Pomnik Ofiar Getta w Radomiu
Pomnik Ofiar Getta w Radomiu – pomnik upamiętniający tragiczny los mieszkańców radomskiego getta, zlokalizowany na skwerze u zbiegu ulic Anielewicza, Bóżnicznej i Podwalnej[1].
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Miejsce |
ul. Podwalna |
| Typ obiektu | |
| Projektant |
Jakub Zajdensznir |
| Data odsłonięcia |
17 sierpnia 1950 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie Radomia  | |
 51°24′03,5″N 21°08′35,0″E/51,400972 21,143056
| |
Historia i lokalizacja
edytujPomnik położony jest na terenie dawnej dzielnicy żydowskiej, której historia sięga 1789 roku, kiedy zezwolono Żydom na osiedlanie się na terenie radomskiego Podzamcza[2]. W wyniku realizacji założeń planu regulacyjnego Radomia z 1822 wytyczono nową siatkę ulic wraz z placem, na którym w 1844 roku wybudowano synagogę[3]. Podczas II wojny światowej obszar ten wszedł w skład tzw. dużego getta, jednej z dwóch zamkniętych dzielnic żydowskich utworzonych w Radomiu 3 kwietnia 1941 roku przez niemieckie władze okupacyjne[4]. W latach 1942–1943 Niemcy przeprowadzili likwidację getta. Wówczas wymordowano lub wywieziono do obozów zagłady mieszkańców dzielnicy oraz wyburzono większość jej zabudowy. Sama synagoga została spalona, a w 1945 roku władze miejskie nakazały rozbiórkę wypalonego budynku[3]. Miejsce po bóżnicy pozostawało puste do 1950 roku, kiedy podjęto decyzję o budowie pomnika upamiętniającego ofiary radomskiego getta. Zaprojektowany przez Jakuba Zajdensznira monument odsłonięto 17 sierpnia 1950 roku, w 7. rocznicę likwidacji dzielnicy żydowskiej w Radomiu[1][5].
Opis
edytujPomnik składa się z obelisku o wysokości 5 metrów, na którego froncie umieszczono postać kobiety symbolizującej Wołanie o sprawiedliwość. Na postumencie znajdują się dwie tablice z tekstem w języku polskim i jidysz:
ŻYDOM RADOMIA
OFIAROM ZBRODNI
HITLEROWSKICH
ראדאמער יידען
קרבנות פין בארבא
רישען היטלעריזם
Do budowy pomnika użyto gruzów ze zburzonej synagogi oraz części połamanych macew z radomskiego kirkutu. Na placu przed pomnikiem ustawiono bazy czterech kolumn pochodzące z dawnej bóżnicy[1][5].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Izabela Szary: Radom. W miejscu dawnej synagogi. Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego. [dostęp 2015-11-26]. (pol.).
- ↑ red. M. Olifirowicz, Encyklopedia Radomia, Radom 2009, s. 54
- ↑ a b red. M. Olifirowicz, Encyklopedia Radomia, Radom 2009, s. 259
- ↑ red. M. Olifirowicz, Encyklopedia Radomia, Radom 2009, s. 71
- ↑ a b red. M. Olifirowicz, Encyklopedia Radomia, Radom 2009, s. 195