Taniec Duchów
Taniec Duchów[1] – termin odnoszący się do doktryny synkretycznego ruchu religijnego, który rozwinął się u Indian Ameryki Północnej na terenie Kalifornii w latach 80. XIX w.[a] (a później został przyjęty przez plemiona z terenu Wielkiej Kotliny i na Wielkich Równinach)[1][2], jak i samej praktyki rytualnej, którą stanowił sam taniec. Sam element tańca rytualnego prawdopodobnie wywodził się z wcześniejszego rytualnego Tańca Duchów, praktykowanego przez plemię Pajutów w Nevadzie około 1870[2]. Ruch łączył pierwiastki tradycyjnych indiańskich wierzeń plemiennych z elementami chrześcijańskimi. Schyłek Tańca Duchów nastąpił po 1891, ale w tradycji niektórych plemion pozostał trwałym elementem[1].
Taniec Duchów był nowym zjawiskiem kulturowym, powstałym na skutek upadku politycznego i erozji tradycyjnych wzorów życia oraz poczucia bezradności. Ruch łączył pierwiastki tradycyjnych indiańskich wierzeń plemiennych z elementami chrześcijańskimi. Inicjatorem ruchu był Wovoka, znany też jako Jack Wilson – Indianin z plemienia Pajutów, który w 1885 miał wizję, w której miał ujrzeć Boga oraz zdrowych i szczęśliwych, cieszących się tradycyjnym życiem Indian. Wovoka miał otrzymać polecenie, by nauczać Indian wzajemnej miłości, a także dążenia do kształtowania pokojowych stosunków z białymi. W wizji Bóg miał nakazać Indianom, by poniechali kradzieży, kłamstw, wojen, a także zalecić, by byli pracowici i by spełniali rytuał świętego tańca. To wszystko miało pozwolić na połączenie się ze zmarłymi przodkami w odrodzonym świecie, wolnym od starości, chorób i śmierci[1][2]. Taniec Duchów praktykowany był przez wiele plemion[2].
Do najważniejszych elementów ruchu należało millenarystyczne proroctwo o zbliżającym się końcu świata, który miał nadejść poprzez katastrofę kosmiczną, która miała zniszczyć świat białych ludzi i wyrządzone przez nich zło, zaś sam taniec rytualny miał przyspieszyć nadejście katastrofy[1].
Taniec Duchów był poprzedzany rytualnym oczyszczaniem. Był wykonywany wokół usytuowanego centralnie drzewa lub słupa (czasem zwieńczonego amerykańską flagą). Członkowie wielu indiańskich plemion z Wielkich Równin wykonywali taniec w specjalnych „koszulach Ducha” lub szatach. Indianie z plemienia Dakotów wierzyli, że strój ten jest kuloodporny[2].
Taniec Duchów trwał przez 4 kolejne dni i noce. Tańczący doświadczali wizji, których treść była relacjonowana pozostałym uczestnikom. Członkowie plemion usposobionych pokojowo wykonywali Taniec Duchów w formie nieagresywnej. Dopiero Dakotowie nadali mu cechy wojownicze[1]. Członkowie tego plemienia zaczęli praktykować taniec bez przerwy, ignorując nakaz Wovoki, który zalecał, by tańczyć co trzy miesiące przez pięć kolejnych dni. W konsekwencji zaniedbywali nawet prace polowe[2]. Szczególnym wydarzeniem w historii Tańca Duchów był rytualny taniec wykonywany przez członków tego plemienia w Wounded Knee w grudniu 1890. Tańczący Dakotowie zostali uznani za wojowników szykujących się do wojny. Plemię zostało zaatakowane przez amerykańskie wojsko federalne. W czasie tej masakry zginęło ponad 200 osób – w tym kobiety i dzieci. Wielu rannych nie uzyskało pomocy i zmarło wskutek wychłodzenia organizmu[1].
Schyłek Tańca Duchów nastąpił po 1891, ale w tradycji niektórych plemion pozostał trwałym elementem[1].
Uwagi
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h Taniec Duchów, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-10-29].
- ↑ a b c d e f g Sheryl Ann Rahal. The Ghost Dance as a Millenarian Phenomenon. „Caliban. French Journal of English Studies”. 3 (1), s. 171–181, 1998. Presses universitaires du Midi. ISSN 2431-1766. (ang.).