Podział administracyjny Indii
Indie są parlamentarną republiką związkową dzielącą się na 28 stanów i 8 terytoriów (7 terytoriów związkowych i jedno narodowe terytorium stołeczne). Stany i terytoria dzielą się następnie na dystrykty, których w 2011 roku było 640[1].
Stany posiadają własne organy ustawodawcze i wykonawcze. Na czele władz stanowych stoi gubernator, który jest mianowany przez prezydenta Indii na pięcioletnią kadencję. Gubernator mianuje stanowy rząd z premierem na czele, spośród partii, która wygrała wybory. Stany posiadają 1- lub 2-izbowe parlamenty. Izba niższa stanowego parlamentu zwana jest vidhan sabha i, według indyjskiego prawa, może składać się od 60 do 500 posłów. Wybierana jest ona w wyborach powszechnych na 5 lat. Izba wyższa parlamentu zwana jest vidhan parishad i wybierana jest na sześcioletnie kadencje, z tym, że co 2 lata wymieniana jest trzecia część składu izby. Parlamentom stanowym podlegają wszelkie sprawy z wyjątkiem polityki zagranicznej, obrony, handlu zagranicznego i obywatelstwa (zastrzeżone dla parlamentu związkowego Indii)[2][3].
Terytoriami związkowymi oraz narodowym terytorium stołecznym zarządzają przedstawiciele rządu Indii – komisarze lub administratorzy. Niektóre z terytoriów posiadają własne parlamenty i rządy, lecz mają one znacznie ograniczone uprawnienia, mniejsze terytoria nie posiadają tych organów władzy. W terytoriach obowiązują prawa związkowe.
W poszczególnych stanach i terytoriach poza ogólnoindyjskimi językami oficjalnymi, czyli hindi i angielskim, mogą obowiązywać dodatkowe języki oficjalne.
Stany i terytoria
edytujStany Indii (ang. state, hindi प्रांत – prant[4]) są znacznie zróżnicowane. Największe z nich pod względem liczby ludności są największymi jednostkami administracyjnymi świata – wśród dziesięciu najludniejszych jednostek administracyjnych świata pięć to właśnie stany Indii. (Uttar Pradesh z ludnością liczącą niemal 200 mln jest na pierwszym miejscu w tym rankingu, Maharashtra zajmuje miejsce trzecie, Bihar szóste, Bengal Zachodni siódme, a Andhra Pradesh ósme)[5].
Pod względem powierzchni największe z indyjskich stanów dorównują krajom europejskim (np. największy ze stanów, Radżastan jest większy od Polski). Najmniejsze stany nie przekraczają zaś kilku tysięcy km² powierzchni.
Terytoria (ang. territory, hindi केन्द्रीय सरकार – kendrija sarkar) są mniej zróżnicowane od stanów – pod względem powierzchni nie przekraczają kilku tysięcy km², a pod względem ludności nie przekraczają 1,25 mln osób (wyjątkiem jest Delhi liczące ponad 16 mln mieszkańców).
W poniższym zestawieniu nazwy jednostek administracyjnych podano w wersji polskiej (jeżeli istnieje polski egzonim), wersji angielskiej (ang.), wersji hindi (w zapisie oryginalnym, w polskiej transkrypcji – trb. i w transliteracji – trl.) oraz w językach stanowych. W podobny sposób podano nazwy stolic.
| Lp. | Stan | nazwa polska | nazwa angielska | nazwa hindi | nazwa w dodatkowych językach | stolica | liczba dystryktów | ludność | obszar | lokalizacja |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Stany | ||||||||||
| 1 | Andhra Pradesh | brak[6] | Andhra Pradesh | आंध्र प्रदेश[7] (trb.: Andhra Pradeś, trl.: Āṁdhra Pradeś)[4] | nazwa telugu: ఆంధ్ర ప్రదేశ్[7]
nazwa urdu: آندھرا پردیش[7] |
tymczasowo (przez 10 lat od czerwca 2014) Hajdarabad (pol.)[6], Hyderabad (ang.), हैदराबाद (hindi – trb.: Hajdarabad, trl.: Haidarābād), హైదరాబాదు (telugu), حیدر آباد (urdu)[7] | 13[1] | 49 378 776 (2011) (po odjęciu liczby mieszkańców stanu Telangana)[8] | 161 974 km² (po odjęciu powierzchni stanu Telangana) |  |
| 2 | Arunachal Pradesh | brak[6] | Arunachal Pradesh | अरुणाचल प्रदेश[7] (trb.: Arunaćal Pradeś, trl.: Aruṇācal Pradeś)[4] | Itanagar (ang.), ईटानगर (hindi – trb.: Itanagar, trl.: Īṭānagar)[7] – brak nazwy polskiej[6] | 16[1] | 1 382 611 (2011)[8] | 83 578 km² | .svg) | |
| 3 | Asam | Asam[6] | Assam | असम[7] (trb.: Asam, trl.: Asam)[6] | nazwa assamska: অসম[7] (trb.: Asam, trl.: Osam)[6] | Dispur (ang.), दिसपुर (hindi – trb.: Dispur, trl.: Dispur), দিসপুর (assamski)[7] – brak nazwy polskiej[6] | 27[1] | 31 169 272 (2011)[8] | 78 523 km² | .svg) |
| 4 | Bengal Zachodni | Bengal Zachodni[6] | West Bengal | पश्चिम बंगाल[7] (trb.: Paśćim Bangal, trl.: Paścim Baṁgāl)[6] | nazwa bengalska: পশ্চিম বঙ্গ[7] (trb.: Paśćim Bongo, trl.: Paścim Baṅga)[6] | Kolkata (Kalkuta) (pol.)[6], Kolkata (ang.), कोलकाता (hindi – trb.: Kolkata, trl.: Kolkātā), কলকাতা (bengalski)[7] | 19[1] | 91 347 736 (2011)[8] | 87 853 km² | .svg) |
| 5 | Bihar | Bihar[6] | Bihar | बिहार[7] (trb.: Bihar, trl.: Bihār)[6] | Patna (ang.), पटना (hindi – trb.: Patna, trl.: Paṭnā)[7] – brak nazwy polskiej[6] | 38[1] | 103 804 637 (2011)[8] | 99 199 km² | .svg) | |
| 6 | Chhattisgarh | brak[6] | Chhattisgarh | छत्तीसगढ़[7] (trb.: Ćhattisgarh, trl.: Chattīsgaṛh)[4] | Raipur (ang.), रायपुर (hindi – trb.: Rajpur, trl.: Rāypur)[7] – brak nazwy polskiej[6] | 18[1] | 25 540 196 (2011)[8] | 146 361 km² |  | |
| 7 | Goa | Goa[6] | Goa | गोवा[7] (trb.: Gowa, trl.: Govā)[6] | nazwa konkani: गोंय[7] (trb.: Gonja, trl.: Goṁya)[6] | Panaji (ang.), पणजी (hindi – trb.: Panadźi, trl.: Paṇajī), पणजी (konkani)[7] – brak nazwy polskiej[6] | 2[1] | 1 457 723 (2011)[8] | 3702 km² | _(claimed_and_disputed_hatched).svg) |
| 8 | Gudźarat | Gudźarat[6] | Gujarat | गुजरात[7] (trb.: Gudźarat, trl.: Gujarāt)[6] | nazwa gudźarati: ગુજરાત[7] (trb.: Gudźarat, trl.: Gujarāt)[6] | Gandhinagar (ang.), गांधीनगर (hindi – trb.: Gandhinagar, trl.: Gāṃdhīnagar), ગાંધીનગર (gudźarati)[7] – brak nazwy polskiej[6] | 26[1] | 60 383 628 (2011)[8] | 195 984 km² | .svg) |
| 9 | Haryana | brak[6] | Haryana | हरियाणा[7] (trb.: Harijana, trl.: Hariyāṇā)[4] | Czandigarh (pol.)[6]; Chandigarh (ang.), चंडीगढ़ (hindi – trb.: Ćandigarh, trl.: Caṁḍīgaṛh)[7] | 21[1] | 25 353 081 (2011)[8] | 44 222 km² | .svg) | |
| 10 | Himachal Pradesh | brak[6] | Himachal Pradesh | हिमाचल प्रदेश[7] (trb.: Himaćal Pradeś, trl.: Himācal Pradeś)[4] | Shimla (ang.), शिमला (hindi – trb.: Śimla, trl.: Śimlā)[7] – brak nazwy polskiej[6] | 12[1] | 6 856 509 (2011)[8] | 55 673 km² | .svg) | |
| 11 | Jharkhand | brak[6] | Jharkhand | झारखंड[7] (trb.: Dźharkhand, trl.: Jhāṛkhaṁḍ)[4] | Ranchi (ang.), रांची (hindi – trb.: Rańći, trl.: Rāṁcī)[7] – brak nazwy polskiej[6] | 24[1] | 31 169 272 (2011)[8] | 74 677 km² | .svg) | |
| 12 | Karnataka | Karnataka[6] | Karnataka | कर्नाटक[7] (trb.: Karnataka, trl.: Karṇāṭaka)[6] | nazwa kannada: ಕರ್ನಾಟಕ[7] (trb.: Karnataka, trl.: Karṇāṭaka)[6] | Bangalore (ang.), बंगलूर (hindi – trb.: Bangalur, trl.: Baṁgalūr), ಬೆಂಗಳೂರು (kannada)[7] – brak nazwy polskiej[6] | 30[1] | 61 130 704 (2011)[8] | 191 773 km² | .svg) |
| 13 | Kerala | Kerala[6] | Kerala | केरल[7] (trb.: Kerala, trl.: Kerala)[6] | nazwa malajalam: കേരളം[7] (trb.: Keralam, trl.: Kēraḷaṁ)[6] | Thiruvananthapuram (ang.), तिरुवनंतपुरम (hindi – trb.: Tiruwanantapuram, trl.: Tiruvanaṁtapuram), തിരുവനന്തപുരം (malajalam)[7] – brak nazwy polskiej[6] | 14[1] | 33 387 677 (2011)[8] | 38 864 km² | .svg) |
| 14 | Madhya Pradesh | brak[6] | Madhya Pradesh | मध्य प्रदेश[7] (trb.: Madhja Pradeś, trl.: Madhya Pradeś)[4] | Bhopal (ang.), भोपाल (hindi – trb.: Bhopal, trl.: Bhopāl)[7] – brak nazwy polskiej[6] | 50[1] | 72 597 565 (2011)[8] | 296 480 km² | .svg) | |
| 15 | Maharasztra | Maharasztra[6] | Maharashtra | महाराष्ट्र[7] (trb.: Maharasztra, trl.: Mahārāṣṭra)[6] | nazwa marathi: महाराष्ट्र[7] (trb.: Maharasztra, trl.: Mahārāṣṭra)[6] | Mumbaj (Bombaj) (pol.)[6], Mumbai (ang.), मुंबई (hindi – trb.: Mumbaj, trl.: Muṁbaī), मुंबई (marathi)[7] | 35[1] | 112 372 972 (2011)[8] | 307 762 km² | .svg) |
| 16 | Manipur | Manipur[6] | Manipur | मणिपुर[7] (trb.: Manipur, trl.: Maṇipur)[6] | nazwa manipuri: মনিপুর[7] (trb.: Manipur, trl.: Manipur)[6] | Imphal (ang.), इम्फाल (hindi – trb.: Imphal, trl.: Iṁphāl), ঈম্ফাল্ (manipuri)[7] – brak nazwy polskiej[6] | 9[1] | 2 721 756 (2011)[8] | 22 356 km² | .svg) |
| 17 | Meghalaya | brak[6] | Meghalaya | मेघालय[7] (trb.: Meghalaja, trl.: Meghālaya)[4] | Shillong (ang.), शिलांग (hindi – trb.: Śilang, trl.: Śilāṁg)[7] – brak nazwy polskiej[6] | 7[1] | 2 964 007 (2011)[8] | 22 489 km² | .svg) | |
| 18 | Mizoram | brak[6] | Mizoram | मिज़ोरम[7] (trb.: Mizoram, trl.: Mizorām)[4] | Aizawl (ang.), आइज़ोल (hindi – trb.: Aizol, trl.: Āizol)[7] – brak nazwy polskiej[6] | 8[1] | 1 091 014 (2011)[8] | 21 087 km² | .svg) | |
| 19 | Nagaland | Nagaland[6] | Nagaland | नागालैंड[7] (trb.: Nagalaind, trl.: Nāgālaiṁḍ)[6] | Kohima (ang.), कोहिमा (hindi – trb.: Kohima, trl.: Kohīmā)[7] – brak nazwy polskiej[6] | 11[1] | 1 980 602 (2011)[8] | 16 527 km² | .svg) | |
| 20 | Orisa | Orisa[6] | Odisha (do 2011 Orissa) | ओड़िशा[9] (trb.: Oriśa, trl.: Oṛīśā)[6] | nazwa orija: ଓଡ଼ିଶା[7] (trb.: Oriśa, trl.: Oṛīśā)[6] | Bhubaneswar (ang.), भुवनेश्वर (hindi – trb.: Bhubaneśwar, trl.: Bhuvaneśvar), ଭୁବନେଶ୍ବର (orija)[7] – brak nazwy polskiej[6] | 30[1] | 41 947 358 (2011)[8] | 155 782 km² | .svg) |
| 21 | Pendżab | Pendżab[6] | Punjab | पंजाब[7] (trb.: Pańdźab, trl.: Paṁjāb)[6] | nazwa pendżabska: ਪੰਜਾਬ[7] (trb.: Pańdźab, trl.: Paṁjāb)[6] | Czandigarh (pol.)[6]; Chandigarh (ang.), चंडीगढ़ (hindi – trb.: Ćandigarh, trl.: Caṁḍīgaṛh), ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ (pendżabski)[7] | 20[1] | 27 704 236 (2011)[8] | 50 362 km² | .svg) |
| 22 | Radżastan | Radżastan[6] | Rajasthan | राजस्थान[7] (trb.: Radźasthan, trl.: Rājasthān)[6] | Jaipur (ang.), जयपुर (hindi – trb.: Dźajpur, trl.: Jaypur)[7] – brak nazwy polskiej[6] | 33[1] | 68 621 012 (2011)[8] | 342 214 km² | .svg) | |
| 23 | Sikkim | brak[6] | Sikkim | सिक्किम[7] (trb.: Sikkim, trl.: Sikkim) | nazwa nepalska: सिक्किम[7] (trb.: Sikkim, trl.: Sikkim) | Gangtok (ang.), गंगटोक (hindi – trb.: Gangtok, trl.: Gāṁgtok), गान्तोक (nepalski)[7] – brak nazwy polskiej[6] | 4[1] | 607 688 (2011)[8] | 7299 km² | .svg) |
| 24 | Tamilnadu | Tamilnadu[6] | Tamil Nadu | तमिलनाड[7] (trb.: Tamilnad, trl.: Tamilnād)[4] | nazwa tamilska: தமிழ் நாடு[7] | Ćennaj (Madras) (pol.)[6], Chennai (ang.), चेन्नई (hindi – trb.: Ćennaj, trl.: Cennai), சென்னை (tamilski)[7] | 32[1] | 72 138 958 (2011)[8] | 130 069 km² | .svg) |
| 25 | Telangana | brak[6] | Telangana | nazwa telugu: తెలంగాణ[7]
nazwa urdu: تلنگانہ[7] |
Hajdarabad (pol.)[6], Hyderabad (ang.), हैदराबाद (hindi – trb.: Hajdarabad, trl.: Haidarābād), హైదరాబాదు (telugu), حیدر آباد (urdu)[7] | 10[1] | 35 286 757 (2011)[8] | 114 840 km² |  | |
| 26 | Tripura | Tripura[6] | Tripura | त्रिपुरा[7] (trb.: Tripura, trl.: Tripurā)[6] | nazwa bengalska: ত্রিপুরা[7] (trb.: Tripura, trl.: Tripurā)[6] | Agartala (ang.), अगरतला (hindi – trb.: Agartala, trl.: Agartalā), আগরতলা (bengalski)[7] – brak nazwy polskiej[6] | 4[1] | 3 671 032 (2011)[8] | 10 477 km² | .svg) |
| 27 | Uttarakhand | brak[6] | Uttarakhand (do 2007 Uttaranchal) | उत्तराखंड[7] (trb.: Uttarakhand, trl.: Uttarākhaṁḍ) | Dehradun (ang.), देहरादून (hindi – trb.: Dehradun, trl.: Dehrādūn)[7] – brak nazwy polskiej[6] | 13[1] | 10 116 752 (2011)[8] | 51 125 km² | .svg) | |
| 28 | Uttar Pradesh | brak[6] | Uttar Pradesh | उत्तर प्रदेश[7] (trb.: Uttar Pradeś, trl.: Uttar Pradeś)[4] | Lucknow (ang.), लखनऊ (hindi – trb.: Lakhnau, trl.: Lakhnaū)[7] – brak nazwy polskiej[6] | 71[1] | 199 581 477 (2011)[8] | 243 288 km² | .svg) | |
| Terytoria związkowe | ||||||||||
| 1 | Andamany i Nikobary | Andamany i Nikobary[6] | Andaman and Nicobar Islands | अंडमान और निकोबार द्वीपसमूह[7] (trb.: Andaman aur Nikobar Dwip-samuh, trl.: Aṁḍamān aur Nikobār Dvīp-samūh)[6] | Port Blair (pol.)[6], Port Blair (ang.), पोर्ट ब्लेयर (hindi – trb.: Port Blejar, trl.: Porṭ Bleyar)[7] | 3[1] | 379 944 (2011)[8] | 8293 km² | .svg) | |
| 2 | Czandigarh | Czandigarh[6] | Chandigarh | चंडीगढ़[7] (trb.: Ćandigarh, trl.: Caṁḍīgaṛh)[6] | nazwa pendżabska: ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ[7] (trb.: Ćandigarh, trl.: Caṁḍīgaṛh)[6] | Czandigarh (pol.)[6]; Chandigarh (ang.), चंडीगढ़ (hindi – trb.: Ćandigarh, trl.: Caṁḍīgaṛh), ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ (pendżabski)[7] | 1[1] | 1 054 686 (2011)[8] | 114 km² |  |
| 3 | Dadra i Nagarhaweli oraz Daman i Diu (Dadra, Nagarhaweli, Daman i Diu) | Dadra, Nagarhaweli, Daman i Diu[6] | Dadra and Nagar Haveli and Daman and Diu | दादरा एवं नगर हवेली एवं दमन एवं दीव[7] (trb.: Dadra aur Nagar Haweli Daman aur Diw, trl.: Dādrā aur Nagar Havelī Damaṇ aur Dīv)[6] | nazwa gudźarati: દાદરા અને નગર હવેલી અને દમણ અને દીવ[7] (trb.: Dadra ane Nagar Haweli Daman ane Diw, trl.: Dādrā ane Nagar Havelī Damaṇ ane Dīv)[6] | Daman (ang.), दमन (hindi – trb.: Daman, trl.: Daman), દમણ (gudźarati)[6] | 3[1] | 585 764 (2011)[8] | 603 km² | .svg) |
| 4 | Dżammu i Kaszmir | Dżammu i Kaszmir[6] | Jammu and Kashmir | जम्मू और कश्मीर[7] (trb.: Dźammu aur Kaśmir, trl.: Jammū aur Kaśmīr)[6] | nazwa kaszmirska: جۄم تٕ کٔشېر[7]
nazwa urdu: جموں و کشمیر[7] (trb.: Dźammun wa Kaśmir, trl.:Jammūn va Kaśmīr)[6] |
Śrinagar (pol.)[6], Srinagar (ang.), श्रीनगर (hindi – trb.: Śrinagar, trl.: Śrīnagar), سِرېنَگَر (kaszmirski), سرینگر (urdu)[7]; Dżammu (pol.)[6], Jammu (ang.), जम्मू (hindi – trb.: Dźammu, trl.: Jammū), جۄم (kaszmirski), جموں (urdu)[7] – stan posiada dwie stolice | 20 | 12 548 433 (2011)[8] | 42 241 km² | .svg) |
| 5 | Ladakh | Ladakh | Ladakh | लद्दाख़ | nazwa ladakhi: ལ་དྭགས་ (Wylie: la-dwags) | Leh (ang.), लेह (hindi – trb.: Leh) – Leh | 2 | 274 289 (2011) | 59 146 km² (ok. 38 000 zajmuje Aksai Chin) |  |
| 6 | Lakszadiwy | Lakszadiwy[6] | Lakshadweep | लक्षद्वीप[7] (trb.: Lakszadwip, trl.: Lakṣadvīp)[6] | nazwa malajalam: ലക്ഷദ്വീപ്[7] | Kavaratti (ang.), कवरत्ती (hindi – trb.: Kawaratti, trl.: Kavāratti), കവരത്തി (malajalam)[7] – brak nazwy polskiej[6] | 1[1] | 64 429 (2011)[8] | 32 km² |  |
| 7 | Puducherry | brak[6] | Puducherry (do 2006 Pondicherry) | पुडुचेरी[7] (trb.: Puduććeri, trl.: Puducceri)[4] | nazwa tamilska: புதுச்சேரி[7]
nazwa francuska: Pondichéry |
Puducherry (ang.), पुडुचेरी (hindi – trb.: Puduććeri, trl.: Puducceri), புதுச்சேரி (tamilski), Pondichéry (francuski)[7] – brak nazwy polskiej[6] | 4[1] | 1 244 464 (2011)[8] | 492 km² | _(claimed_and_disputed_hatched).svg) |
| Terytoria związkowe | ||||||||||
| 1 | Delhi | Delhi, Terytorium Stołeczne Delhi[6] | Delhi, National Capital Territory of Delhi | दिल्ली[7], राष्ट्रीय राजधानी क्षेत्र दिल्ली (trb.: Dilli, trl.: Dillī; trb. Rasztrij Radźdhani Kszetr Dilli, trl. Rāṣṭrīy Rājadhānī Kṣetr Dillī)[6] | nazwa pendżabska: ਦਿੱਲੀ[7] (trb.: Dilli, trl.: Dillī)[6] | Delhi (pol.)[6]; Delhi (ang.), दिल्ली (hindi – trb.: Dilli, trl.: Dillī), ਦਿੱਲੀ (pendżabski – trb.: Dilli, trl.: Dillī), دہلی (urdu – trb.: Dilli, trl.: Dillī)[7] | 9[1] | 16 753 235 (2011)[8] | 1485 km² | .svg) |
| Zobacz też: Narodowy Region Stołeczny Delhi | ||||||||||
Dystrykty
edytujDystrykty są jednostkami administracyjnymi drugiego rzędu. Każdy stan i terytorium Indii składa się z dystryktów, których liczba jest zróżnicowana. Z tylko jednego dystryktu składają się terytoria Czandigarh, Dadra i Nagarhaweli i Lakszadiwy. Najwięcej dystryktów (71) wchodzi w skład stanu Uttar Pradesh.
Dystrykty są silnie zróżnicowane pod względem powierzchni i liczby ludności. Najwięcej osób zamieszkuje dystrykt Delhi (w 2001 roku 13 782 976 osób), a najmniej dystrykt Yanam leżący w terytorium Puducherry (w 2001 roku 31 362). Największy obszar zajmuje natomiast dystrykt Leh znajdujący się w stanie Dżammu i Kaszmir (82 665 km²), a najmniejszy dystrykt Mahé leżący w terytorium Puducherry (9 km²). Dystrykt Leh jest również najrzadziej zamieszkanym dystryktem (1,4 os./km²), największa gęstość zaludnienia występuje natomiast w dystrykcie Mumbaj w stanie Maharashtra (48 215 os./km²).
Historia
edytujOkres przed uzyskaniem niepodległości
edytuj
Indie w owym czasie podzielone były na prowincje administrowane bezpośrednio przez władze brytyjskie i księstwa rządzone przez lokalnych władców, pozostające pod brytyjskim protektoratem. Prowincji było sześć, lecz przed samym uzyskaniem niepodległości liczba ta została zwiększona do 17. Księstw (stanów, państw) było ponad 500 – największym był Hyderabad zamieszkany przez ponad 10 mln osób, a najmniejsze księstwa obejmowały obszar zaledwie kilkudziesięciu km²[1].
Indie niepodległe
edytujPodział w latach 1947–1956
edytuj
Po uzyskaniu niepodległości w 1947 roku Indie już w dzisiejszych granicach, podzielone zostały na stany (reforma zakończyła się w 1950 roku). Utworzonych zostało wtedy 29 stanów pogrupowanych w stany typu A, B, C i D. Poszczególny typ stanów posiadał różny typ władzy. Stany typu A (Asam, Bengal Zachodni, Bihar, Bombaj, Madhya Pradesh, Madras, Orisa, Pendżab i United Provinces (Uttar Pradesh)) miały własne wybieralne parlamenty i rządzone były przez rządy powoływane przez te parlamenty. Stany typu B (Dżammu i Kaszmir, Hyderabad, Madhya Bharat, Mysore, Patiala and East Punjab States Union (PEPSU), Radżastan, Saurashtra, Travancore-Cochin oraz Vindhya Pradesh) rządzone były przez radżpramuków (rodzaj tytularnego księcia). Stany typu C (Ajmer, Bhopal, Bilaspur, Cooch-Behar, Coorg, Delhi, Himachal Pradesh, Kutch, Manipur i Tripura) zarządzane były przez komisarza powoływanego przez władze centralne kraju. Stanem typu D były tylko Andamany i Nikobary, będące specjalnym terytorium[10].
W 1953 roku został utworzony stan typu A Andhra (wydzielony z Madrasu), w 1954 stan Bilaspur włączony został do Himachal Pradeshu, a w 1956 roku do Indii włączone zostały Indie Francuskie jako osobne terytorium pod nazwą Pondicherry (jedna z pięciu części Indii Francuskich, Chandernagore, przyłączona została do Indii już w roku 1950, a w roku 1954 wcielona została do stanu Bengal Zachodni)[11].
Reforma z 1956 roku
edytuj
1 listopada 1956 roku weszła w życie reforma administracyjna. Zlikwidowane zostały stany typu A, B, C i D, a w zamian kraj podzielono na stany i terytoria związkowe. Obszary stanów zostały zmienione tak, aby pokrywały się z granicami etniczno-językowymi. Powstało 12 stanów (Asam, Bengal Zachodni, Bihar, Bombaj, Kerala, Madhya Pradesh, Madras, Mysore, Orisa, Pendżab, Radżastan i Uttar Pradesh) i 6 terytoriów związkowych (Delhi, Himachal Pradesh, Manipur, Tripura, Andamany i Nikobary oraz Lakkadiwy, Minicoy i Amindiwy)[12].
Zmiany po 1956 roku
edytuj-
Podział administracyjny Indii w 1956 roku -
Podział administracyjny Indii w 1957 roku -
Podział administracyjny Indii w 1960 roku -
Podział administracyjny Indii w 1961 roku -
Podział administracyjny Indii w 1966 roku -
Podział administracyjny Indii w 1972 roku -
Podział administracyjny Indii w 1975 roku -
Podział administracyjny Indii w 1987 roku -
Podział administracyjny Indii w 2006 roku
Po reformie z 1956 roku liczba stanów i terytoriów nadal ulegała zmianom[11]:
- w 1957 roku z Asamu wydzielono terytorium Naga Hills-Tuensang Area
- w 1960 roku stan Bombaj został podzielony na stany Maharashtra i Gujarat
- w 1961 roku Indie Portugalskie zostały zaanektowane przez Indie jako dwa nowe terytoria: Dadra i Nagarhaweli oraz Goa, Daman i Diu
- w 1963 roku terytorium Naga Hills-Tuensang Area zostało przekształcone w stan Nagaland
- w 1966 roku stan Pendżab został podzielony na stan Hariana, stan Pendżab i terytorium związkowe Czandigarh (część stanu została również włączona do Himachal Pradeshu
- w 1968 roku zmieniono nazwę stanu Madras na Tamilnadu
- w 1971 roku zmieniono status Himachal Pradeshu z terytorium związkowego na stan
- w 1972 roku wydzielono ze stanu Asam stan Meghalaya, terytorium związkowe Mizoram oraz terytorium związkowe Arunachal Pradesh; zmieniono również status dwóch terytoriów związkowych (Manipuru i Tripury) na stany
- w 1973 roku zmieniono nazwę stanu Mysore na Karnataka oraz nazwę terytorium związkowego Lakkadiwy, Minicoy i Amindiwy na Lakszadiwy
- w 1975 roku Sikkim został włączony do Indii jako stan
- w 1986 roku zmieniono status Mizoramu z terytorium związkowego na stan
- w 1987 roku zmieniono status Arunachal Pradeshu z terytorium związkowego na stan oraz podzielono terytorium związkowe Goa, Daman i Diu na stan Goa i terytorium związkowe Daman i Diu
- w 1991 roku zmieniono status Delhi z terytorium związkowego na narodowe terytorium stołeczne
- w 2000 roku ze stanu Madhya Pradesh wydzielono stan Chhattisgarh; ze stanu Uttar Pradesh wydzielono stan Uttaranchal; ze stanu Bihar wydzielono stan Jharkhand
- w 2006 zmieniono nazwę terytorium Pondicherry na Puducherry
- w 2007 zmieniono nazwę stanu Uttaranchal na Uttarakhand
- w 2011 zmieniono angielską nazwę stanu Orissa na Odisha
- 2 czerwca 2014 ze stanu Andhra Pradesh wyodrębniono stan Telangana
- 31 października 2019 został zlikwidowany stan Dżammu i Kaszmir, a w zamian utworzono dwa terytoria: Dżammu i Kaszmir oraz Ladakh
- 26 stycznia 2020 terytoria Dadra i Nagarhaweli oraz Daman i Diu zostały połączone w jedno terytorium związkowe
Przyszłe zmiany
edytujW Indiach żywe są ruchy separatystyczne dążące do utworzenia nowych stanów. Regiony dążące do utworzenia nowych stanów[11]:
- Bodloand ze stanu Asam (obecnie istnieje region autonomiczny o nazwie Bodoland Territorial Areas District)
- Bundelkhand ze stanów Uttar Pradesh i Madhya Pradesh
- Dimaradźi ze stanu Asam
- Delhi – nowy stan miałby powstać z podziału obecnego narodowego terytorium stołecznego na stan Delhi i narodowe terytorium stołeczne Nowe Delhi liczące ok. 43 km²
- Gorkhaland ze stanu Bengal Zachodni
- Harit Pradesh ze stanu Uttar Pradesh
- Kaććh ze stanu Gudźarat
- Tulu Nadu ze stanów Karnataka i Kerala
- Vidarbha ze stanu Maharashtra
- Vindhyanchal ze stanu Madhya Pradesh
- Rozbicie Uttar Pradesh na kilka nowych stanów
Znaczenie nazw stanów i terytoriów
edytuj- Andamany i Nikobary: od nazw dwóch archipelagów tworzących terytorium; Andaman – zniekształcenie sanskryckiej nazwy Hanuman (nazwa mitycznego króla małp), Nikobar – w sanskrycie kraj nagich[11]
- Andhra Pradesh: kraj Telugów (pradesh w hindi to kraina, a andhramu w telugu to nazwa własna narodu, czyli Telugu)[11]
- Arunachal Pradesh: z hindi kraj gór porannego światła (pradesh – kraj, aruna – świt, chal – góry)[11]
- Asam: od nazwy plemienia Ahom[11]
- Bengal Zachodni: od nazwy narodu[11]
- Bihar: klasztor (od sanskryckiego vihara – dosł. schronienie, azyl)[11]
- Chhattisgarh: 36 fortów (w hindi chhattis – 36, garh – fort)[11]
- Czandigarh: Czandi – nazwa bogini, garh – fort (w hindi); razem – miejsce po świątyni Czandi koło fortu[11]
- Dadra i Nagarhaweli: od nazw dwóch enklaw wchodzących w skład terytorium
- Daman i Diu: od nazw dwóch enklaw wchodzących w skład terytorium
- Delhi: od nazwy boga Dhillika[11]
- Dżammu i Kaszmir: Dżammu – od imienia króla Jamboolochan, Kaszmir – w sanskrycie kraj boga Kasjapy[11]
- Goa: skrót od sanskryckiego Gomantaka[11]
- Gudźarat: od nazwy narodu[11]
- Hariana: dom boga Hari (w hindi ayana – dom)[11]
- Himachal Pradesh: kraj Himalajów lub kraj śnieżnych gór (w sanskrycie hima – śnieg, chal – góry, w hindi pradesh – kraj)[11]
- Jharkhand: w hindi leśny kraj[11]
- Karnataka: w kannada wyniosły (dumny) kraj[11]
- Kerala: w malajalam kraj palm kokosowych (kera – palma kokosowa, alam – kraj)
- Lakszadiwy: od nazwy archipelagu będącego tym terytorium; sto tysięcy wysp (w hindi laksza – 100 000, dvipa – wyspy)[11]
- Madhya Pradesh: środkowa kraina (w hindi madhya – środek, centrum, pradesh – kraj)[11]
- Maharashtra: w sanskrycie wielkie królestwo (maha – wielki, rashtra – królestwo)[11]
- Manipur: miasto klejnotów[11]
- Meghalaya: dom chmur[11]
- Mizoram: kraj plemienia Mizów[11]
- Nagaland: kraj plemienia Nagów
- Orisa: od protodrawidyjskiego arici – ryż
- Pendżab: 5 rzek (po persku pandż – 5, ab – woda, rzeka)[11]
- Puducherry: nowe miasto (po tamilsku pudu – nowy, cheri – miasto)[11]
- Radżastan: kraj króla (w hindi radża – król, sthan – kraj)[11]
- Sikkim: od sanskryckiego sikhin – szczyt[13]
- Tamilnadu: po tamilsku kraj Tamilów
- Tripura: dosłownie „trójmiasto” (tri trzy i pura miasto)
- Uttarakhand: w hindi północny kraj (uttar – północ, górny, khand – kraj, region)[11]
- Uttar Pradesh: w hindi górny kraj lub północny kraj (uttar – północ, górny, pradesh – kraj)[11]
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj Census of India 2011. Administrative Atlas of India. Nowe Delhi: Office of the Registrar General & Census Commissioner, India; Ministry of Home Affairs, Government of India, 2011. [dostęp 2012-11-13].
- ↑ Katarzyna Mill: System polityczny Indii. Portal Spraw Zagranicznych psz.pl, 2007-10-18. [dostęp 2012-11-19]. (pol.).
- ↑ The Constitution of India. Official Portal of the Indian Government, 2011. [dostęp 2012-11-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-14)]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Nazewnictwo geograficzne świata. Zeszyt 4. Azja Południowa. Warszawa: Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej, 2005. ISBN 83-239-9018-2.
- ↑ Statoid Factoids. Statoids. [dostęp 2012-11-14]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av aw ax ay az ba bb bc bd be bf bg bh bi bj bk bl bm bn bo bp bq br bs bt bu bv bw bx by bz ca cb cc cd ce cf cg ch ci cj ck cl cm cn co cp cq cr cs ct cu cv cw cx cy cz da db dc Robocza wersja wykazu polskich nazw geograficznych świata. Azja. Warszawa: Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej, wrzesień 2012, s. 23-25. [dostęp 2012-11-13].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at au av aw ax ay az ba bb bc bd be bf bg bh bi bj bk bl bm bn bo bp bq br bs bt bu bv bw bx by bz ca cb cc cd ce cf cg ch ci cj ck cl cm cn co Subdivisions of India in local languages Hindi, English, Assamese, Bengali, Bhojpuri, French, Gujarati, Kannada, Kashmiri, Konkani, Malayalam, Manipuri/Meitei, Marathi, Nepali, Oriya, Punjabi, Tamil, Telugu, and Urdu. Geonames. [dostęp 2012-11-13]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai 2011 Census of India, provisional population totals. Office of the Registrar General & Census Commissioner, 2012. [dostęp 2012-11-13]. (ang.).
- ↑ उड़ीसा (नाम परिवर्तन) विधेयक, 2010 [The Orissa (Alteration of Name) Bill, 2010]. Parliament of India, 2010-11-09. [dostęp 2012-11-14]. (hindi).
- ↑ The Constitution Of India First Edition (1950). Delhi: Metropolitan Book Company, 1950.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad States of India. Statoids, 2012-02-01. [dostęp 2012-11-13]. (ang.).
- ↑ States Reorganisation Act, 1956 (Act No. 37 of 1956). Parliament of India, 1956.
- ↑ Jan Grzenia: Słownik nazw geograficznych z odmianą i wyrazami pochodnymi. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008, s. 268. ISBN 978-83-01-15609-1.