Tomasz Fopke
Tomasz Fopke (kaszub. Tomôsz (Tómk) Fópka; ur. 10 lipca 1973 w Gdyni[1]) – polski kompozytor i literat tworzący głównie w języku kaszubskim, animator kultury kaszubskiej, działacz społeczny i samorządowy; autor kilkunastu zbiorów literackich i śpiewników.
| |
| Data i miejsce urodzenia |
10 lipca 1973 |
|---|---|
| Zawód, zajęcie |
literat, muzyk, tłumacz, nauczyciel, działacz społeczny i samorządowy, dyrektor muzeum |
| Odznaczenia | |
| |
| Strona internetowa | |
Twórczość i aktywność zawodowa
edytujPisze m.in. dla „Pomeranii”: recenzje regionalnych śpiewników i płyt, a także cykle: felietonów Sëchim pãkã ùszłé oraz artykuły analityczne na temat muzyki kaszubskiej w cyklu Nótama przëkrëté. Tłumaczy poezję polską na język kaszubski, m.in. Juliana Tuwima (Nôsnôżniészé wiérztë dlô dzecy) i Jana Brzechwy (Brzechwa dzecoma). Jego utwory i tłumaczenia zostały wpisane na listę lektur podstawy programowej kształcenia w języku kaszubskim[2]. Udziela swojego głosu jako lektor (m.in. audiobooki: Hieronim Derdowski Ò panu Czôrlińsczim, co do Pùcka pò secë jachôł i Aleksander Majkowski Żëcé i przigòdë Remùsa).
Jest autorem m.in. libretta opery w języku kaszubskim Rebeka[3] (2014) oraz CD zawierającej 465 lekcji języka kaszubskiego (2014). Był uczestnikiem „Bitwy na głosy” realizowanej przez TVP 2[4].
Współpracuje m.in. z Weroniką Korthals-Tartas (Na wiedno 2009[5], Velevetka 2011), Natalią Szroeder (Natinterpretacje 2016), a także z Jerzym Stachurskim i Eugeniuszem Pryczkowskim, z którymi współdziałał m.in. przy programie telewizyjnym TVP Gdańsk „Rodnô zemia”[6].
Jest aktywny jako śpiewak (baryton) (m.in. od 2008 Kaszubskie Duo Artystyczne „We Dwa Kònie”), a także dyrygent chóru mieszanego „Lutnia” z Luzina (od 2000)[7]. Jest kompozytorem Pierszi Kaszëbsczi Pasji[8] do słów Ewangelii św. Marka (2002), Mszy kaszubskiej na chór i diabelskie skrzypce (2008) oraz wielu pieśni i piosenek o rozległej tematyce. Aranżuje również utwory dla zespołów folklorystycznych oraz na potrzeby chórów regionalnych.
Jako wykładowca współpracuje m.in. z Uniwersytetem Gdańskim – etnofilologia kaszubska oraz Podyplomowe Studia Nauczania Języka Kaszubskiego. 19 września 2019 roku obronił w Akademii Muzycznej w Gdańsku napisaną pod kierunkiem dr hab. Roberta Kaczorowskiego pracę doktorską pt. "Wyzwania interpretacyjne w „Stwòrzeniu swiata” Marka Raczyńskiego na baryton i fortepian do tekstu z „Knégi Zôczątków” we współczesnym przekładzie z języka hebrajskiego, w kontekście istniejącej literatury wokalnej w języku kaszubskim"[9].
Od 2019 zasiada w Radzie Akademii Muzycznej im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku[10][11][12][13].
Działalność społeczna
edytujAutor portalu fopke.pl, na którym od 2007 uczy kaszubskiego poprzez śpiew[14].
Od 2012 jest członkiem m.in. Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych, Rady Języka Kaszubskiego (2008–2012 i od 2014), ZAiKS, Rady Stowarzyszenia Turystyczne Kaszuby – Lokalnej Grupy Działania z siedzibą w Kartuzach (od 2012). Jest prezesem Rady Chórów Kaszubskich (od 2004), prezesem Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego w Chwaszczynie (2007–2013 i od 2016) oraz dyrektorem Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie (2013–2023[15]). W latach 2003–2006 był zastępcą burmistrza gminy Żukowo; a w latach 2001–2002 i 2007–2013 naczelnikiem Wydziału Kultury Starostwa Powiatowego w Wejherowie. Od 2006 do 2010 był wiceprzewodniczącym Rady Miejskiej w Żukowie, a w latach 2014– 2018 był radnym powiatu kartuskiego[potrzebny przypis].
Nagrody i wyróżnienia
edytujOtrzymał: Medal Stolema (2007)[16], odznakę „Zasłużony dla Kultury Polskiej” (2007), Stypendium Twórcze Marszałka Województwa Pomorskiego (2010, 2011, 2013, 2017, 2019)[17], gdyński medal „Srebrna tabakiera Abrahama” (2013)[18] oraz Stypendium Kulturalne Miasta Gdańska (2013)[19].
Publikacje
edytuj- Pierszô Kaszëbskô Pasja (2003)[20]
- Szlachama kùsków (2003)[21][22][23][24][25][26]
- Szlachama wzdichnieniów (2007)[27]
- ESEMESË do Pana Bòga (2007)[28]
- W jãzëk zgëldzony (2010)[29][30]
- Szpòrtë swójsczé ë kùpczé òd Tómka Fópczi. 500 najlepszych kaszubskich kawałów (2012)[31]
- Z drodżi (2012)[32][33]
- Mòrtualia (2016)[34]
- Tomasz Fopke, Roman Drzeżdżon: Rómka & Tómka przecywiónka. Felietónë pòzebróné (2017)[35]
- Tómk Fópka. Z Regionu. Antologiô lëteracczich zbiérków z lat 2002-2012 (2018)[36]
Przypisy
edytuj- ↑ Tomasz Fopke (Tómk Fópka). www.kaszubi.pl. [dostęp 2018-03-15]. (pol.).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej (Dz.U. z 2017 r. poz. 356).
- ↑ „Rebeka” powraca [online] [dostęp 2018-02-07] [zarchiwizowane z adresu 2018-03-14] (pol.).
- ↑ | [online] [dostęp 2021-01-18] (pol.).
- ↑ Dyskografia [online], Weronika Korthals [dostęp 2021-01-18] (pol.).
- ↑ Eugeniusz Pryczkowski, Funkcjonowanie i kres telewizyjnego magazynu kaszubskiego „Rodnô Zemia” (1990-2010) [online], szwajcaria-kaszubska.pl [dostęp 2021-01-18] (pol.).
- ↑ Zygmunt Brzeziński, Chór „Lutnia” z Luzina [online], lutnia.luzino.pl [dostęp 2018-02-07] (pol.).
- ↑ m, artykuly-Pierszô Kaszëbskô Pasja – Pierwsza Kaszubska Pasja: Nasze Kaszuby [online], naszekaszuby.pl [dostęp 2018-02-07] (pol.).
- ↑ Trwające [online], Akademia Muzyczna im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku [dostęp 2021-01-18] (pol.).
- ↑ Skład na kadencję 2021-2025 [online], amuz.gda.pl [dostęp 2021-01-04] (pol.).
- ↑ Skład na kadencję 2021-2025 [online], amuz.gda.pl [dostęp 2021-01-08] (pol.).
- ↑ Uchwała Senatu Akademii Muzycznej w Gdańsku w sprawie powołania członków Rady Akademii Muzycznej im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku [online], amuz.gda.pl [dostęp 2020-12-30] (pol.).
- ↑ Rada AMUZ [online], amuz.gda.pl [dostęp 2020-12-22].
- ↑ Baza tekstów i melodii [online], fopke.pl [dostęp 2018-03-14] [zarchiwizowane z adresu 2018-03-16] (pol.).
- ↑ Nowy dyrektor wejherowskiego muzeum. nadmorski24.pl. [dostęp 2023-03-24].
- ↑ Medal Stolema [online], Klub Studencki "Pomorania", 16 marca 2017 [dostęp 2021-01-16] (pol.).
- ↑ Tomasz Fopke :: Akademia Muzyczna im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku [online] [dostęp 2021-01-18] (pol.).
- ↑ Kaszubi.pl [online], kaszubi.pl [dostęp 2018-02-07] (pol.).
- ↑ Stypendium Kulturalne Miasta Gdańska 2013, „gdansk.pl” [dostęp 2018-02-07] (pol.).
- ↑ Jerzy Stachurski, Adam Ryszard Sikora, Pierszô Kaszëbskô Pasja, Gdiniô: Region, 2003, ISBN 83-89178-04-4, OCLC 750078120 [dostęp 2021-01-20].
- ↑ Erotyki Fopkego, „Pomerania”, kwiecień/maj 2003, s. 69.
- ↑ Iwona Joć, Erotyka po kaszubsku, „Dziennik Bałtycki”, 31.03.2003, s. 2.
- ↑ Śladami pocałunków, „Dziennik Bałtycki”, 09.04.2003, s. 9.
- ↑ Lucyna Puzdrowska, Radni w Żukowie… na poważnie i na wesoło, „Gazeta Kartuska”, 29.04.2003, s. 3.
- ↑ Wokół „Fopkowej” poezji, „Gazeta Kartuska”, 20.05.2003, s. 12.
- ↑ Ludmiła Gòłąbk, Szlachama Kùsków, „Stegna”, strumiannik 2008, nr 3 (1), s. 22–23.
- ↑ Tomasz Górecki, Szlachama wzdichnieniów, Gdiniô: Wëdôwizna Region, [cop. 2007], ISBN 978-83-60437-83-4, OCLC 233489933 [dostęp 2021-01-20].
- ↑ Iwona Rogacka, „Esemesë do Pana Bòga”: spotkanie autorskie z Tomaszem Fopke, „Polska Dziennik Bałtycki”, dodatek „Gryfa Wejherowskiego” nr 98 (2008), s. 8.
- ↑ Ludmiła Gòłabk, Jak pòwstôwô poezjo?, „Pomerania” nr 1 (439) styczeń 2011, s. 44.
- ↑ Janina Stefanowska, Kaszubskie łamańce, „Polska Dziennik Bałtycki”, 26.04.2010, s. 20.
- ↑ Szpòrtë swójsczé ë kùpczé òd Tómka Fópczi, „GDIŃSKÔ KLËKA”. Pismo Gdyńskiego Oddziału Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego, kwartał IV (66) 2012, s. 11.
- ↑ Daniel Kalinowski, Nie tędy droga..., „Raptularz kaszubski”, Wydawnictwo Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego, Gdańsk 2014, s. 42–47.
- ↑ Bożé i kozé. Nowe książki Tomasza Fopke. fopke.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-15)]. [27.06.2016].
- ↑ Daniel Kalinowski. „Nazwać śmierć”. Recenzja książki pt. „Mòrtualia” w: Pomerania nr 3 (507) marzec 2017, s. 58–60.
- ↑ Tomasz Fopke, Rómka & Tómka przecywiónka : felietónë pòzebróné, wyd. I, Gdańsk: Wydawnictwo Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego, 2017, ISBN 978-83-63538-01-9, OCLC 1022806314 [dostęp 2021-01-20].
- ↑ Z Regionu : antologiô lëteracczich zbiérków z lat 2002-2012, Gdynia: Wydawnictwo Region, 2018, ISBN 978-83-7591-629-4, OCLC 1055628094 [dostęp 2021-01-20].