Pomoc:Edytowanie/kod źródłowy

Skocz poniżej nawigacji.

Dla zaawansowanych

Te informacje dotyczą edytora wikikodu. Zobacz analogiczne dotyczące edytora wizualnego (Czym to się różni?)

Prosty początkowo kod uległ komplikacji. Wynikało to m.in. z zaostrzenia zasady weryfikowalności i upowszechnieniu stosowania przypisów. Ponadto zestandaryzowano także zapis, co pociągnęło za sobą wprowadzenie różnego rodzaju szablonów. Część problemów zostało rozwiązanych wraz z włączeniem VisualEditora, a w ich miejsce pojawiły się nowe.

Artykuł w Wikipedii z punktu widzenia czytelnika i edytującego

Na poniższych dwóch ilustracjach przedstawiony jest artykuł Navicula. Po prawej stronie znajduje się kod tego artykułu. Porównaj treść widzianą oczyma czytelnika i edytującego kod źródłowy. Odnalezienie tekstu w kodzie, który ewentualnie można byłoby poprawić, nie powinno być szczególnie trudne.

Suwaki pod ilustracjami pozwalają na ogląd całej treści strony. Zostały zamieszczone ze względu na różne rozdzielczości monitorów.

Strona artykułu, który chcesz edytować

Kod strony artykułu. Czerwone podkreślenia to słowa, które nie są znane słownikowi przeglądarki. Mimo to przy edycji warto korzystać z wbudowanego w przeglądarkę tezaurusa

Edytowanie na przykładzie brudnopisu

Testowe edycje można wykonać we własnym brudnopisie. Wspólny dla wszystkich edytorów brudnopis znajduje się na stronie Wikipedia:Brudnopis. Możesz też skorzystać z własnego po zarejestrowaniu. Po zalogowaniu się link do brudnopisu pojawi się na górze strony po prawej – przy nazwie użytkownika.

Edycja krok po kroku

1. Aby edytować stronę Wikipedii, kliknij przycisk "Edytuj", znajdujący się bezpośrednio nad stroną.
2. Pojawi się okno z kodem strony, paskiem edycji nad nim, paskiem do opisu zmian pod nim oraz przyciski "Zapisz" i "Podgląd".

   Zielona ramka na górze na poniższej ilustracji pojawi się tylko wtedy, gdy edytujesz w głównym brudnopisie. Zawiera informacje o tym, jak z niego korzystać.

3. Po wykonaniu zmian w kodzie strony kliknij "Podgląd". Zobaczysz, w jaki sposób zostanie wyświetlona strona po jej zapisaniu.

   Gdy klikniesz "Podgląd zmian", zobaczysz różnice pomiędzy poprzednim i obecnym kodem strony.

4. Jeżeli akceptujesz swoje zmiany, w pasku na dole wypełnij opis zmian.

   Dla ułatwienia możesz wybrać którąś z opcji, zaproponowanych pod paskiem opisu zmian. Do tego służą umieszczone tam zielone przyciski. Jeżeli najedziesz kursorem na któryś z tych przycisków, w chmurce pojawi się opis, jaki zostanie dodany w pasku edycji.

5. Na końcu kliknij przycisk "Zapisz".

Nad ekranem z kodem strony znajduje się pasek edycji, którego zawartość opisana jest szerzej poniżej.

Anatomia artykułu

Na poniższej ilustracji pokazano, z czego składa się artykuł. W oknie z kodem w górnej części artykułu często znajduje się tzw. infoboks lub innego typu szablony. W dolnej części również są umieszczane szablony (standardowo są to szablony bibliografii lub przypisów, ale także inne, np. szablony nawigacyjne).

Powyżej zilustrowano które części kodu strony odpowiadają temu, co widzi czytelnik. Kolorami zaznaczono:
1. Pomarańczowym oznaczono szablon, który znajduje się (zarówno w kodzie, jak i w postaci, którą widzi czytelnik) na górze strony – w tym przypadku informujący o innych hasłach brzmiących tak samo. W przypadku tylko niektórych haseł stosujemy takie lub inne szablony
2. Różowym oznaczono infoboks (znacznie bardziej rozbudowany szablon, jaki zazwyczaj wstawia się do artykułów) – w artykule jest to ramka po prawej stronie, w kodzie znajduje się on na górze (czasami pod szablonami, takimi jak powyższy)

3. Żółtym jest oznaczona główna treść artykułu. Znajduje się ona między infoboksem a tzw. sekcjami końcowymi

4. Niebieskim oznaczono przypisy i bibliografię. Przypisy w kodzie znajdują się wewnątrz treści artykułu, natomiast bibliografia pod nim. Czytelnik widzi przypisy pod artykułem, ponieważ tam wstawia się szablon, który je wywołuje. Niekiedy w tej części artykułu znajdują się także sekcje Zobacz też lub Linki zewnętrzne. Wszystkie te cztery elementy tworzą właśnie sekcje końcowe
5. Zielonym oznaczono kategorię. Znajduje się ona zaraz pod treścią artykułu. Nad kategorią niekiedy wstawia się również szablony nawigacyjne do artykułów z tej samej "serii"

Elementy artykułu

Gdy przyjrzysz się dokładniej strukturze artykułu, zauważysz, że:

Struktura treści

Artykuł rozpoczyna się od definicji i czasami szerszego wstępu. Niektóre artykuły składają się wyłącznie z definicji. Nazywane są zalążkami artykułów (lub stubami), choć na niektóre tematy ze względu na brak źródeł nie da się napisać więcej niż definicję. Większe artykuły są podzielone na sekcje (rozdziały). Pod treścią artykułu zamieszcza się tzw. sekcje końcowe: "Przypisy", "Bibliografia", opcjonalnie na początku "Zobacz też" lub na końcu "Linki zewnętrzne".

Formatowanie

Podzielenie artykułu na rozdziały wymaga formatowania. Przy użyciu pewnych klawiszy klawiatury można utworzyć wypunktowanie (za pomocą znaku *), pogrubienie tekstu ('''potrójny apostrof'''), pochylenie (''podwójny apostrof''). Bardziej zaawansowane jest tworzenie tabel czy zamieszczanie wzorów (np. matematycznych). W kodzie strony niektóre elementy mogą się wydawać zbędne, ale, jeżeli klikając w podgląd widzisz, że wszystko jest w porządku, nie usuwaj ich. Pozornie nieistotny kod może zawierać elementy formatowania tekstu.

Linki

Istotnym elementem tej hipertekstowej encyklopedii są linki. W kodzie strony wyróżniają się podwójnymi [[]] bądź pojedynczymi [ ] nawiasami kwadratowymi. Linki wewnętrzne – podwójne nawiasy kwadratowe – to linki do innych stron Wikipedii. Linki zewnętrzne – pojedyncze nawiasy kwadratowe – to linki do stron spoza Wikipedii. Podwójnymi nawiasami kwadratowymi zaznaczane są także kategorie. Kategorie grupują artykuły w obrębie Wikipedii według określonych kryteriów, występują na dole kodu strony. Po zapisaniu edycji wyświetlane są pod artykułem. Także z użyciem podwójnym kwadratowych nawiasów zamieszcza się ilustracje, link do nich zaczyna się od wyrażenia [[Plik:

Szablony

Najbardziej skomplikowanym elementem strony artykułu są różnego rodzaju szablony. Zaliczają się do nich infoboks, znajdujący się w kodzie nad treścią strony, szablony cytowania, szablony nawigacyjne. Szablony zaczynają się i kończą się klamrami {{ }}. Aby edytować treści pomiędzy klamrami, warto posiadać na temat szablonów podstawowe informacje. Proste szablony są zazwyczaj krótkie, infoboksy są rozbudowane i zajmują kilka, a nawet kilkanaście linii. Większość szablonów wstawiana jest nad lub pod treścią artykułu. Szablony cytowania natomiast znajdują się wewnątrz tekstu artykułu.

Znaczniki i "Magiczne słowa"

W niektórych przypadkach przy formatowaniu stron (ale bardzo rzadko) stosuje się tzw. znaczniki, czyli tagi, które otaczają wyrażenia w postaci < >. Właściwie jedynym powszechnie stosowanym znacznikiem jest <ref> (zawsze w parze <ref> </ref>), który stosuje się do oznaczania przypisów. Za to "magiczne słowa" niczego nie otaczają, a jedynie wywołują pewne efekty. Mają one postać wyrażeń z dwoma podkreślnikami __NAZWA__ lub wyglądają identycznie jak zwykłe szablony. W powyższym przykładowym artykule zostało użyte wyrażenie __NOTOC__, przez co na stronie nie został wyświetlony automatycznie spis treści.

Narzędzia specjalne dla nowicjuszy

WikEd dla chcących poprawiać błędy redakcyjne (np. literówki)

Narzędzie WikEd jest dostępne dla zalogowanych wikipedystów. Po naciśnięciu "Edytuj" koloruje składnię wiki, czyli elementy formatowania. Dodaje także specjalny pasek z narzędziami do edytowania tekstu wiki. Używanie tego narzędzia jest pomocne dla tych, którzy jeszcze nie znają dobrze elementów formatowania.

Kod strony wygląda tak, jak na ilustracji po prawej:

• Fragmenty pogrubione i pochylone w artykule, w kodzie także są pogrubione bądź pochylone.
• Nazwy sekcji i wyrażenia oznaczające kategorie (na dole strony) są pogrubione.
• Linki kolorowane są na niebiesko. Nazwa strony, do której odsyła link, oraz słowo, jakie wyświetlane jest w artykule, różnią się intensywnością barwy.
• Szablony mają kolor fioletowy.
  • Bardziej skomplikowane szablony mają tylko początek fioletowy, a treść szablonu, która znajduje się na prawo od jego nazwy (od separatora "|"), jest szara.
  • W kodzie widać, gdzie znajduje się infoboks czy szablony przypisów.
• Znaczniki, np. otwierające i zamykające przypis (<ref></ref>), oraz "magiczne słowa" (np. __NOTOC__), podobnie jak treść szablonu po separatorze "|", są szare.
• Treść artykułu, która nie jest w żaden sposób formatowana, nie jest kolorowana, więc łatwiej wyłapać fragmenty artykułu, w których mogą znajdować się np. literówki.

Techniczny opis narzędzia znajduje się na stronie Wikipedia:Narzędzia/wikEd, szeroki opis i wyjaśnienie, jak go używać – na stronie Wikipedia:Narzędzia/wikEd/Pomoc.

Aby je zainstalować w większości przypadków powinny wystarczyć poniższe kroki:

1. Otwórz stronę Preferencji Wikipedii, (musisz być zalogowany) przejdź na kartę Gadżety.
2. Zaznacz wikEd oraz zapisz zmiany

Uwaga! Kilka niedogodności tego narzędzia zgłoszono tutaj. Generalnie strony wiki trochę wolniej się otwierają przy używaniu tego narzędzia.

refToolbar – dla chcących poprawiać błędy merytoryczne

Narzędzie refToolbar nie współdziała z powyżej opisanym. Jest przydatne przy dodawaniu i poprawianiu treści merytorycznych. Każda edycja merytoryczna wymaga podania wiarygodnego źródła.

Przy treści, którą dodajesz/poprawiasz, narzędzie pozwala na łatwe wprowadzenie danych do przypisu (nazwisko, wydawnictwo, numer ISBN, data wydania, nr strony itd.). Najpierw wybrać należy z jakiego typu źródła korzystamy (strona www, książka, pismo), a następnie w oknie jakie się pojawi – wypełnić dane. Po wypełnieniu klikamy w "Dodaj przypis" – pojawi się w miejscu, w którym znajdował się kursor. Jeżeli wstawisz w ten sposób przypis, to pamiętaj o dodaniu pod treścią artykułu szablonu {{Przypisy}} (jeśli go tam jeszcze nie ma). Może zdarzyć się tak, że zastajesz informację, która brzmi błędnie według źródła, które posiadasz, a jest oparta na innym źródle. Wtedy lepiej przedyskutować zmiany merytoryczne na stronie dyskusji artykułu.

Aby zainstalować narzędzie, kliknij w zakładkę "Gadżety" w swoich Preferencjach (dla zalogowanych), a następnie w sekcji "Ułatwienia edycji" zaznacz "refTools". Zapisz zmiany. Po zainstalowaniu w pasku edycji w zakładce "Zaawansowane" pojawi się przycisk .

Inne narzędzia

Pełen zestaw narzędzi ułatwiających edytowanie znajdziesz na stronie: Wikipedia:Narzędzia.

Korzystanie z paska edycji

Ponieważ na początku zapamiętanie wszystkich powyżej opisanych znaków używanych do formatowania tekstu może być niełatwe, to efekty, takie jak wytłuszczanie fragmentu tekstu, dodanie linku czy nawet wstawienie prostej tabeli, można uzyskać za pomocą paska edycji dostępnego na górze edytora (czyli nad oknem edycji po kliknięciu w edytuj).

Podstawowe przyciski

wytłuszczanie i pochylanie tekstu, wstawianie linków do artykułów, zamieszczanie ilustracji i przypisów

Wytłuszczenie i Pochyły

Wytłuszczanie i pochylanie tekstu jest dość łatwe i działa na podobnej zasadzie, jak w każdym edytorze tekstu. Wystarczy kursorem myszki zaznaczyć tekst, a następnie kliknąć odpowiednio w ikonki lub . Tekst otoczony zostanie wówczas potrójnym lub podwójnym apostrofem.

Plik osadzony

Zaraz za nimi znajduje się przycisk , mający ułatwić wstawienie ilustracji. Po jego przyciśnięciu w oknie edycji pojawi się kod: [[Plik:Przykład.jpg]], co niewiele nam pomoże. Tak więc, aby dodać ilustrację, trzeba odnaleźć odpowiednią na stronach Wikimedia Commons, skopiować nazwę strony grafiki bez wyrażenia "File":, wkleić nazwę w tej części artykułu, gdzie ma być wywołana, następnie zaznaczyć całą i kliknąć w przycisk. Przykładowo ze strony commons:File:Maker Faire 2009 Batch - 170.jpg kopiujemy nazwę bez File:, czyli Maker Faire 2009 Batch – 170.jpg, zaznaczamy ją całą Maker Faire 2009 Batch – 170.jpg i klikamy przycisk, przez co otrzymujemy kod [[Plik:Maker Faire 2009 Batch - 170.jpg]]. Aby grafika nie zapełniła nam całej strony, to jeszcze trzeba dodać wyrażenie "|thumb" w taki sposób: [[Plik:Maker Faire 2009 Batch - 170.jpg|thumb]]. Grafika wyświetli się po prawej stronie.

Link

Kolejny przycisk na pasku: pozwala na łatwe wstawienie linku do artykułu. Chcąc wstawić link, klikamy w przycisk. Pojawi się dodatkowe okno. Na górze wpisujemy do którego pojęcia ma link prowadzić, a na dole jak ma brzmieć słowo w tekście (np. link prowadzić ma do artykułu "Sopot", a w zdaniu ma pojawić się "Sopotem"). Po kliknięciu w tymże oknie "Wstaw link" zostanie od wstawiony w edytowanym tekście z podwójnymi kwadratowymi nawiasami. Uwaga! Używając tego przycisku można też wybrać opcję wstawienia linku zewnętrznego – trzeba podać cały adres strony (url), ale stosuje się to tylko w sekcji linki zewnętrze i tylko do stron, które w istotny sposób poszerzają wiedzę z danego zagadnienia opisywanego w artykule.

Przypis

Ostatni z podstawowych przycisków: służy do wstawiania przypisów. Szczególnie przydatny, gdy chcemy dodać informację, bądź poprawić błąd merytoryczny. Po naciśnięciu go otworzy się dodatkowe okno, gdzie będziesz mógł wprowadzić treść swojego przypisu. Wpisany zostanie tam, gdzie znajdował się kursor myszy. W przypisach podajemy źródła, na bazie których dodawane są treści do artykułu – może być to link do wiarygodnej strony, bądź pozycja papierowa (książka, czasopismo). W drugim przypadku podać trzeba numer ISBN bądź ISSN, tak jak przy stosowaniu przypisów w publikacjach naukowych. UWAGA: aby przypis został wywołany, pod treścią artykułu trzeba dodatkowo wstawić szablon {{Przypisy}} (jeśli go tam wcześniej nie było).

Podpis

Ta ikonka: znajduje się w pasku edycji, jeśli edytujemy inne strony niż artykuły. Gdy bierzemy udział w jakiejś dyskusji na Wikipedii, to niezależnie od tego, czy jesteśmy zalogowani, czy nie, używamy jej do podpisywania się (albo, jeśli znamy już kod, wpisujemy cztery tyldy ~~~~. Kliknięcie tego przycisku spowoduje wstawienie podpisu w miejsce kursora. Jeśli jesteś zalogowany, zostanie wstawiona Twoja nazwa użytkownika i link do Twojej strony dyskusji; jeśli nie, to wstawiony zostanie Twój adres IP.

Zaawansowane

Kolejne opcje ułatwiające edytowanie pojawią się, gdy klikniemy w zakładkę "Zaawansowane"

Nagłówek

Gdy rozwiniemy zakładkę "Zaawansowane", po lewej stronie pojawi się opcja "Nagłowek". Klikając w nią będziemy mieć do wyboru poziomy od 2 do 5, co daje nam w rezultacie kod do sekcji (rozdziałów) i podrozdziałów:

== 2 ==

=== 3 ===

==== 4 ====

===== 5 =====

Wypunktowanie, numerowanie i wcięcie

Aby zrobić wypunktowanie, numerowanie czy wcięcie, przed nową linią z tekstem, który wcześniej zaznaczymy myszką, klikamy odpowiednio w przyciski: i . Każdą linię trzeba jednak zaznaczyć osobno, więc jeśli znamy już wikikod, szybciej to zrobić ręcznie, wstawiając przed linią odpowiednio: * (gwiazdkę) # (krzyż) czy : (dwukropek)

Bez formatowania

Przycisk służy do zaznaczenia fragmentów tekstu, które zawierają kod wiki, ale nie chcemy, aby on "zadziałał", a jedynie chcemy pokazać, jak wygląda formatowanie strony. Wielokrotnie został użyty na tej stronie pomocy. Ma on postać <nowiki></nowiki>. W artykułach go nie stosujemy.

Nowy wiersz

Kolejny z przycisków: dodaje <br />, czego efektem jest przeniesienie tekstu za tym znacznikiem do następnej linii. W artykułach jednak raczej stosujemy "podwójny enter", czyli zostawiamy jedną wolną linię – głównie między akapitami.

Powiększenie, pomniejszenie tekstu, indeks górny i dolny

Cztery następne przyciski pozwalają na powiększenie, pomniejszenie tekstu, zastosowanie indeksu górnego i dolnego: , , , . Po zaznaczeniu tekstu otoczony będzie on znacznikami w kolejności <big> </big>; <small> </small>; ; .

Galeria

Aby dodać małą galerię ilustracji używamy przycisku: (zaleca się używać tylko w uzasadnionych przypadkach – czytelnika raczej kierujemy do galerii w Wikimedia Commons). W efekcie pojawi nam się kod:

<gallery>
Plik:Example.jpg|Podpis1
Plik:Example.jpg|Podpis2
</gallery>

Trzeba oczywiście zamienić przykładowe pliki na takie, jakich chcemy użyć oraz dodać odpowiednie opisy. Galeria pojawi się w nowej linii.

Przekierowanie

Jeżeli chcemy utworzyć przekierowanie do innej strony, klikamy w . Stosujemy w przypadku synonimów danego pojęcia – trzeba założyć nową stronę, kliknąć w ikonkę. Pojawi się wówczas kod #REDIRECT [[Nazwa strony docelowej]] – między klamrami trzeba wpisać nazwę strony, do której ma być utworzone przekierowanie.

Tabela

Jednym z elementów artykułów są także tabele. Po użyciu przycisku pojawi nam się okienko, gdzie będziemy mogli wybrać kilka opcji dla tabeli (liczba wierszy i kolumn, możliwość dodania krawędzi, nagłówka i sortowania). Bazowo, bez zmieniania opcji, kod wygląda tak:

{| class="wikitable"
|-
! Tekst nagłówka !! Tekst nagłówka !! Tekst nagłówka
|-
| Treść komórki2 || Treść komórki2 || Treść komórki
|-
| Treść komórki3 || Treść komórki || Treść komórki3
|-
| Treść komórki || Treść komórki || Treść komórki
|}

Trzeba wpisać tylko odpowiednie nazwy nagłówków oraz dane w komórkach. Kolumny i wiersze w artykule będą w tym miejscu, co w kodzie.

Wyszukaj i zastąp

Przycisk, którego nie ma w ilustracji powyżej, a znajduje się na prawym końcu paska opcji "Zaawansowanych": , pozwala na wyszukiwanie i zamianie treści w artykule. Po kliknięciu w niego pojawi się okienko z poleceniami "Szukaj" i "Zastąp" oraz opcjami: "Uwzględnij wielkość znaków" i "Traktuj wyszukiwany ciąg jako wyrażenie regularne".

Znaki specjalne

możliwość dodawania znaków z innych alfabetów i znaków specjalnych

Łacińskie

Mamy tutaj dwie opcje: "Łacińskie" i "Łacińskie (rozszerzony)" z diakrytykami opierającymi się na alfabecie łacińskim – jak na ilustracji powyżej.

IPA

IPA to międzynarodowy alfabet fonetyczny – znaki te przydają się do zapisu wymowy przy obcojęzycznej nazwie artykułu. Stosujemy z szablonem {{IPA}}.

Symbole

Wśród symboli znajdziemy szereg przydatnych znaków, które trudno (albo nie można) znaleźć na klawiaturze, jak np. ≥, →, ≈, ⅔, £ itp.

Pozostałe

Pozostałe znaki, to cyrylica oraz znaki alfabetów: greckiego, arabskiego, arabskiego rozszerzonego, hebrajskiego, bengalskiego, telungu, syngaleskiego, gudźiarackiego, tajskiego, laotańskiego i khmerskiego.

Dodatkowe opcje pomocy

Klikając w zakładkę "Pomoc" nie znajdziemy dodatkowych opcji formatowania tekstu, ale znaleźć tam można w postaci kilku tabelek, w jaki sposób wywołuje się pożądany efekt. Warto, edytując artykuł, skorzystać np. z opcji "Przypisy", "Linki" czy "Pliki". Niektóre tabelki są nieco większe i trzeba użyć, podobnie jak w przypadku znaków specjalnych, suwaka z prawej strony, aby zapoznać się z ich zawartością.

Zobacz też

• MediaWiki w obrazkach – szerszy podręcznik, ale wymagający aktualizacji
• Poradnik autora Wikipedii – poradnik opisujący poza edytowaniem także kwestie współpracy, zasad oraz strukturę Wikipedii
• Edycja offline - edycja Wikipedii w trybie offline.