Wikipedia

Polski Kontyngent Wojskowy w Bośni i Hercegowinie

Polski Kontyngent Wojskowy w Bośni i Hercegowinie (PKW Bośnia i Hercegowina) – wydzielony komponent Sił Zbrojnych RP, przeznaczony do działań operacyjnych w ramach sił NATO IFOR i SFOR, od 2004 EUFOR Althea Unii Europejskiej, na terenie Bośni i Hercegowiny. Jednostka Wojskowa 2059 (PJW) i 4810 (PKW).

Polski Kontyngent Wojskowy w operacji wojskowej Unii Europejskiej w Bośni i Hercegowinie
POLBAT (1996–2000, 2003–2005)
 NATO IFOR (1996)
 NATO SFOR (1996–2004)
Unia Europejska UE EUFOR Althea (od 2004)
Ilustracja
Bośnia i Hercegowina
Historia
Państwa wystawiające

 Polska

Państwa mandatowe

 Albania (2004–2007)
 Bośnia i Hercegowina
 Kosowo (2004–2014)
 Macedonia (2004–2014)
 Serbia (2007–2008)
 Serbia i Czarnogóra (2004–2006)

Decyzja o użyciu

5 grudnia 1995

Rozpoczęcie misji

5 lutego 1996

Liczba zmian

52:

  • 1 IFOR
  • 15 SFOR
  • 11 EUFOR Althea
  • 25 EUFOR/MTT
Dowódcy
Pierwszej zmiany

ppłk Marek Żerdecki

Obecnej zmiany

ppłk Dominik Kasperek

Konflikt zbrojny
Wojna w Bośni i Hercegowinie
Organizacja
Typ

operacyjny (do 2010), szkoleniowy (od 2010)

Podporządkowanie

NATO NORDPOLBDE → NPBG → MNBG → Unia Europejska MNTF-N → MNBN → EUFOR

Skład

zespół obserwacyjno-łącznikowy, zespół doradczy, 2 zespoły szkoleniowe

Liczebność

ok. 670 żołnierzy (1996–1997)
ok. 500 żołnierzy (1997–2000)
ok. 300 żołnierzy (2000–2005)
ok. 200 żołnierzy (2005–2010)
ok. 50 żołnierzy (od 2010)

Dyslokacja

Jelah, Pecz, Teslić, Žepče (1996–2000), Doboj (od 2000), Tuzla (od 2005), Sarajewo (od 2007)

PKW Bośnia i Hercegowina na przestrzeni lat nosił m.in. następujące oficjalne nazwy[a]:

  • 1995–1996: Polski Kontyngent Wojskowy w Siłach Implementacyjnych w Bośni i Hercegowinie,
  • 1996–1998: Polski Kontyngent Wojskowy w Siłach Stabilizacyjnych w Bośni i Hercegowinie,
  • od 2014: Polski Kontyngent Wojskowy w operacji wojskowej Unii Europejskiej w Bośni i Hercegowinie.

Historia

edytuj

IFOR

edytuj

14 listopada 1995 strony wojny domowej w Bośni i Hercegowinie zawarły układ w Dayton – porozumienie pokojowe kończące konflikt. Na jego mocy wojska serbskie i bośniacko-chorwackie wstrzymały działania bojowe i rozpoczęły demilitaryzację. Nad wprowadzeniem w życie zapisów układu miały czuwać działające na podstawie mandatu Rady Bezpieczeństwa ONZ Siły Implementacyjne – IFOR, dowodzone przez NATO. Przejęły one odpowiedzialność od nieskutecznych Sił Ochronnych ONZ – UNPROFOR.

Polska, aspirująca do członkostwa w NATO, była żywotnie zainteresowania uczestnictwem w IFOR: 6 listopada 1995 Sekretarz generalny NATO otrzymał list w tej sprawie. Po wyrażeniu zgody Rada Ministrów uchwałą z 5 grudnia 1995 r. podjęła decyzję o utworzeniu kontyngentu wojskowego do misji – tym samym polskie jednostki po raz pierwszy wzięły udział w operacji wojskowej w strukturach północnoatlantyckich.

 
Strefa odpowiedzialności (AOR) POLBN

W przeciwieństwie do pododdziałów z krajów nordyckich, jednostkę SZ RP w IFOR nie stanowił Polski Batalion w siłach pokojowych ONZ (został on wycofany w grudniu 1995). Liczący ok. 670 żołnierzy polski kontyngent utworzono na bazie 16 batalionu powietrznodesantowego 6 Brygady Desantowo-Szturmowej, jednostki zgłoszonej w styczniu 1995 r. do programu Partnerstwo dla Pokoju. Pierwszą grupę oficerów wysłano do Danii w celu sformowania dowództwa wspólnej brygady już październiku 1995, 20 grudnia rozpoczęto jej przerzut do Bośni. Reszta PKW, po kilkutygodniowych przygotowaniach, pięcioma transportami kolejowymi wyruszyła do Bośni (19 stycznia grupa przygotowawcza, 29, 30 i 31 zasadnicza część batalionu)[1].

5 lutego 1996 r. 624-osobowy polski batalion (POLBAT lub POLBN) oficjalnie rozpoczął misję. Operacyjnie został podporządkowany Brygadzie Nordycko-Polskiej (NORDPOLBDE), wchodzącej w skład Wielonarodowej Dywizji Północ/Task Force Eagle (na bazie amerykańskiej 1 Dywizji Pancernej). Do zadań batalionu należały:

  • zabezpieczenie wyborów we wrześniu 1996 roku,
  • zapewnienie bezpieczeństwa cywilom i siłom międzynarodowym,
  • demilitaryzacja podporządkowanego rejonu,
  • obsadzenie posterunków i punktów kontrolnych,
  • wsparcie pomocy humanitarnej.

Polskie pododdziały stacjonowały w miejscowościach Teslić, Žepče i Jelah, na pograniczu Federacji Bośni i Hercegowiny i Republiki Serbskiej (Narodowy Element Zaopatrzenia (NSE) w ramach Nordycko-Polskiej Grupy Zaopatrzenia rozlokowano na Węgrzech w mieście Pecz). Ze względu na charakter działań kompanie szturmowe wyposażono w 10 wozów bojowych BWP-1 (1 ksz) i 42 wozy opancerzone BRDM-2 (2 i 3 ksz)[2].

SFOR

edytuj

Mandat IFOR-u wygasł 20 grudnia 1996 r. i w związku z faktem niewypełnienia wszystkich postanowień traktatu na jego miejsce powołano Siły Stabilizacyjne – SFOR. Wojska NATO na terenie Bośni i Hercegowiny zredukowano z ok. 60 tys. do 32 tys. żołnierzy. Zmniejszeniu uległ także PKW: do ok. 500 żołnierzy, w tym 443 w POLBAT. Polski kontyngent ponownie bazował na 16 batalionie powietrznodesantowym. Zakres pełnionych zadań pozostał zbliżony, z większym naciskiem na stabilizację sytuacji w terenie.

W ramach ćwiczeń Dynamic Response 98 na przełomie marca i kwietnia 1998 do Bośni i Hercegowiny skierowany został Odwód Strategiczny Dowódcy Sił SFOR – 18 batalion desantowo-szturmowy (chwilowo na terenie Bośni znajdowało się ok. 1000 polskich żołnierzy)[3].

Postępująca normalizacja sytuacji na terenie Bośni i Hercegowiny i utworzenie sił wielonarodowych KFOR w Kosowie (w skład których weszła Polska Jednostka Wojskowa (PJW) Odwodu Strategicznego) skutkowały zmniejszeniem liczebności SFOR oraz zmianami w strukturze organizacyjnej. 5 stycznia 2000 Brygadę Nordycko-Polską oficjalnie zredukowano do formy Nordycko-Polskiej Grupy Bojowej (NORDPOLGB), stanowiącej odpowiednik wzmocnionego batalionu[4]. W wyniku tych zmian redukcji uległ polski kontyngent, który został także dyslokowany w miejscowości Doboj, gdzie doszło do unifikacji z batalionem duńskim w ramach grupy bojowej. Do Doboju został także przeniesiony NSE po rozwiązaniu Nordycko-Polskiej Grupy Zaopatrzenia w węgierskim Peczu[5].

W ramach ćwiczeń Dynamic Response 2001 na przełomie kwietnia i maja 2001 polski kontyngent został wzmocniony 2 kompanią zmechanizowaną ze składu 10 batalionu zmechanizowanego 10 Brygady Kawalerii Pancernej nowej PJW Odwodu Strategicznego. Po przeprowadzeniu ćwiczeń kompanię skierowano do wzmocnienia kontyngentu w Kosowie[6]. Do ostatnich ćwiczeń z tego cyklu z udziałem PJW OS, Dynamic Response 2002 we wrześniu 2002 skierowano już tylko elementy sztabowe, które na czas szkolenia przejęły dowództwo nad polskimi kompaniami NORDPOLBG[7].

W styczniu 2003 nastąpiła kolejna restrukturyzacja Sił Stabilizacyjnych: wielonarodowe dywizje zostały zredukowane do stopnia brygad. Zmiany dotyczyły także Nordycko-Polskiej Grupy Bojowej: 5 stycznia 2003 została oficjalnie przekształcona w Wielonarodową Grupę Bojową (MNBG), współtworzoną przez kontyngent polski, portugalski i słoweński. W rezultacie MNGB tworzyły dwa oddzielne bataliony piechoty (polski i portugalski)[8].

EUFOR

edytuj

2 grudnia 2004 Unia Europejska przejęła od NATO odpowiedzialność za nadzór wdrożenia z porozumienia z Dayton – SFOR został zastąpiony przez EUFOR Althea[9]. Nastąpiła restrukturyzacja sił pokojowych, obejmująca m.in. Polski Kontyngent Wojskowy. W związku z rozwiązaniem Wielonarodowej Grupy Bojowej i utworzeniem w ramach Sił Zadaniowych Północ (MNTF-N) polsko-portugalsko-tureckiego Batalionu Manewrowego, trzon PKW stanowiła kompania manewrowa w Camp Eagle Base w miejscowości Tuzla. Do zadań kompanii należało:

  • zapewnienie bezpieczeństwa władzom lokalnym w celu implementacji porozumień z Dayton,
  • utrzymywanie obecności wojskowej, w tym prowadzenie patroli,
  • ochrona żołnierzy i pracowników EUFOR, w tym VIP-ów i zespołów obserwacyjno-łącznikowych[10].

Drugi element PKW stanowiły zespoły obserwacyjno-łącznikowe, mające na celu:

  • monitorowanie bieżącej sytuacji,
  • utrzymywanie kontaktów cywilno-wojskowych.
 
Żołnierze PKW na patrolu

W 2007 w ramach redukcji sił pokojowych UE i dostosowania struktury EUFOR do sytuacji na terenie misji:

  • 26 kwietnia 2007 nastąpiło rozwiązanie sił zadaniowych i przekazanie ich zadań Wielonarodowemu Batalionowi Manewrowemu (MNMB). Polski element batalionu stanowiła kompania manewrowa, wystawiana przez Żandarmerię Wojskową,
  • 27 czerwca 2007 nastąpiło przekazanie bazy wojskowej Camp Eagle Base w Tuzli Siłom Zbrojnym BiH. Kompania manewrowa i Narodowy Element Zaopatrzenia zostały przeniesione do bazy Camp Butmir pod Sarajewem[11].

1 grudnia 2010 r. Polski Kontyngent Wojskowy EUFOR Althea oficjalnie przekazał dowodzenie Polskiemu Kontyngentowi Wojskowemu EUFOR/MTT (Mobile Training Teams) – wiązało się z redukcją polskich sił zbrojnych na terenie Bośni i Hercegowiny (górny limit ustalono na 50 żołnierzy i pracowników) i zmianą zadań. Obejmują one:

  • szkolenie Sił Zbrojnych Bośni i Hercegowiny i doradztwo w zakresie tworzenia zdolności wojskowych (w ramach zespołów szkoleniowych)
  • współpracę cywilno-wojskową (w ramach zespołów obserwacyjno-łącznikowych),
  • udzielanie pomocy humanitarnej.

Ostatecznie zakończyło to etap stabilizacyjny w historii kontyngentu, a rozpoczęło doradczo-szkoleniowy[12].

Ponadto w latach 2003–2014 (po rezygnacji z utrzymywania PJW OS) polskie kontyngenty wojskowe w siłach międzynarodowych w Bośni i Hercegowinie (SFOR, EUFOR) oraz Kosowie (KFOR) mogły się wzajemnie posiłkować w sytuacji zagrożenia. Ze względu na zmianę charakteru zadań PKW EUFOR/MTT nie ma takich zdolności.

Oprócz kontyngentu wojskowego, w Bośni i Hercegowinie w latach 1997–2011 stacjonował także Polski Kontyngent Policyjny.

Struktura organizacyjna

edytuj

IFOR

edytuj

Struktura organizacyjna I zmiany PKW IFOR/SFOR:

Czas trwania, dowódcy, jednostka wystawiająca oraz liczebność poszczególnych zmian:

Zmiana Początek Koniec Dowódca Wystawiająca Liczebność
I[14] 02.1996 02.1997 ppłk Marek Żerdecki 6 BDSz: 16 bpd ok. 670

SFOR

edytuj

Struktura organizacyjna II-VI zmiany PKW SFOR:

Czas trwania, dowódcy, jednostka wystawiająca oraz liczebność poszczególnych zmian:

Zmiana Początek Koniec Dowódca Wystawiająca Liczebność Struktura
II[14] 02.1997 01.1998 ppłk Edward Gruszka 6 BDSz: 16 bpd ok. 500
III[14] 01.1998 07.1998
IV[14] 07.1998 02.1999 ppłk Tadeusz Sapierzyński
V[14] 02.1999 07.1999
VI 07.1999 02.2000 ppłk Krzysztof Motacki 6 BDSz: 6 bdsz

Struktura organizacyjna PKW w ramach Nordycko-Polskiej Grupy Bojowej SFOR:

  • Dowództwo PKW - NORDPOLBG (nordycko-polska grupa bojowa) (Doboj)
    • 1 kompania piechoty (Doboj)
    • 2 kompania piechoty (Doboj)
    • kompania logistyczna (część) (Doboj)
    • kompania żandarmerii wojskowej (część) (Doboj)
  • Narodowy Element Zaopatrzenia (Doboj)
  • personel w HQ SFOR, MNDN, HQ Coy i CIMIC (Sarajewo, Tuzla, Doboj)[16]

Struktura organizacyjna PKW w ramach Wielonarodowej Grupy Bojowej SFOR:

  • Dowództwo PKW – POLBAT (polski batalion operacyjny) (Doboj)
    • 1 kompania piechoty (Doboj)
    • 2 kompania piechoty (Doboj)
    • kompania dowodzenia (Doboj)
    • kompania logistyczna (Doboj)
  • Narodowy Element Zaopatrzenia (Doboj)
  • personel w HQ SFOR, MNTFN, MNBG (Sarajewo, Tuzla, Doboj)[17]

EUFOR Althea

edytuj

Struktura organizacyjna II-XII zmiany PKW EUFOR:

Czas trwania, dowódcy, jednostka wystawiająca oraz liczebność poszczególnych zmian EUFOR:

Zmiana Początek Koniec Dowódca Wystawiająca Liczebność
II 02.2005 07.2005 ppłk Jarosław Grygierczyk 6 BDSz ok. 200
III 07.2005 01.2006 ppłk Adam Stępień
IV 01.2006 07.2006
V 07.2006 01.2007 ppłk Krzysztof Tytko
VI 01.2007 07.2007 ppłk Paweł Skuza 7 BOW
VII 07.2007 01.2008 ppłk Grzegorz Parol 2 pa
VIII 01.2008 07.2008 ppłk Dariusz Pałaczyński 2 BZ
IX 07.2008 01.2009 ppłk Grzegorz Parol 2 pa
X 01.2009 08.2009 ppłk Tomasz Adamczyk 7 BOW
XI 08.2009 02.2010 ppłk Krzysztof Krawczak
XII 02.2010 12.2010 ppłk Robert Majdecki 5 pa

EUFOR/MTT

edytuj

Struktura organizacyjna I-VII zmiany PKW EUFOR/MTT:

  • Dowództwo PKW (Sarajewo)
    • Mobilny Zespół Szkoleniowy nr 1 – MTT-1 (Doboj)
    • Mobilny Zespół Szkoleniowy nr 2 – MTT-2 (Trawnik)
    • Mobilny Zespół Szkoleniowy nr 3 – MTT-3 (Tuzla)
    • Mobilny Zespół Szkoleniowy nr 4 – MTT-4 (Banja Luka)
    • Zespół Operacyjno-Łącznikowy (Doboj)
    • Zespół Operacyjno-Łącznikowy (Teslić – Banja Vrućica)
    • Narodowy Element Wsparcia (Sarajewo)
    • personel w HQ EUFOR, RCC-C (Sarajewo)[18]

Czas trwania, dowódcy, jednostka wystawiająca oraz liczebność poszczególnych zmian:

Zmiana Początek Koniec Dowódca Wystawiająca Liczebność
I[19] 01.12.2010 30.07.2011 ppłk Dariusz Pałaczyński 2 BZ ok. 40–50
II[20] 30.07.2011 29.01.2012 mjr Jacek Chamera
III[20] 29.01.2012 05.09.2012 ppłk Jacek Zienkowicz
IV[21] 05.09.2012 06.03.2013 ppłk Tomasz Adamczyk 7 BOW
V[22] 06.03.2013 19.09.2013 mjr Mirosław Zyber
VI[22] 19.09.2013 10.03.2014 ppłk Jarosław Jalowski
VII[23] 10.03.2014 15.09.2014 ppłk Krzysztof Karczewski
VIII[23] 15.09.2014 15.03.2015 mjr Andrzej Szybisty 2 BZ

Struktura organizacyjna PKW EUFOR/MTT od IX zmiany:

  • Dowództwo PKW (Sarajewo)
    • Zespół Łącznikowo-Obserwacyjny – LOT (Doboj)
    • Zespół Szkoleniowy – transport i ruch wojsk – MTT-1 (Doboj)
    • Zespół Szkoleniowy – LL EAT (Sarajewo)
    • Zespół Doradczy – EAT (Banja Luka)
    • personel w HQ EUFOR, LCC i Międzynarodowej Grupie ŻW (IMP) (Sarajewo)[24]

Czas trwania, dowódcy, jednostka wystawiająca oraz liczebność poszczególnych zmian:

Zmiana Początek Koniec Dowódca Wystawiająca Liczebność
IX[25] 15.03.2015 10.09.2015 ppłk Zygmunt Głogowski 2 BZ ok. 40–50
X[25] 10.09.2015 15.03.2016 ppłk Roman Kociński 7 BOW
XI[26] 15.03.2016 20.09.2016 ppłk Paweł Jędryczka 17 BZ
XII[26] 20.09.2016 21.03.2017 ppłk Tomasz Stachera
XIII[27] 21.03.2017 19.09.2017 ppłk Dariusz Huryń
XIV[27] 19.09.2017 23.03.2018 ppłk Wojciech Luzak
XV[28] 23.03.2018 25.09.2018 ppłk Tomasz Adamczyk 7 BOW
XVI[28] 25.09.2018 26.03.2019 ppłk Jarosław Bondalski 8 pplot
XVII[29] 26.03.2019 21.10.2019 ppłk Paweł Jędryczka 17 BZ
XVIII[29] 21.10.2019 28.04.2020 ppłk Grzegorz Pawełko 23 pa
XIX[30] 28.04.2020 28.10.2020 ppłk Arkadiusz Rożnowski 11 pa
XX[30] 28.10.2020 13.05.2021 ppłk Tomasz Kocikowski 15 pplot
XXI[31] 13.05.2021 12.11.2021 ppłk Radosław Kozielewicz 21 BSP
XXII[31] 12.11.2021 30.05.2022 ppłk Marcin Samburski
XXIII[32] 30.05.2022 25.11.2022 ppłk Wojciech Adamowicz 11 pa
XXIV[33] 25.11.2022 25.05.2023 ppłk Wojciech Turowski 16 pl
XXV[34] 25.05.2023 27.11.2023 ppłk Marcin Michalec 4 pplot
XXVI[35] 27.11.2023 20.05.2024 ppłk Dominik Kasperek
XXVII[36] 20.05.2024 ppłk Roman Osiński 15 pplot

Odznaczenia za udział w kontyngencie

edytuj
  •  
    Baretka medalu NATO za IFOR i SFOR
  •  
    Baretka medalu za EUFOR Althea
  •  
    Baretka medalu XVI zmiany PKW EUFOR Althea
  •  
    Baretka odznaki PKW EUFOR/MTT oraz PKW EUFOR Althea
  •  
    Baretka medali XIX i XXIII zmiany PKW EUFOR Althea
  •  
    Baretka medalu XXV zmiany PKW EUFOR Althea

Kontyngent w kulturze masowej

edytuj

Żołnierze PKW IFOR byli głównymi bohaterami filmu wojennego Demony wojny według Goi z 1998 w reżyserii Władysława Pasikowskiego. Przedstawia on całkowicie fikcyjną akcję ratunkową polskich żołnierzy, przy tym realizatorzy popełnili kilka błędów merytorycznych w stosunku do polsko-nordyckiej brygady, określonej jako „Polsko-Nordycki Kontyngent IFOR” (od nazwy, poprzez czas i miejsce stacjonowania wojsk po wyposażenie Polaków)[37].

Polscy żołnierze pojawili się również w filmie sensacyjnym The Peacemaker z 1997, gdzie w krótkiej scenie dokonali rewizji w domu bośniackiego terrorysty (ponownie przedstawiono ich ze złym wyposażeniem)[37].

Uwagi

edytuj
  1. ↑ Formalne nazwy kontyngentu:
    • 1995–1996: Polski Kontyngent Wojskowy w Siłach Implementacyjnych w Bośni i Hercegowinie,
    • 1996–1998: Polski Kontyngent Wojskowy w Siłach Stabilizacyjnych w Bośni i Hercegowinie,
    • 1999: Polska Jednostka Wojskowa w Siłach Stabilizujących w Bośni i Hercegowinie (M.P. z 1999 r. nr 1, poz. 1),
    • 2000–2003: Polski Kontyngent Wojskowy w Siłach Stabilizujących w Republice Bośni i Hercegowiny (M.P. z 1999 r. nr 41, poz. 622),
    • 2004: Polski Kontyngent Wojskowy w Siłach Stabilizujących w Republice Bośni i Hercegowiny, w Kosowie w Serbii i Czarnogórze, Byłej Jugosłowiańskiej Republice Macedonii i Republice Albanii (M.P. z 2003 r. nr 59, poz. 922),
    • 2004–2005: Polski Kontyngent Wojskowy w operacji wojskowej Unii Europejskiej w Republice Bośni i Hercegowiny (M.P. z 2004 r. nr 51, poz. 863),
    • 2005–2006: Polski Kontyngent Wojskowy w operacji wojskowej Unii Europejskiej w Bośni i Hercegowinie, Kosowie w Serbii i Czarnogórze, Byłej Jugosłowiańskiej Republice Macedonii i Republice Albanii (M.P. z 2005 r. nr 50, poz. 686),
    • 2007: Polski Kontyngent Wojskowy w operacji wojskowej Unii Europejskiej w Bośni i Hercegowinie, Kosowie w Republice Serbii, Byłej Jugosłowiańskiej Republice Macedonii i Republice Albanii (M.P. z 2006 r. nr 83, poz. 833),
    • 2007–2008: Polski Kontyngent Wojskowy w operacji wojskowej Unii Europejskiej w Bośni i Hercegowinie, Kosowie w Republice Serbii i Byłej Jugosłowiańskiej Republice Macedonii (M.P. z 2007 r. nr 86, poz. 928),
    • 2008–2014: Polski Kontyngent Wojskowy w operacji wojskowej Unii Europejskiej w Bośni i Hercegowinie oraz w Republice Kosowo i Byłej Jugosłowiańskiej Republice Macedonii (M.P. z 2008 r. nr 88, poz. 770),
    • od 2014: Polski Kontyngent Wojskowy w operacji wojskowej Unii Europejskiej w Bośni i Hercegowinie (M.P. z 2014 r. poz. 1071).

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Ciechanowski 2010 ↓, s. 249-256.
  2. ↑ Ciechanowski 2010 ↓, s. 259.
  3. ↑ Ciechanowski 2010 ↓, s. 267-268.
  4. ↑ One missiom, one team. SFOR. [dostęp 2020-02-26]. (ang.).
  5. ↑ Nordic-Polish Support Group (NSG) leaves Hungary. SFOR. [dostęp 2020-02-26]. (ang.).
  6. ↑ The Polish strategic reserve on the field again. SFOR. [dostęp 2020-02-26]. (ang.).
  7. ↑ Six nations, one mission. SFOR. [dostęp 2020-02-26]. (ang.).
  8. ↑ Same missiom, another team. SFOR. [dostęp 2020-02-26]. (ang.).
  9. ↑ NATO ends SFOR mission. SFOR. [dostęp 2020-02-26]. (ang.).
  10. ↑ a b Kulczycki 2011 ↓, s. 37.
  11. ↑ Baza Eagle Base przekazana Siłom Zbrojnym Republiki Bośni i Hercegowiny. WojskoPolskie.pl. [dostęp 2020-02-26]. (pol.).
  12. ↑ PKW EUFOR ALTHEA. Ministerstwo Obrony Narodowej. [dostęp 2020-02-26]. (pol.).
  13. ↑ Ciechanowski 2010 ↓, s. 255.
  14. ↑ a b c d e Ciechanowski 2010 ↓, s. 299.
  15. ↑ Ciechanowski 2010 ↓, s. 266-267.
  16. ↑ Polish Bivouac. SFOR. [dostęp 2021-07-11]. (ang.).
  17. ↑ Gaj i Zuziak 2011 ↓, s. 68.
  18. ↑ Kulczycki 2011 ↓, s. 38.
  19. ↑ Kalendarium wydarzeń 2010 – zmiany organizacyjne. Jednostki Wojskowe. [dostęp 2023-07-12]. (pol.).
  20. ↑ a b Kalendarium wydarzeń 2011 – zmiany organizacyjne. Jednostki Wojskowe. [dostęp 2023-07-12]. (pol.).
  21. ↑ Kalendarium wydarzeń 2012 – zmiany organizacyjne. Jednostki Wojskowe. [dostęp 2023-07-12]. (pol.).
  22. ↑ a b Kalendarium wydarzeń 2013 – zmiany organizacyjne. Jednostki Wojskowe. [dostęp 2023-07-12]. (pol.).
  23. ↑ a b Kalendarium wydarzeń 2014 – zmiany organizacyjne. Jednostki Wojskowe. [dostęp 2023-07-12]. (pol.).
  24. ↑ PKW Bośnia na stronie wojsko-polskie.pl. www.wojsko-polskie.pl. [dostęp 2020-02-06]. (pol.).
  25. ↑ a b Kalendarium wydarzeń 2015 – zmiany organizacyjne. Jednostki Wojskowe. [dostęp 2023-07-12]. (pol.).
  26. ↑ a b Kalendarium wydarzeń 2016 – zmiany organizacyjne. Jednostki Wojskowe. [dostęp 2023-07-12]. (pol.).
  27. ↑ a b Kalendarium wydarzeń 2017 – zmiany organizacyjne. Jednostki Wojskowe. [dostęp 2023-07-12]. (pol.).
  28. ↑ a b Kalendarium wydarzeń 2018 – zmiany organizacyjne. Jednostki Wojskowe. [dostęp 2023-07-12]. (pol.).
  29. ↑ a b Kalendarium wydarzeń 2019 – zmiany organizacyjne. Jednostki Wojskowe. [dostęp 2023-07-12]. (pol.).
  30. ↑ a b Kalendarium wydarzeń 2020 – zmiany organizacyjne. Jednostki Wojskowe. [dostęp 2023-07-12]. (pol.).
  31. ↑ a b Kalendarium wydarzeń 2021 – zmiany organizacyjne. Jednostki Wojskowe. [dostęp 2023-07-12]. (pol.).
  32. ↑ Kalendarium wydarzeń 2022 – zmiany organizacyjne. Jednostki Wojskowe. [dostęp 2023-07-12]. (pol.).
  33. ↑ Jerzy Bocian, 25 listopada 2022 r. w bazie Camp Butmir, żołnierze oraz pracownicy wojska Polskiego Kontyngentu Wojskowego w Bośni i Hercegowinie wzięli udział w uroczystej zbiórce związanej z oficjalnym przekazaniem dowodzenia pomiędzy XXIII a XXIV zmianą PKW EUFOR ALTHEA [online], wojsko-polskie.pl, 25 listopada 2022 [dostęp 2022-11-28] [zarchiwizowane z adresu 2022-11-28].
  34. ↑ Kalendarium wydarzeń 2023 – zmiany organizacyjne. Jednostki Wojskowe. [dostęp 2023-07-12]. (pol.).
  35. ↑ Przekazanie dowodzenia w PKW EUFOR [online], polska-zbrojna.pl, 27 listopada 2023 [dostęp 2024-01-15].
  36. ↑ Przekazania dowodzenia w Polskim Kontyngencie Wojskowym EUFOR Althea [online], defence24.pl, 22 maja 2024 [dostęp 2024-05-24].
  37. ↑ a b Polska broń w filmach. KMF. [dostęp 2011-02-18].

Bibliografia

edytuj
  • Grzegorz Ciechanowski: Polskie kontyngenty wojskowe w operacjach pokojowych 1990–1999. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2010. ISBN 978-83-7611-531-3.
  • Krzysztof Gaj, Janusz Zuziak. Wojsko polskie w międzynarodowych misjach pokojowych (1953–2011). „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. Nr 5 (238), 2011. Grzegorz Jasiński – redaktor naczelny. Warszawa: Wojskowe Centrum edukacji Obywatelskiej. ISSN 1640-6281. 
  • Marek Kulczycki. Polska w kształtowaniu europejskiego systemu bezpieczeństwa - aspekt militarny. „Zeszyty Naukowe WSOWL”. Nr 3 (161), 2011. Wrocław: Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych. ISSN 1731-8157. 
  • PKW Bośnia na stronie wojsko-polskie.pl. www.wojsko-polskie.pl. [dostęp 2020-02-06]. (pol.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Polski_Kontyngent_Wojskowy_w_Bośni_i_Hercegowinie&oldid=73844269”