Pełtew[1] (ukr. Полтва, Połtwa) – rzeka na Ukrainie, w całości położona na terenie obwodu lwowskiego, lewy dopływ Bugu.

Pełtew
Ilustracja
Miejsce, gdzie potok Pasieka (główny wytok Pełtwi) chowa się pod ziemię
Kontynent

Europa

Państwo

 Ukraina

Rzeka
Długość ok. 70 km
Źródło
Miejsce Lwów, Żelazna Woda
Wysokość

350 m n.p.m.

Współrzędne

49°51′57,2″N 24°04′28,2″E/49,865900 24,074500

Ujście
Recypient Bug
Miejsce

Busk

Wysokość

220 m n.p.m.

Współrzędne

49°58′00,1″N 24°36′11,9″E/49,966700 24,603300

Położenie na mapie Ukrainy
Mapa konturowa Ukrainy, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „źródło”, powyżej na prawo znajduje się również punkt z opisem „ujście”
Położenie na mapie obwodu lwowskiego
Mapa konturowa obwodu lwowskiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „źródło”, natomiast po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „ujście”

Rzeka o długości ok. 70 km, której źródła znajdują się na wysokości ok. 350 m n.p.m. we Lwowie w dzielnicy Żelazna Woda. Pełtew przepływa przez południową część Roztocza i uchodzi do Bugu w okolicach miasta Busk, na wysokości około 220 m n.p.m. Najważniejszym miastem, przez które przepływa, jest Lwów.

Warunki hydrologiczne

edytuj
 
Wytoki Pełtwi na terenie Lwowa

Rzeka o niewielkim spadku (ok. 2 m na 1 km) i niewielkim przepływie. Wody rzeki rozlewają się szeroko w dolinie, tworząc liczne obszary podmokłe. Rzeka posiada zasilanie śnieżno-deszczowe. Ważnym elementem zasilającym są także liczne, niewielkie dopływy:

  • lewe (spływające z Roztocza): Dumny Potok, Jaryczówka, Żelazna Woda
  • prawe (spływające z Gołogór): Gołogórka, Przegnojówka z Hanczówką, Biłka, Pasieka

Budowa geologiczna

edytuj

W dnie doliny dominują utwory nieprzepuszczalne (m.in. gliny), co sprawia, że rozwinęły się tutaj gleby bagienne i torfowiska.

Znaczenie gospodarcze

edytuj

Rzeka silnie związana z lokacją Lwowa, pełniła funkcje fosy miejskiej. Dzięki rozlewiskom i bagniskom skutecznie utrudniała dotarcie do miasta od strony zachodniej i północnej. Źródła historyczne wspominają o niewielkich barkach spławianych rzeką do Bałtyku. Pod koniec XIX w. władze miejskie zdecydowały o zasklepieniu rzeki na odcinku śródmiejskim i włączeniu kanału w system kanalizacji miejskiej jako główny kolektor. Decyzję o zasklepieniu argumentowano zagrożeniem malarycznym dla miasta (w 1621 roku nieznośny zapach z rzeki spowodował przeprowadzkę króla Zygmunta III z Niskiego Zamku do Kamienicy Królewskiej).

Od 1886 roku rzeka płynie podziemnym korytem pod dawnymi Wałami Hetmańskimi i ulicą Akademicką. Pozostałością po dawnym biegu rzeki we Lwowie jest kształt obecnego placu Mickiewicza, gdzie Pełtew rozwidlała się i tworzyła niewielką wysepkę, na której znajdowała się kapliczka Matki Boskiej. Dzięki kanalizacji możliwe było wybudowanie gmachu Teatru Wielkiego (co i tak wymusiło przeniesienie podziemnego koryta kilkanaście metrów w kierunku Teatru Skarbkowskiego). W środkowym i dolnym biegu rzeki dominują łąki kośne i pastwiska.

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata. Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2013, s. 348. ISBN 978-83-254-1988-2.

Linki zewnętrzne

edytuj