Paweł V

Paweł V (łac. Paulus V, właśc. Camillo Borghese; ur. 17 września 1552 w Rzymie, zm. 28 stycznia 1621 tamże) – włoski duchowny katolicki, 233. papież w okresie od 16 maja 1605 do 28 stycznia 1621.

Paweł V

Paulus Quintus

Camillo Borghese
Papież Biskup Rzymu
Kraj działania	Państwo Kościelne
Data i miejsce urodzenia	17 września 1552 Rzym
Data i miejsce śmierci	28 stycznia 1621 Rzym
Miejsce pochówku	Bazylika Matki Bożej Większej
Papież
Okres sprawowania	16 maja 1605–28 stycznia 1621
Wikariusz generalny diecezji rzymskiej
Okres sprawowania	czerwiec 1603–16 maja 1605
Wyznanie	katolicyzm
Kościół	rzymskokatolicki
Nominacja biskupia	14 kwietnia 1597
Sakra biskupia	27 maja 1597
Kreacja kardynalska	5 czerwca 1596 Klemens VIII
Kościół tytularny	S. Eusebio (21 czerwca 1596) Ss. Ioannis et Pauli (10 marca 1599) San Crisogono (22 kwietnia 1602)
Pontyfikat	16 maja 1605

Sukcesja apostolska

Data konsekracji	27 maja 1597
Konsekrator	Klemens VIII
Współkonsekratorzy	Silvio Savelli Francesco Cornaro
Konsekrowani biskupi Valeriano Muti 18 lipca 1599 Marco Agrippa Dandini 22 sierpnia 1599 Sebastiano Ghislieri 13 maja 1601 Peter Lombard 7 października 1601 Alessandro Petrucci 5 maja 1602 Fausto Malari 5 maja 1602 Simone Lunadori 11 sierpnia 1602 bł. Jan Juwenalis Ancina 1 września 1602 Fabrizio Campani 20 kwietnia 1603 Pirro Imperoli 8 lutego 1604 Taddeo Sarti 7 czerwca 1604 Giuseppe Saladino 7 czerwca 1604 Alessandro di Sangro 10 sierpnia 1604 Ascanio Colonna 11 czerwca 1606 Marcello Lante della Rovere 14 stycznia 1607 Pompeio Arrigoni 24 lutego 1607 Anselmo Marzato 24 lutego 1607 Giovanni Doria 4 maja 1608 Francesco Vendramin 26 maja 1608 Lanfranco Margotti 15 lutego 1609 Scipione Caffarelli-Borghese 8 grudnia 1610 Felice Centini 2 października 1611 Gregorio Petrocchini 2 października 1611 Benedetto Giustiniani 2 lipca 1612 Agostino Galamina 12 marca 1613 Francesco Maria Bourbon del Monte 7 grudnia 1615 Ferdinando Taverna 7 grudnia 1615 Francesco Sforza di Santa Fiora 1 maja 1618 Alessandro Damasceni Peretti 19 lipca 1620
Współkonsekrowani biskupi Franz von Dietrichstein 8 września 1599 Fernando Niño de Guevara 10 października 1599 Pedro de Deza 18 czerwca 1600 Paolo Emilio Zacchia 27 maja 1601 św. Robert Bellarmin 21 kwietnia 1602 Bonviso Bonvisi 21 kwietnia 1602 Simeone Tagliavia d’Aragonia 21 lipca 1602

Życiorys

Wczesne życie

Był synem dziekana prawników Kurii Rzymskiej Marc’Antonia Borghese i jego drugiej żony, Flaminii Astalli. Studiował nauki prawne w Perugii i Padwie, po powrocie do Rzymu został prawnikiem kurialnym oraz referendarzem Najwyższego Trybunału Sygnatury Apostolskiej. W marcu 1576 został wikariuszem patriarchalnej bazyliki liberiańskiej, a od września 1581 był członkiem Penitencjarii Apostolskiej. Od września 1588 do 1591 był wicelegatem w Bolonii, w 1595 odbył nadzwyczajną misję legata przy królu Hiszpanii Filipie II.

5 czerwca 1596 papież Klemens VIII mianował go kardynałem, z tytułem prezbitera S. Eusebio. W kwietniu 1597 Borghese został biskupem Iesi (zrezygnował w 1599), a w czerwcu 1603 wikariuszem generalnym Rzymu. 27 czerwca 1596 został mianowany jednym z inkwizytorów generalnych Kongregacji Świętego Oficjum, a w 1602 objął funkcję sekretarza tej Kongregacji. Był także protektorem katolików szkockich.

Po śmierci Leona XI, Borghese został na konklawe wybrany na papieża (16 maja). Przyjął imię Pawła V, koronował się 29 maja 1605, uroczysty ingres do bazyliki laterańskiej odbył 6 listopada 1605.

Pontyfikat

Postawił sobie za cel wzmocnienie autorytetu papiestwa wobec władzy świeckiej. Część państw włoskich – Sabaudia, Genua, Neapol – podporządkowała się nowym zarządzeniom, nie przyjęła ich natomiast Wenecja. Papież obłożył ekskomuniką senat i dożę, a całą Republikę Wenecką interdyktem; był to ostatni przypadek interdyktu papieskiego wobec suwerennego państwa. Duchowni, którzy zaakceptowali nałożone kary papieskie, zostali wygnani lub uwięzieni. W sporze delegatem Wenecji był Paolo Sarpi, natomiast papieża reprezentowali kardynałowie Robert Bellarmin i Cezary Baroniusz. Ostatecznie interwencja króla Francji Henryka IV w 1607 zapobiegła przejściu Wenecji na protestantyzm; papież zdjął interdykt, jednak moralnie poniósł porażkę, a prestiż Stolicy Apostolskiej doznał uszczerbku.

Polityka papieża dążyła do zbliżenia z Francją, ale nie zapobiegła rozwojowi tendencji gallikańskich. Nieudane działania podjął Paweł V w sprawie katolików angielskich i irlandzkich. Parlament angielski nałożył na katolików obowiązek składania przysięgi, unieważniającej papieskie prawo odwoływania książąt świeckich. Papież żądał wycofania tego obowiązku, ale w tym samym czasie archiprezbiter George Blackwell, wbrew woli przełożonych nakłaniał katolików do składania przysięgi. Ostatecznie Blackwella odwołano w 1608, ale sytuacja katolików uległa pogorszeniu.

W czasie II wojny polsko-rosyjskiej (tzw. moskiewskiej toczącej się w latach 1609-1618), zdecydowanie popierał Polaków mając nadzieję na podporządkowanie papiestwu ogromnych terenów prawosławnej Rosji.

Papież Paweł V 19 października 1605 potwierdził nakaz przebywania biskupów w swoich diecezjach, a 20 czerwca 1614 opublikował odnowiony Rytuał Rzymski i wzmocnił dyscyplinę w zakonach. Popierał działalność misyjną, w okresie jego pontyfikatu rozwinęły się m.in. misje kapucynów w Kongo i jezuitów w Paragwaju. Misjonarzom jezuickim w Chinach papież zezwolił na używanie miejscowego języka w liturgii.

W 1613 papież zatwierdził Instytut Kongregacji Oratorian Filipa Neri, a rok później francuskie Oratorium Naszego Pana Jezusa Chrystusa (założone przez Pierre'a de Bérulle'a). 1 listopada 1610 Paweł V kanonizował kardynała Karola Boromeusza i Franciszkę Rzymską, a także beatyfikował Ignacego Loyolę, Franciszka Ksawerego, Teresę z Ávili i Filipa Neri.

W okresie pontyfikatu ukończono budowę nawy głównej, fasady i portyku bazyliki św. Piotra. Papież zapewnił Rzymowi poprawę zaopatrzenia w wodę (kazał odbudować dwa akwedukty, w tym dawny Akwedukt Trajana). Wzbogacił zbiory Biblioteki Watykańskiej oraz ustanowił tajne zbiory archiwum. Papież pamiętał także o swojej rodzinie – jego siostrzeniec Scipione Caffarelli-Borghese został mianowany kardynałem i superintendentem Państwa Kościelnego i obdarzony wieloma bogatymi beneficjami. Z osiąganych dzięki wujowi dochodów Scipione wybudował słynną Villa Borghese.

Papież Paweł V wydał decyzję o potępieniu Galileusza. W czasie tego pontyfikatu 5 czerwca 1616 Kongregacja Indeksu potępiła dzieło Kopernika De revolutionibus i zamieściła je na Indeksie Ksiąg Zakazanych.

Zmarł w wyniku drugiego, w krótkim czasie, wylewu, 28 stycznia 1621 roku.

Nominacje kardynalskie

Paweł V kreował 60 kardynałów, na dziesięciu konsystorzach.

Bibliografia

• Richard P. McBrien, Leksykon papieży. Pontyfikaty od Piotra Apostoła do Jana Pawła II, Warszawa 2003
• Pope Paul V. Catholic Encyclopedia. [dostęp 2013-08-30]. (ang.).

Zobacz też

• Beatyfikowani i kanonizowani przez Pawła V

Linki zewnętrzne

• Paweł V – dokumenty w bibliotece Polona