy |
2012 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie Warszawy  | |
 52°21′19,5″N 20°57′27,2″E/52,355417 20,957556
| |
| Strona internetowa | |
Opis
edytujJest to największa oczyszczalnia ścieków w Polsce[1][2]. Jest również jedną z:
- czterech oczyszczalni (obok oczyszczalni „Południe”, „Cyraneczka” i „Pruszków”) obsługujących Warszawę,
- czterech oczyszczalni (obok oczyszczalni „Południe”, „Pruszków” i „Dębe”) zarządzanych przez Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w m.st. Warszawie,
- trzech oczyszczalni (obok oczyszczalni „Południe” i „Cyraneczka”) znajdujących się w granicach administracyjnych Warszawy,
- dwóch oczyszczalni (obok oczyszczalni „Południe”) obsługujących aglomerację wodnoprawną Warszawa[3][4][5][6][7][8].
Zakład odbiera ścieki:
- z prawobrzeżnych dzielnic Warszawy (z wyłączeniem części dzielnicy Wesoła), a także z miast: Legionowo, Zielonka, Ząbki i Marki oraz z części gminy Jabłonna i części gminy Nieporęt,
- z północnych dzielnic lewobrzeżnych (oprócz dzielnicy Ursus): Bielan, Bemowa, Żoliborza, Woli, Śródmieścia, Ochoty, Włoch i części Mokotowa, a także z części gminy Izabelin[9].
Pierwszym etapem oczyszczania ścieków jest oczyszczanie mechaniczne[10]. Ścieki trafiają na kraty, następnie do piaskowników i do osadników wstępnych[10]. W drugim etapie są kierowane do basenów osadu czynnego[10]. Tam usuwane są z nich azot i fosfor[10]. Z basenów ścieki trafiają do osadników wtórnych, w których osad czynny oddzielany jest od ścieków, które następnie odprowadzane są do Wisły[10].
Historia
edytujOczyszczalnia zaprojektowana została na początku lat 70. XX wieku. Budowa rozpoczęła się w 1976 w Czajkach, z terminem jej zakończenia w 1982[11]. Według pierwotnych planów oczyszczalnia miała obsługiwać prawobrzeżną część miasta[11][12].
Zakład rozpoczął działalność w 1991[9]. W związku z zaostrzeniem przepisów dotyczących ochrony środowiska oczyszczalnia musiała zostać zmodernizowana[9][13]. Decyzja o rozbudowie oczyszczalni została podjęta uchwałami Rady m.st. Warszawy odpowiednio w roku 1999 i 2005, gdy odrzucono projekt budowy nowej oczyszczalni na lewym brzegu Wisły[14]. W styczniu 2008 zawarta została umowa na jej rozbudowę i unowocześnienie[15]. Głównym wykonawcą została spółka Warbud[1]. Modernizacja obejmowała dostosowanie obiektu do obowiązujących norm, zwiększenie przepustowości oraz przyjęcie całości maksymalnego przepływu z wodami opadowymi[10]. Włączono również do systemu centralną i północną część lewobrzeżnej Warszawy[9] (południowa jest od 2005 obsługiwana przez drugą, znacznie mniejszą, Oczyszczalnię Ścieków „Południe“ w dzielnicy Wilanów)[16][17]. W tym celu 10 m pod dnem Wisły wybudowano tunel o długości 1,3 km i średnicy 4,5 m[18]. Umieszczono w nim dwa rurociągi (kolektory), podstawowy i rezerwowy, o średnicy 1,60 m każdy[19]. Budowę układu przesyłowego ścieków pod dnem rzeki umożliwiło wpisanie go na listę przedsięwzięć niezbędnych do przeprowadzenia finałowego turnieju Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej 2012[20][21]. Aby ograniczyć ilość odpadów, obok oczyszczalni powstała Stacja Termicznej Utylizacji Osadów Ściekowych (STUOŚ). Metodą wybraną w stacji została technologia spalania w złożu fluidalnym[9]. STUOŚ pozwala zmniejszyć ponad 10-krotnie ilość produkowanych odpadów (z 200 tys. ton/rok do około 20 tys. ton/rok)[22].
Rozbudowa zakładu zakończyła się w 2012[2]. Koszt rozbudowy oczyszczalni, budowy zakładu spalania osadów oraz ułożenia systemu rur dostarczających ścieki wyniósł ok. 3,7 mld zł[23]. Była to jedna z największych stołecznych inwestycji współfinansowanych ze środków Unii Europejskiej[24]. Po jej zakończeniu „Czajka” stała się największą oczyszczalnią ścieków w Polsce[1][2]. Rozbudowany zakład zajmuje powierzchnię 52,7 ha[10] i może przyjąć 435 tys. m³ ścieków na dobę[9].
W 2020 zakończono budowę zbiornika retencyjnego o pojemności 80 tys. m³ zlokalizowanego na terenie oczyszczalni[25].
Awarie
edytujNa przełomie listopada i grudnia 2018 w związku z awarią rekuperatorów STUOŚ została wyłączona z eksploatacji[26]. Stacja została ponownie uruchomiona w grudniu 2019[27].
W dniach 27 i 28 sierpnia 2019 doszło do awarii obydwu kolektorów znajdujących się w tunelu pod dnem Wisły[19]. W wyniku tego 28 sierpnia rozpoczęto zrzut do rzeki nieoczyszczonych ścieków pochodzących z obsługiwanych przez oczyszczalnię terenów lewobrzeżnych[19]. Od 31 sierpnia 2019 wszystkie ścieki, które w związku z awarią trafiały do Wisły, były dezynfekowane poprzez proces ozonowania, dzięki czemu ograniczono wpływ na jakość wody w Wiśle[28].
3 września 2019 żołnierze 2 Inowrocławskiego Pułku Inżynieryjnego zakończyli zleconą przez rząd budowę mostu pontonowego na Wiśle, na którym zaplanowano ułożenie tymczasowego zastępczego rurociągu transportującego ścieki do „Czajki”[29]. Awaryjny rurociąg na moście pontonowym został uruchomiony 9 września[30], a 14 września osiągnął on pełną wydajność i zrzut nieoczyszczonych ścieków do rzeki został wstrzymany[31]. Naprawa układu przesyłowego ścieków rurociągami pod dnem Wisły została zakończona w listopadzie 2019[32]. 16 listopada 2019 przełączono przesyłanie nieczystości z tymczasowego rurociągu do naprawionej instalacji[33].
29 sierpnia 2020 doszło do kolejnej awarii kolektorów w tunelu pod Wisłą, transportujących ścieki do „Czajki”, w wyniku której nastąpił zrzut ścieków do rzeki[34], które od razu były poddawane ozonowaniu[35]. 13 grudnia 2020 przepływ ścieków z tymczasowego układu przesyłowego ułożonego ponownie na moście pontonowym został przełączony do nowego, wydrążonego pod Wisłą stalowego rurociągu alternatywnego o średnicy 1,2 metra[36].
Kolektory zbudowało w 2010 roku konsorcjum czterech przedsiębiorstw: PRG Metro, Hydrobudowa Polska, Hydrobudowa 9 i Infra, z których trzy pierwsze ogłosiły upadłość w trakcie realizacji projektu, a czwarte kilka lat później[37]. Według Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji (MPWiK) przyczyną awarii z 2020 roku był błąd w projekcie zleconym w 2006 roku polegający na braku zaprojektowania odpowiedniego drenażu[14]. Z kolei w ocenie Najwyższej Izby Kontroli (NIK) MPWiK popełniło błędy w procesie projektowania, budowy i eksploatacji podziemnych kolektorów transportujących ścieki do oczyszczalni, a Prezydent m.st. Warszawy nie wykorzystał wszystkich środków kontroli i nadzoru nad przedsiębiorstwem[38]. Zdaniem Izby MPWiK nierzetelnie monitorowało budowę układu przesyłowego pod Wisłą, w sposób niedostateczny analizowało dokumentację tworzoną w ramach budowy i nierzetelnie zweryfikowało raport końcowy inżyniera kontraktu[39]. Z uwagi na narażenie przez MPWIK zdrowia lub życia ludzi przebywających w układzie przesyłowym pod Wisłą w czasie obu awarii w lipcu 2021 roku NIK skierowała zawiadomienie do Prokuratury Rejonowej Warszawa Żoliborz o uzasadnionym podejrzeniu przestępstw[39]. Z kolei Izba pozytywnie oceniła działania podjęte w MPWiK i Urzędzie m.st. Warszawy w celu ustalenia przyczyn awarii z 2019 roku i postępowania w celu ograniczenia jej skutków dla środowiska[39].
W związku z podejrzeniem popełnienia przestępstwa polegającego na sporządzeniu fałszywej opinii przez niektórych biegłych NIK, MPWiK złożyło zawiadomienie do prokuratury w tej sprawie[40].
Do 2024 prokuratura nie postawiła nikomu zarzutów dotyczących awarii[37]. W tym samym roku zakończono najważniejsze prace związane z odbudową kolektorów pod dnem Wisły[37]. Zastosowano w nim rury ze stali (zamiast rur z tworzywa GRP, które zostały usunięte) oraz zainstalowano resory absorbujące ich drgania i ażurowy pomost umożliwiający ich inspekcję z zewnątrz[37].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Oczyszczalnie ścieków. Oczyszczalnia ścieków Czajka. [w:] Warbud SA [on-line]. warbud.pl. [dostęp 2019-08-29].
- ↑ a b c Oczyszczanie ścieków. [w:] Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji [on-line]. [dostęp 2019-08-29].
- ↑ Uchwała nr XLI/1263/2020 Rady m.st.Warszawy z 3 grudnia 2020 r. w sprawie wyznaczenia obszaru i granic aglomeracji Warszawa.
- ↑ Uchwała nr LXXXIV/2749/2023 Rady m.st.Warszawy z 6 lipca 2023 r. w sprawie wyznaczenia obszaru i granic aglomeracji Cyraneczka.
- ↑ Uchwała nr XXXIII/334/2021 Rady Miasta Pruszkowa z dnia 28 stycznia 2021 r. w sprawie wyznaczenia obszaru i granic aglomeracji Pruszków.
- ↑ Uchwała nr LXXI/644/2023 Rady Miasta Pruszkowa z dnia 26 stycznia 2023 r. w sprawie zmiany uchwały nr XXXIII/334/2021 Rady Miasta Pruszkowa z dnia 28 stycznia 2021 r. w sprawie wyznaczenia obszaru i granic aglomeracji Pruszków.
- ↑ Uchwała nr 541/XLVIII/2022 Rady Miejskiej w Serocku z dnia 30 marca 2022 r. w sprawie likwidacji dotychczasowej aglomeracji Serock oraz wyznaczenia aglomeracji Serock w nowym kształcie.
- ↑ Uchwała nr 664/LXIII/2023 Rady Miejskiej w Serocku z dnia 1 lutego 2023 r. zmieniająca uchwałę w sprawie likwidacji dotychczasowej aglomeracji Serock oraz wyznaczenia aglomeracji Serock w nowym kształcie.
- ↑ a b c d e f Zakład „Czajka”. mpwik.com.pl. [dostęp 2017-02-17].
- ↑ a b c d e f g Oczyszczalnia Ścieków „Czajka”. [w:] Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w m.st. Warszawie [on-line]. [dostęp 2019-09-03].
- ↑ a b Marian Gajewski: Urządzenia komunalne Warszawy. Zarys historyczny. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1979, s. 114. ISBN 83-06-00089-7.
- ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 119. ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ Dominika Olszewska: Stolica utonie w ściekach, jeśli Sejm nie zmieni prawa. gazeta.pl, 2010-10-13. [dostęp 2011-04-17].
- ↑ a b Znamy przyczynę awarii oczyszczalni „Czajka” [online], www.rmf24.pl [dostęp 2022-08-19] (pol.).
- ↑ Michał Wojtczuk: Wisła wreszcie będzie czysta? Koniec wlewania ścieków. [w:] Gazeta Stołeczna [on-line]. warszawa.wyborcza.pl, 31 października 2011. [dostęp 2019-08-29].
- ↑ Oczyszczalnia Południe już startuje. [w:] Urząd m.st. Warszawy [on-line]. um.warszawa.pl, 20 czerwca 2005. [dostęp 2020-09-04].
- ↑ Zakład „Południe”. [w:] Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w m.st. Warszawie Spółka Akcyjna [on-line]. mpwik.com.pl. [dostęp 2020-09-04].
- ↑ Wydrążono tunel pod Wisłą dla oczyszczalni ścieków „Czajka”. Życie Warszawy, 2011-11-28. [dostęp 2012-09-24].
- ↑ a b c Awaria kolektora w Warszawie. [w:] Urząd m.st. Warszawy [on-line]. um.warszawa.pl, 28 sierpnia 2019. [dostęp 2019-08-29].
- ↑ Michał Wojtczuk: Jak zepsuł się kolektor pod dnem Wisły, co miał wspólnego z Euro 2012 i jak z tego wybrnie Trzaskowski? Co już wiemy po awarii. warszawa.wyborcza.pl, 4 września 2020. [dostęp 2021-12-25].
- ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 grudnia 2009 r. w sprawie wykazu przedsięwzięć Euro 2012, s. 879, Dz.U. z 2010 r. nr 8, poz. 52.
- ↑ Największa w Europie eko-inwestycja: warszawska Oczyszczalnia Ścieków Czajka. 2013. [dostęp 2013-10-07]. (pol.).
- ↑ Michał Wojtczuk: Thriller z Czajką. Warszawa może stracić miliard zł. [w:] Gazeta Stołeczna [on-line]. gazeta.pl, 1 października 2012. [dostęp 2019-08-29].
- ↑ Jarosław Osowski. Top 7 inwestycji UE w Warszawie. „Gazeta Stołeczna”, s. 18, 19 października 2018.
- ↑ Nowy zbiornik retencyjny dla Warszawy. [w:] Portal Funduszy Europejskich [on-line]. funduszeeuropejskie.gov.pl, 3 lipca 2020. [dostęp 2020-11-29].
- ↑ Informacja MPWiK dotycząca Stacji termicznej utylizacji osadów ściekowych (STUOŚ). [w:] Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w m.st. Warszawie SA [on-line]. 19 września 2019. [dostęp 2020-07-09].
- ↑ Spalarnia MPWiK działa od grudnia 2019 r.. [w:] Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w m.st. Warszawie SA [on-line]. 21 maja 2020. [dostęp 2020-07-09].
- ↑ Awaria układu przesyłowego: jak MPWiK ozonuje ścieki? [online], www.mpwik.com.pl [dostęp 2023-06-12] (pol.).
- ↑ Awaria w oczyszczalni „Czajka”. Zakończyła się budowa mostu pontonowego [online], RMF24, 3 września 2019 [dostęp 2019-09-14].
- ↑ Ścieki popłynęły do „Czajki” awaryjnym rurociągiem. Naprawa głównego kolektora jeszcze potrwa. metrowarszawa.gazeta.pl, 9 września 2019. [dostęp 2019-09-20].
- ↑ „Nic się nie przelewa”. Zahamowano zrzut ścieków do Wisły. Nieczystości płyną alternatywnym rurociągiem. metrowarszawa.gazeta.pl, 14 września 2019. [dostęp 2019-09-20].
- ↑ Naprawa układu przesyłowego ścieków zakończona. [w:] Urząd m.st. Warszawy [on-line]. um.warszawa.pl, 14 listopada 2019. [dostęp 2019-11-18].
- ↑ Warszawa: ścieki znów płyną do oczyszczalni „Czajka”. Nocna operacja przełączenia rurociągów. metrowarszawa.gazeta.pl, 16 listopada 2019. [dostęp 2019-11-18].
- ↑ Awaria kolektora przesyłowego „Czajki”. Trzaskowski: Będzie trzeba myśleć nad rozwiązaniami alternatywnymi. metrowarszawa.gazeta.pl, 29 sierpnia 2020. [dostęp 2020-08-30].
- ↑ Awaria układu przesyłowego: ozonujemy ścieki • MPWiK [online], www.mpwik.com.pl [dostęp 2023-06-12] (pol.).
- ↑ Ścieki popłynęły nowym kolektorem pod Wisłą. MPWiK pracuje dalej. [w:] Urząd m.st. Warszawy [on-line]. um.warszawa.pl, 14 grudnia 2020. [dostęp 2020-12-31].
- ↑ a b c d Michał Wojtczuk. A winnych katastrofy wciąż brak. „Gazeta Stołeczna”, s. II, 5 sierpnia 2024.
- ↑ Zmiany względem projektu budowlanego główną przyczyną awarii. NIK o projektowaniu, budowie i eksploatacji podziemnych kolektorów transportujących ścieki z części lewobrzeżnej Warszawy do Oczyszczalni Ścieków Komunalnych „Czajka”. [w:] Najwyższa Izba Kontroli [on-line]. nik.gov.pl, 13 czerwca 2022. [dostęp 2022-09-02].
- ↑ a b c Projektowanie, budowa i eksploatacja kolektora podziemnego transportującego ścieki z lewobrzeżnej warszawy do Oczyszczalni Ścieków Komunalnych „Czajka”. Informacja o wynikach kontroli.. [w:] Najwyższa Izba Kontroli [on-line]. 31 marca 2022. s. 8−9. [dostęp 2022-09-02].
- ↑ Komunikat MPWiK po opublikowaniu wyników kontroli NIK [online], rzetelnieoczajce.pl, 11 czerwca 2022 [dostęp 2023-06-12] (pol.).