Sea Cat

Sea Cat
	Informacje podstawowe
Inne nazwy	GWS-20, 21, 24; Tigercat (wersja lądowa)
Rodzaj systemu	przeciwlotniczy morski
Zwalczane cele	statki powietrzne,; cele morskie
Państwo	Wielka Brytania
Wejście do służby	1962
Status systemu	wycofany
	Pociski
Naprowadzanie	radiokomendowe
Rodzaje głowic	odłamkowa
Zasięg	0,5 – 5,3 km
Pułap plot.	30 – 915 m
	System
Liczba pocisków	4 lub 3
	Radary
Śledzone cele	1
	Użytkownicy
	Wielka Brytania, Argentyna, Australia, Brazylia, Chile, Holandia, Indie, Iran, Libia, Malezja, Nowa Zelandia, Nigeria, RFN, Szwecja, Tajlandia, Wenezuela

Sea Cat – brytyjski morski przeciwlotniczy pocisk rakietowy (klasy woda-powietrze), krótkiego zasięgu, z możliwością wykorzystania go do zwalczania celów nawodnych w zasięgu widzialności. Istniała również wersja lądowa zestawu nazwana Tigercat.

Zestaw Sea Cat był pierwszym wprowadzonym do służby morskim zestawem przeciwlotniczym krótkiego zasięgu – obrony bezpośredniej okrętów.

Historia

Odpalenie pocisku

System powstał w celu zastąpienia na okrętach działek przeciwlotniczych kalibru 40 mm Boforsa, przy minimalnych zmianach w konstrukcji okrętów^[1]. Został zaprojektowany pod koniec lat 50. przez firmę Short Brothers z Belfastu na bazie australijskiego kierowanego pocisku przeciwpancernego Malkara. Pierwszym rozwinięciem Malkary był prototypowy pocisk Green Light. Pierwsze odpalenia kierowane miały miejsce w 1960 roku, a próby na niszczycielu HMS „Decoy” typu Daring prowadzono w 1961 roku^[1]. Sea Cat w pierwszej wersji GWS-20 (Guided Weapon System Mk 20) został przyjęty na uzbrojenie Royal Navy w 1962 roku^[1].

Główną częścią systemu jest poddźwiękowy pocisk rakietowy, niewielkich rozmiarów, napędzany dwustopniowym silnikiem rakietowym na paliwo stałe. Pocisk posiada cztery skośne skrzydła w układzie krzyżowym i cztery prostokątne stateczniki na końcu. Kierowany jest zdalnie komendami radiowymi przez operatora^[1]. Głowica posiada zapalnik kontaktowy i zbliżeniowy, składała się z połączonych prętów^[1]. Pocisk wystrzeliwany jest z czteroprowadnicowej obrotowej wyrzutni przeładowywanej ręcznie^[1]. Pomiędzy parami prowadnic znajduje się antena kierowania, w wydłużonej osłonie (prowadnice i antena umieszczone są na wspólnym łożu, ruchomym w zakresie podniesienia). Dzięki małej ilości miejsca zajmowanej przez system i prostocie instalacji, był on montowany na wielu okrętach podczas modernizacji. System Sea Cat używany był z kilkoma wariantami systemu kierowania ogniem; oprócz wersji dla marynarki brytyjskiej, opisanych poniżej, istniały inne warianty eksportowe. Na eksport stosowano także lżejsze wyrzutnie trzyprowadnicowe^[1].

Wersje brytyjskie

GWS-20

Pierwsza wersja systemu, z wykrywaniem celów i naprowadzaniem wizualnym. Wyposażona była w prosty celownik tachometryczny STD (Simple Tachymetric Director). Pocisk kierowany był przez operatora posługującego się joystickiem, który obserwował przez lornetkę celownika cel i pocisk, wyposażony w flary na skrzydłach w celu lepszej jego widoczności.

Próby GWS-20 prowadzono na niszczycielu typu Daring. System następnie montowano m.in. na okrętach desantowych typu Fearless, fregatach typu Tribal (Type 81), niszczycielach rakietowych typu County, modernizowanych fregatach typu Whitby (Type 12) i Rothesay. Początkowo zamierzano uzbroić w nie modernizowane niszczyciele typu C, ostatecznie otrzymały je w 1966 tylko HMS "Cavalier" i "Caprice".

GWS-21

Wyrzutnia Sea Cat i system naprowadzania GWS-21 na pokładzie fregaty HMNZS "Wellington" typu Leander.

System GWS-21 wyposażony był w aparaturę naprowadzania CRBF (Close Range Blind Fire) z radarem Type 262 do automatycznego śledzenia celu. Dawał on możliwość ręcznego naprowadzania pocisku wspomaganego wskazaniami radaru, naprowadzania wizualnego lub przy użyciu kamery telewizyjnej.

W system GWS-21 wyposażone były fregaty typu Leander i Tribal oraz zmodernizowane krążowniki śmigłowcowe typu Tiger: HMS "Tiger" i "Blake".

GWS-22

System GWS-22 wyposażony był w pełny system kierowania ogniem MRS-3 (Medium Range System) z radarem Type 904, bazujący na amerykańskim systemie Mk.56. Umożliwiał on automatyczne naprowadzanie pocisku (ACLOS - Automatic, Command Line-Of-Sight). Poza tym, mógł operować w trybie ręcznego naprowadzania wspieranego radarem lub kamerą TV, ewentualnie wizualnego.

Instalowano go od 1972 w zamian za dotychczasowe systemy na większości fregat typów Leander i Rothesay i niszczycieli typu County w ramach modernizacji w latach 70., a także na lotniskowcu HMS „Hermes”.

GWS-24

Ostatnia brytyjska wersja systemu, używała systemu kierowania ogniem WSA-4 z radarem Type 912.

System ten przenosiły tylko fregaty Typu 21 (Amazon).

Tigercat

Wyrzutnia pocisków Tigercat

Tigercat był lądową adaptacją systemu Sea Cat, zbudowaną w oparciu o trzypociskową wyrzutnię na przyczepie, holowaną przez samochód Land Rover. Druga przyczepa przewoziła urządzenia kierowania.

Tigercat używany był w Wielkiej Brytanii jedynie przez 48. Dywizjon osłony lotnisk RAF w latach 1967–1978. Ponadto, system był eksportowany do Argentyny, Indii, Iranu, Jordanii i Kataru.

Służba

Użytkownicy

System Sea Cat był montowany na wymienionych typach okrętów brytyjskich, a ponadto eksportowany do kilkunastu krajów. Szybko jednak stał się przestarzały z powodu rosnących prędkości samolotów i wprowadzenia ponaddźwiękowych pocisków przeciwokrętowych, latających na małej wysokości. Modernizacje systemu kierowania ogniem jedynie częściowo poprawiły sytuację.

Pomimo przestarzałości, Sea Cat był nadal szeroko używany na okrętach brytyjskich podczas wojny o Falklandy/Malwiny w 1982, będąc jedynym uzbrojeniem przeciwlotniczym części użytych okrętów. Podczas tej wojny został po raz pierwszy zastosowany bojowo^[1]. Będąc prostszy, cechował się jednak większą sprawnością operacyjną od nowszych systemów Sea Dart i Sea Wolf oraz zdolny był do większej gęstości ognia. Używany był głównie system w wersjach GWS-22 i GWS-24 (na fregatach typu 21), a także starszej GWS-20 na okrętach desantowych typu Fearless. Na ok. 80 wystrzeleń prawdopodobnie zestrzelono za jego pomocą jeden samolot argentyński IAI Dagger (21 maja 1982, z fregaty „Argonaut” lub „Plymouth”)^[2]^[a]. Wystrzeliwane pociski jednak zmniejszały efektywność lotnictwa^[2]. Wkrótce po wojnie Sea Cat został wycofany ze służby brytyjskiej i zastąpiony przez zestawy artyleryjskie obrony bezpośredniej Phalanx i Goalkeeper.

Oprócz okrętów brytyjskich, Sea Cat był montowany m.in. na szwedzkich niszczycielach typu Östergötland w miejsce działek 40 mm, australijskich niszczycielach eskortowych typu River (GWS-21) i argentyńskim krążowniku "General Belgrano". Ogółem używało go 17 państw: Wielka Brytania, Argentyna, Australia, Brazylia, Chile, Holandia, Indie, Indonezja, Iran, Libia, Malezja, Nowa Zelandia, Nigeria, RFN, Szwecja, Tajlandia, Wenezuela^[b].

Dane taktyczno-techniczne

Zasięg: od 0,5 do 5,3 km (inne dane: do 5,5 km^[1])
Pułap: od 30 do 915 m (100 do 3000 stóp)^[1]
Prędkość: 0,8 Ma
Długość: 1,48 m^[1]
Rozpiętość: 0,65 m^[1]
Średnica kadłuba: 0,22 m (inne dane: 0,19 m^[1])
Masa: 68 kg^[1]
Masa głowicy bojowej: 18 kg (inne dane: 10 kg^[1])

Uwagi

↑ Zestrzelenie 21 maja przypisywane jest jednak w części źródeł pociskowi Sea Wolf fregaty „Broadsword” (Christopher Chant: Air War in the Falklands 1982. Osprey Publishing, 2001, s. 62, 91, seria: Osprey Combat Aircraft. 28. ISBN 1-84176-293-8. (ang.).)
↑ Lista 16 państw według A fully illustrated guide to Naval Surface-to-Air Missiles. „War Machine”. vol. 6 (64), s. 1265, 1984. , ponadto Indonezja na zakupionych później fregatach typu Tribal (Jane’s Fighting Ships 1996-97. Richard Sharpe (red.). Londyn: 1986, s. 310.)

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o A fully illustrated guide to Naval Surface-to-Air Missiles. „War Machine”. vol. 6 (64), s. 1265, 1984. (ang.).
↑ ^a ^b A fully illustrated guide to Naval Surface-to-Air Missiles. „War Machine”. vol. 6 (64), s. 1268, 1984. (ang.).

Bibliografia

Jacek Krzewiński: "Royal Navy 1950-1994", Warszawa 1995, ISBN 83-902554-8-0
Serwis NavWeaps
A fully illustrated guide to Naval Surface-to-Air Missiles. „War Machine”. vol. 6 (64), s. 1265, 1984. Londyn: Orbis Publishing. (ang.).

[3] Zestrzelenie 21 maja przypisywane jest jednak w części źródeł pociskowi Sea Wolf fregaty „Broadsword” (Christopher Chant: Air War in the Falklands 1982. Osprey Publishing, 2001, s. 62, 91, seria: Osprey Combat Aircraft. 28. ISBN 1-84176-293-8. (ang.).)

[4] Lista 16 państw według A fully illustrated guide to Naval Surface-to-Air Missiles. „War Machine”. vol. 6 (64), s. 1265, 1984. , ponadto Indonezja na zakupionych później fregatach typu Tribal (Jane’s Fighting Ships 1996-97. Richard Sharpe (red.). Londyn: 1986, s. 310.)

[warmachine-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o A fully illustrated guide to Naval Surface-to-Air Missiles. „War Machine”. vol. 6 (64), s. 1265, 1984. (ang.).

[warmachine2-2] A fully illustrated guide to Naval Surface-to-Air Missiles. „War Machine”. vol. 6 (64), s. 1268, 1984. (ang.).

[1]

[2]

[a]

[b]


Informacje podstawowe
Inne nazwy	GWS-20, 21, 24 Tigercat (wersja lądowa)
Rodzaj systemu	przeciwlotniczy morski
Zwalczane cele	statki powietrzne, cele morskie
Państwo	Wielka Brytania
Wejście do służby	1962
Status systemu	wycofany
Pociski
Naprowadzanie	radiokomendowe
Rodzaje głowic	odłamkowa
Zasięg	0,5 – 5,3 km
Pułap plot.	30 – 915 m
System
Liczba pocisków	4 lub 3
Radary
Śledzone cele	1
Użytkownicy
Wielka Brytania, Argentyna, Australia, Brazylia, Chile, Holandia, Indie, Iran, Libia, Malezja, Nowa Zelandia, Nigeria, RFN, Szwecja, Tajlandia, Wenezuela