Wikipedia

Prezydent Ukrainy

głowa państwa Ukrainy

Prezydent Ukrainy (ukr. Президент України, Prezydent Ukrajiny) – głowa państwa Ukrainy. Na mocy Rozdziału V Konstytucji Ukrainy jest najwyższym przedstawicielem władz, gwarantem suwerenności państwa, integralności terytorialnej Ukrainy, przestrzegania Konstytucji Ukrainy oraz praw i wolności człowieka i obywatela, najwyższym organem państwa w zakresie władzy wykonawczej, Najwyższym Głównodowodzącym Sił Zbrojnych Ukrainy.

Prezydent Ukrainy
Президент України
Ilustracja
Sztandar Prezydenta Ukrainy
Obecny
Obecny Prezydent Ukrainy
Wołodymyr Zełenski (2019)
Stanowisko
Państwo

 Ukraina

Data utworzenia

5 grudnia 1991

Pierwszy

Łeonid Krawczuk

Długość kadencji

5 lat

Obecny

Wołodymyr Zełenski

Obecny od

20 maja 2019

Siedziba

Pałac Maryjski Kijów

Strona internetowa
Multimedia w Wikimedia Commons

Prezydent jest wybierany na pięcioletnią kadencję i może być ponownie wybrany tylko raz.

Tytuł Prezydenta Ukrainy jest dożywotni[1].

Wybór prezydenta

edytuj

Kandydat

edytuj
Zobacz też kategorię: Kandydaci na urząd prezydenta Ukrainy.

Kandydatem na prezydenta może zostać osoba, która[2]:

  • jest obywatelem Ukrainy,
  • posiada czynne prawo wyborcze,
  • włada językiem ukraińskim,
  • w dniu wyborów ma ukończone 35 lat,
  • mieszka od co najmniej 10 lat na terytorium Ukrainy.

Kandydatem nie może natomiast zostać:

  • prezydent, którego kadencja została skrócona przedterminowo[3],
  • prezydent, który został wybrany na drugą kadencję[2][4].

Wybory

edytuj

Prezydent wybierany jest w równym, tajnym, powszechnym i bezpośrednim głosowaniu. Wybory mogą być zwyczajne, nadzwyczajne i powtórzone.

Wybory ogłaszane są przez Radę Najwyższą Ukrainy najpóźniej sto dni przed dniem głosowania, a proces zgłaszania kandydatur i kampanii wyborczej rozpoczynają się 10 dni później[5]. Wybory odbywają się w ostatnią niedzielę marca piątego roku kadencji[2]. W przypadku wyborów nadzwyczajnych, odbywają się one w ostatnią niedzielę przed upływem 90 dni od dnia ogłoszenia skrócenia kadencji[6]. Wybory mogą zostać również powtórzone[7] i odbywają się one w ostatnią niedzielę przed upływem 90 dni od dnia od dnia ich rozpisania[6].

Przysięga

edytuj

Zgodnie z art. 104 Konstytucji prezydent elekt obejmuje urząd w chwili złożenia przysięgi narodowi, co musi nastąpić w ciągu 30 dni od urzędowego ogłoszenia wyników wyborów zwyczajnych i w ciągu 5 dni po urzędowym ogłoszeniu wyników wyborów przedterminowych (nadzwyczajne i powtórzone) Nowo wybrany prezydent składa przysięgę na uroczystym posiedzeniu Rady Najwyższej Ukrainy, na ręce Przewodniczącego Sądu Konstytucyjnego Ukrainy o następującej treści:

Ja (imię i nazwisko), wybrany wolą narodu na Prezydenta Ukrainy obejmując ten wysoki urząd uroczyście przysięgam wierność Ukrainie. Zobowiązuję się wszystkimi swoimi czynami bronić suwerenności i niezawisłości Ukrainy, działać dla dobra Ojczyzny i dla pomyślności ludu ukraińskiego, bronić praw i wolności obywatela, przestrzegać Konstytucji i praw Ukrainy, wykonywać swoje obowiązki w interesie wszystkich rodaków, umacniać autorytet Ukrainy w świecie

Podczas składania przysięgi prezydent elekt trzyma rękę na Konstytucji Ukrainy i Ewangeliarzu peresopnickim, który uznawany jest za skarb narodowy Ukrainy[8].

Uprawnienia

edytuj

Uprawnienia wobec narodu

edytuj
  • wygłasza orędzie do narodu[9],
  • zarządza referendum ogólnoukraińskie zatwierdzającego ustawę o zmianie Konstytucji uchwaloną przez Radę Najwyższą Ukrainy, jeżeli dotyczy ona zmiany przepisów rozdziału I, III lub XIII Konstytucji[10][11],
  • zarządza referendum ogólnoukraińskie z inicjatywy obywateli[10].

Uprawnienia wobec władzy ustawodawczej

edytuj
  • zwraca się z corocznymi oraz nadzwyczajnymi orędziami o stanie państwa do Rady Najwyższej Ukrainy[9],
  • rozwiązuje Radę Najwyższą Ukrainy[12],
  • zarządza przedterminowe wybory do Rady Najwyższej Ukrainy[13],
  • podpisuje ustawy[14],
  • posiada prawo weta, poza poprawkami do Konstytucji[15].

Uprawnienia wobec władzy sądowniczej

edytuj
  • powołuje i odwołuje Prokuratora Generalnego za zgodą Najwyższej Rady Ukrainy[16],
  • powołuje i odwołuje jedną trzecią składu Sądu Konstytucyjnego Ukrainy[17],
  • tworzy sądy (z kontrasygnatą premiera i odpowiedniego ministra)[18],
  • stosuje prawo łaski[19].

Uprawnienia jako organ władzy wykonawczej

edytuj

Prezydent jako kierownik dyplomacji:

  • desygnuje ministra spraw zagranicznych Ukrainy[20],
  • reprezentuje Ukrainę w stosunkach międzynarodowych[21],
  • zawiera umowy międzynarodowe[21],
  • podejmuje decyzje o uznaniu państw obcych[22],
  • mianuje i odwołuje szefów przedstawicielstw dyplomatycznych Ukrainy w innych państwach (z kontrasygnatą premiera i ministra)[23],
  • przyjmuje listy uwierzytelniające i odwołujące akredytowanych przy nim przedstawicieli państw obcych (z kontrasygnatą premiera i ministra)[23],
  • nadaje najwyższe rangi dyplomatyczne[24].

Prezydent jako Najwyższy Głównodowodzący Sił Zbrojnych Ukrainy:

  • desygnuje ministra obrony Ukrainy[20],
  • przedkłada Radzie Najwyższej Ukrainy wnioski odnośnie do powołania i odwołania szefa Służby Bezpieczeństwa Ukrainy[25],
  • powołuje i odwołuje naczelne dowództwo Sił Zbrojnych Ukrainy[26],
  • stoi na czele Rady Bezpieczeństwa Narodowego i Obrony Ukrainy, a jej postanowienia wprowadza dekretami (z kontrasygnatą premiera i ministra)[27][28],
  • powołuje członków Rady Bezpieczeństwa Narodowego i Obrony Ukrainy[29],
  • przedkłada Radzie Najwyższej Ukrainy wniosek o ogłoszenie stanu wojny[30],
  • podejmuje decyzję o użyciu Sił Zbrojnych Ukrainy oraz innych formacji wojskowych[30],
  • podejmuje zgodnie z ustawą decyzję o powszechnej albo częściowej mobilizacji i wprowadzeniu stanu wojennego na Ukrainie albo na określonych jej obszarach w razie groźby napaści lub zagrożenia niepodległości państwowej Ukrainy[31],
  • nadaje najwyższe stopnie wojskowe[24].

Prezydent wobec rządu:

  • przedkłada Radzie Najwyższej Ukrainy wniosek o powołanie premiera[32],
  • uchyla akty wydane przez Gabinet Ministrów Ukrainy z powodu ich niezgodności z niniejszą Konstytucją, zwracając się jednocześnie do Sądu Konstytucyjnego Ukrainy z pytaniem o ich zgodność z Konstytucją[33].

Pozostałymi kompetencjami związanymi z władzą wykonawczą są:

  • wydawania dekretów i rozporządzeń obowiązujących w całym kraju[34],
  • powoływanie i odwoływanie połowy składu Rady Banku Narodowego Ukrainy[35],
  • powoływanie i odwoływanie połowy składu Narodowej Rady Ukrainy ds. Telewizji i Radiofonii[36],
  • unieważnianie aktów wydanych przez Radę Ministrów Autonomicznej Republiki Krymu[37],
  • nadawanie najwyższych tytułów szczególnych oraz rang służbowych[24],
  • przyznawanie odznaczeń państwowych[38],
  • ustanawianie odznaczeń prezydenckich i ich nadawanie[38],
  • nadawanie obywatelstwa[39],
  • odbieranie obywatelstwa[39],
  • przyznawanie azylu na Ukrainie[39],
  • powoływanie organów doradczych i pomocniczych, zapewniających realizację konstytucyjnych uprawnień prezydenta[40].

Opróżnienie urzędu

edytuj

Urzędowanie Prezydenta Ukrainy kończy się w chwili zaprzysiężenia nowo wybranego prezydenta. Ponadto opróżnienie urzędu może nastąpić w wyniku[41]:

  • zrzeczenia się urzędu, poprzez wygłoszenie osobiście odpowiedniego oświadczenia na posiedzeniu Rady Najwyższej Ukrainy[42],
  • stwierdzenia niezdolności do wykonywania swoich uprawnień ze względu na stan zdrowia przez Radę Najwyższą Ukrainy[43],
  • złożenia urzędu w trybie impeachmentu[44],
  • śmierci.

Po opróżnieniu urzędu obowiązki prezydenta wypełnia Przewodniczący Rady Najwyższej Ukrainy.

Insygnia Prezydenta Ukrainy

edytuj

Insygnia Prezydenta Ukrainy – oficjalne oznaki urzędu Prezydenta Ukrainy przyjęte dekretem prezydenta z dnia 29 listopada 1999 roku[45].

 

Proporzec

edytuj

Proporzec Prezydenta Ukrainy – kwadratowy płat tkaniny barwy niebieskiej z wizerunkiem złotego trójzęba pośrodku płata, w obramowaniu wężyka ornamentu roślinnego. Proporzec obszyty jest złotymi frędzlami. Do wykonania proporca wykorzystany jest płat jedwabnej tkaniny, czyste złoto i złote nici.

 

Łańcuch

edytuj

Łańcuch Prezydenta Ukrainy – to symbol prezydenta w formie łańcucha wykonanego z białego oraz żółtego złota i waży ok. 400 gramów. Składa się z emaliowanego klejnotu, 6 medalionów emaliowanych i 12 dekoracyjnych medalionów rozdzielających. Klejnot łańcucha przedstawia kartusz herbowy z herbem Ukrainy. Na emaliowanych medalionach zostały również przedstawione kartusze z herbami na owalnych tarczach. Są to godła: lew Księstwa Halicko-Wołyńskiego, Pogoń Wielkiego Księstwa Litewskiego, trójząb z pieczęci wielkiego księcia Włodzimierza, trójząb z pieczęci Ukraińskiej Republiki Ludowej, Abdank (godło rodowe hetmana Bohdana Chmielnickiego) i Kozak z muszkietem Hetmanatu i Państwa Ukraińskiego. Medaliony rozdzielające przedstawiają roślinne motywy z liśćmi kaliny.

 

Pieczęć

edytuj

Pieczęć Prezydenta Ukrainy – okrągłą pieczęć pośrodku zawiera wizerunek herbu Ukrainy, a w otoku napis „Президент України” (ukr.: Prezydent Ukrainy). Pod herbem w otoku znajduje się stylizowany wizerunek krzyża z Orderu Księcia Jarosława Mądrego. Część dolna i środkowa pieczęci wykonana jest w całości ze srebra, dodatkowo część środkowa jest pozłacana. Pieczęć wieńczy lazurytowa kula. Kolory symbolicznie układają się zgodnie z flagą narodową. Pieczęć waży pół kilograma.


Buława

edytuj

Buława Prezydenta Ukrainy – to symbol ciągłości państwa ukraińskiego, nawiązujący do buław hetmanów kozackich. Składa się z dwóch części:

  • rękojeści, w której ukryte jest ostrze, wysuwane po naciśnięciu przycisku ozdobionego szmaragdem
  • jabłka wysadzanego kamieniami szlachetnymi (szmaragdami i granatami), ozdobionego wygrawerowanym napisem „Omnia revertitur” (łac.: Wszystko powraca) i zwieńczonego koroną.

Buława wykonana jest z pozłacanego srebra i waży 750 gramów. Przechowuje się ją w mahoniowej szkatułce ozdobionej pozłacanym reliefem przedstawiającym herb Ukrainy.

Rezydencje

edytuj

Oficjalną siedzibą i główną rezydencją Prezydenta Ukrainy jest Pałac Maryński w Kijowie. Ponadto Administracja Prezydenta Ukrainy dysponuje m.in.:

  • Budynek Administracji Prezydenta Ukrainy przy ulicy Bankowej 11 w Kijowie,
  • Dom „płaczącej wdowy” przy ulicy Luterańskiej 23 w Kijowie – używany do przyjmowania zagranicznych delegacji,
  • Dom z chimerami – rezydencja używana do oficjalnych i dyplomatycznych przyjęć,
  • Pałac Potockich we Lwowie – lwowska rezydencja Prezydenta Ukrainy

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Rozdział V, Artykuł 105 Konstytucji Ukrainy.
  2. ↑ a b c Rozdział V, Artykuł 103 Konstytucji Ukrainy.
  3. ↑ Rozdział I, Artykuł 9 § 4 ustawy o wyborze Prezydenta Ukrainy.
  4. ↑ Rozdział I, Artykuł 9, § 3 ustawy o wyborze Prezydenta Ukrainy.
  5. ↑ Rozdział II, Artykuł 17, § 2 – 3 ustawy o wyborze Prezydenta Ukrainy.
  6. ↑ a b Rozdział II, Artykuł 17, § 4 ustawy o wyborze Prezydenta Ukrainy.
  7. ↑ Rozdział II, Artykuł 15, § 4 ustawy o wyborze Prezydenta Ukrainy.
  8. ↑ І. П. Чепіга: Пересопницьке євангеліє. Українська мова. Енциклопедія.. litopys.org.ua/. [dostęp 2015-01-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-01-18)]. (ukr.).
  9. ↑ a b Rozdział V, Artykuł 106, ust. 1, pkt. 2 Konstytucji Ukrainy.
  10. ↑ a b Rozdział V, Artykuł 106, ust. 1, pkt. 6 Konstytucji Ukrainy.
  11. ↑ Rozdział XIII, Artykuł 156 Konstytucji Ukrainy.
  12. ↑ Rozdział V, Artykuł 106, ust. 1, pkt. 8 Konstytucji Ukrainy.
  13. ↑ Rozdział V, Artykuł 106, ust. 1, pkt. 7 Konstytucji Ukrainy.
  14. ↑ Rozdział V, Artykuł 106, ust. 1, pkt. 29 Konstytucji Ukrainy.
  15. ↑ Rozdział V, Artykuł 106, ust. 1, pkt. 30 Konstytucji Ukrainy.
  16. ↑ Rozdział V, Artykuł 106, ust. 1, pkt. 11 Konstytucji Ukrainy.
  17. ↑ Rozdział V, Artykuł 106, ust. 1, pkt. 22 Konstytucji Ukrainy.
  18. ↑ Rozdział V, Artykuł 106, ust. 1, pkt. 23 Konstytucji Ukrainy.
  19. ↑ Rozdział V, Artykuł 106, ust. 1, pkt. 27 Konstytucji Ukrainy.
  20. ↑ a b Rozdział V, Artykuł 106, ust. 1, pkt. 10 Konstytucji Ukrainy.
  21. ↑ a b Rozdział V, Artykuł 106, ust. 1, pkt. 3 Konstytucji Ukrainy.
  22. ↑ Rozdział V, Artykuł 106, ust. 1, pkt. 4 Konstytucji Ukrainy.
  23. ↑ a b Rozdział V, Artykuł 106, ust. 1, pkt. 5 Konstytucji Ukrainy.
  24. ↑ a b c Rozdział V, Artykuł 106, ust. 1, pkt. 24 Konstytucji Ukrainy.
  25. ↑ Rozdział V, Artykuł 106, ust. 1, pkt. 14, Konstytucji Ukrainy.
  26. ↑ Rozdział V, Artykuł 106, ust. 1, pkt. 17, Konstytucji Ukrainy.
  27. ↑ Rozdział V, Artykuł 106, ust. 1, pkt. 18, Konstytucji Ukrainy.
  28. ↑ Rozdział V, Artykuł 107, ust. 3 i ust. 7 Konstytucji Ukrainy.
  29. ↑ Rozdział V, Artykuł 107, ust. 4 Konstytucji Ukrainy.
  30. ↑ a b Rozdział V, Artykuł 106, ust. 1, pkt. 19 Konstytucji Ukrainy.
  31. ↑ Rozdział V, Artykuł 106, ust. 1, pkt. 20 Konstytucji Ukrainy.
  32. ↑ Rozdział V, Artykuł 106, ust. 1, pkt. 9 Konstytucji Ukrainy.
  33. ↑ Rozdział V, Artykuł 106, ust. 1, pkt. 15 Konstytucji Ukrainy.
  34. ↑ Rozdział V, Artykuł 106, ust. 3 Konstytucji Ukrainy.
  35. ↑ Rozdział V, Artykuł 106, ust. 1, pkt. 12 Konstytucji Ukrainy.
  36. ↑ Rozdział V, Artykuł 106, ust. 1, pkt. 13 Konstytucji Ukrainy.
  37. ↑ Rozdział V, Artykuł 106, ust. 1, pkt. 16 Konstytucji Ukrainy.
  38. ↑ a b Rozdział V, Artykuł 106, ust. 1, pkt. 25 Konstytucji Ukrainy.
  39. ↑ a b c Rozdział V, Artykuł 106, ust. 1, pkt. 26 Konstytucji Ukrainy.
  40. ↑ Rozdział V, Artykuł 106, ust. 1, pkt. 28 Konstytucji Ukrainy.
  41. ↑ Rozdział V, Artykuł 108 Konstytucji Ukrainy.
  42. ↑ Rozdział V, Artykuł 109 Konstytucji Ukrainy.
  43. ↑ Rozdział V, Artykuł 110 Konstytucji Ukrainy.
  44. ↑ Rozdział V, Artykuł 111 Konstytucji Ukrainy.
  45. ↑ Symbole Prezydenta Ukrainy. Oficjalna strona internetowa Prezydenta Ukrainy. [dostęp 2015-01-05]. (ukr. • ros. • ang.).

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Prezydent_Ukrainy&oldid=75107184”