Stefan Meller
Stefan Meller (ur. 4 lipca 1942 w Lyonie, zm. 4 lutego 2008 w Warszawie) – polski dyplomata, historyk, publicysta, profesor nauk humanistycznych, w latach 2005–2006 minister spraw zagranicznych i przewodniczący Komitetu Integracji Europejskiej.
| |
| Data i miejsce urodzenia |
4 lipca 1942 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
4 lutego 2008 |
| Minister spraw zagranicznych | |
| Okres |
od 31 października 2005 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Przewodniczący Komitetu Integracji Europejskiej | |
| Okres |
od 31 października 2005 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Ambasador RP we Francji | |
| Okres |
od 1996 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Ambasador RP w Rosji | |
| Okres |
od 2002 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Odznaczenia | |
   
| |
Życiorys
edytujUczęszczał do szkoły podstawowej im. Klementa Gottwalda, znajdującej się wówczas w budynku późniejszego XIV Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Staszica w Warszawie. Od wiosny 1957 uczył się w szkole w Genewie, gdzie przebywał w związku z objęciem tam przez ojca placówki dyplomatycznej, ale został z niej dyscyplinarnie relegowany w 1959[1]. Powrócił do Warszawy, gdzie – mieszkając u stryja – ukończył edukację szkolną w VIII LO im. Władysława IV. Zdawał na studia historyczne w Warszawie, ale nie zdał egzaminu wstępnego i nie został przyjęty; rok później dostał się na historię w Krakowie, ale po I roku studiów przeniósł się w 1962 do Warszawy. Absolwent Wydziału Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego, który ukończył w 1966. W 1974 uzyskał stopień doktora, zaś w 1985 doktora habilitowanego nauk humanistycznych w dziedzinie historii. W 1993 otrzymał tytuł naukowy profesora.
Podczas studiów działał w Związku Młodzieży Socjalistycznej. W 1965 wstąpił do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W latach 1966–1968 był pracownikiem naukowo-dydaktycznym Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych, z którego został usunięty po wydarzeniach marcowych[2]. Wydalono go wówczas również z PZPR.
Otrzymał sześcioletni zakaz wykonywania zawodu. Przez ten czas utrzymywał się z pracy kasjera w Spółdzielni Kosmetycznej „Izis” oraz nauczyciela języka francuskiego. W tym czasie napisał i obronił pracę doktorską i w 1974 podjął pracę w filii Uniwersytetu Warszawskiego w Białymstoku. Od 1975 wykładał w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Warszawie, a w latach 1981–1984 był prorektorem tej uczelni. W czasie stanu wojennego pomagał represjonowanym studentom. Współpracował ze środowiskami opozycyjnymi, publikował w wydawnictwach drugiego obiegu.
Sprawował funkcję redaktora naczelnego miesięcznika „Mówią Wieki” (1990–1994), pracował również w Archiwum Państwowym, Spółdzielni Pracy „Lingwista” oraz redakcji tygodnika „Forum”.
W 1992 został zatrudniony w Ministerstwie Spraw Zagranicznych w randze wicedyrektora, a później dyrektora Departamentu Europy I. W latach 1995–1996 sprawował funkcję podsekretarza stanu, następnie do 2001 ambasadora RP we Francji. Ponownie powierzono mu funkcję wiceministra w MSZ w lutym 2001. Od lutego 2002 do października 2005 był ambasadorem RP w Rosji.
Od 31 października 2005 do 9 maja 2006 zajmował stanowiska ministra spraw zagranicznych oraz przewodniczącego Komitetu Integracji Europejskiej w rządzie Kazimierza Marcinkiewicza. W kwietniu 2006 zapowiedział gotowość do odejścia z rządu w przypadku jego rekonstrukcji po ewentualnym utworzeniu koalicji rządowej Prawa i Sprawiedliwości i Samoobrony RP. 28 kwietnia 2006 podał się do dymisji, odmawiając udziału w gabinecie z udziałem Andrzeja Leppera. Został odwołany 9 maja tego samego roku.
Był pracownikiem naukowym Zakładu Historii XIX wieku w Instytucie Historii na Wydziale Historyczno-Socjologicznym Uniwersytetu w Białymstoku. Wykładał historię w Szkole Nauk Społecznych w Warszawie oraz historię stosunków międzynarodowych w Wyższej Szkole Handlu i Prawa im. Ryszarda Łazarskiego, a także na uniwersytetach i szkołach wyższych za granicą, m.in. w École des hautes études en sciences sociales, w Instytucie Spraw Międzynarodowych w Hadze i w Emory University w Atlancie.
W swej działalności naukowej zajmował się historią powszechną XVIII i XIX wieku, historią myśli społecznej i politycznej. Szczególnie wiele uwagi poświęcił historii Francji. Był autorem kilku książek poświęconych historii, w tym przede wszystkim rewolucji francuskiej. Wspólnie z profesorem Janem Baszkiewiczem był konsultantem historycznym filmu Danton w reżyserii Andrzeja Wajdy (1982).
Odznaczenia
edytujW 1995 został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski[3]. W tym samym roku, za zasługi w popularyzowaniu kultury francuskiej, został odznaczony krzyżem komandorskim Orderem Palm Akademickich, najwyższym francuskim odznaczeniem akademickim. Posiadał też francuski krzyż komandorski Orderu Legii Honorowej i krzyż wielkiego oficera Orderu Narodowego Zasługi[4].
Życie prywatne
edytujPochodził ze spolonizowanej rodziny żydowskiej z Ustrzyk Dolnych. Był synem Adama Mellera, działacza komunistycznego, uczestnika francuskiego ruchu oporu w trakcie II wojny światowej. Jego żoną była Beata Meller z domu Galicka, długoletnia kierownik działu i wicedyrektor Muzeum Historycznego m.st. Warszawy[5], z którą miał troje dzieci. Starszy z ich synów, Marcin Meller, działał w Niezależnym Zrzeszeniu Studentów, a następnie został dziennikarzem (m.in. „Polityki”), redaktorem naczelnym polskiego wydania „Playboya” i prezenterem programu Dzień Dobry TVN. Młodszy syn, Andrzej Meller, jest reportażystą i korespondentem wojennym pisującym m.in. dla „Tygodnika Powszechnego”. Córka, Katarzyna Meller, w 2008 została rzecznikiem prasowym spółki PL.2012.
Został pochowany w grobowcu rodzinnym na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 210/4/4)[6][7].
Wybrane publikacje
edytuj- Historia
- Kamil Desmoulins, Warszawa 1982
- Rewolucja francuska 1789–1794. Społeczeństwo obywatelskie, Warszawa 1983 (wspólnie z Janem Baszkiewiczem)
- Rewolucja w dolinie Loary. Miasto Chinon 1788–1798, Warszawa 1987
- Pożegnanie z rewolucją, Chotomów 1991
- Poezja
- Zaledwie minuta, Warszawa 2006
- Wywiad
- Świat według Mellera (t. I/II), Warszawa 2008 (rozmawiał Michał Komar)
Przypisy
edytuj- ↑ Michał Komar: Świat według Mellera. Tom 1. Życie i historia. Ku wolności. Warszawa: Rosner i Wspólnicy, 2008, s. 41. ISBN 978-83-60336-25-0.
- ↑ Marcin Meller: Można dobrze żyć bez wielkiego celu. kobieta.pl, 25 kwietnia 2008. [dostęp 2023-02-10].
- ↑ M.P. z 1996 r. nr 15, poz. 197
- ↑ Stefan Meller. whoswho.fr. [dostęp 2015-05-15]. (fr.).
- ↑ Jolanta Niklewska. Beata Meller. „Almanach Muzealny”. Nr 6, 2010. [dostęp 2022-01-13].
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: ZOFIA NUDNA, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2019-12-23].
- ↑ Wyszukaj grób: Meller Stefan. mapa.um.warszawa.pl. [dostęp 2019-09-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-12-29)].
Bibliografia
edytuj- Zmarł Stefan Meller, były szef MSZ. gazeta.pl, 25 lutego 2008. [dostęp 2015-05-13].
- Prof. dr hab. Stefan Meller, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2015-05-13].
Linki zewnętrzne
edytuj- Agnieszka Orzelska-Stączek. Uwarunkowania polskiej polityki zagranicznej w okresie urzędowania ministra Stefana Mellera (31 X 2005 – 9 V 2006). „Myśl Ekonomiczna i Polityczna”. Nr 2 (53), 2016. [dostęp 2018-08-06].