Ulica Bednarska w Warszawie
Ulica Bednarska – ulica w śródmieściu Warszawy, biegnąca od Wybrzeża Kościuszkowskiego do Krakowskiego Przedmieścia.
| Powiśle, Śródmieście Północne | |||||||||||||||||||||||||||||||
 Ulica Bednarska przy Krakowskim Przedmieściu | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Długość |
520 m[1] | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Warszawy  | |||||||||||||||||||||||||||||||
 52°14′42,5″N 21°01′04,9″E/52,245139 21,018028
| |||||||||||||||||||||||||||||||
Historia
edytujW miejscu obecnej ulicy znajdował się wąwóz, którym płynął strumień i biegła droga prowadząca do Wisły[2]. Gdy w XV wieku w okolicy powstały pierwsze zabudowania, drogę nazwano ulicą Gnojową, gdyż tędy wywożono śmieci i gnój z miasta[3]. Obecną nazwę ulica otrzymała przed rokiem 1743, gdyż w swojej górnej części była zabudowana domami zamieszkałymi przez rzemieślników, zapewne głównie przez bednarzy[4]. Oficjalnie nazwa została nadana w 1770[2].
W latach 1775−1864 ulica była ważną arterią komunikacyjną jako droga dojazdowa do mostu łyżwowego zwanego mostem Ponińskiego[5]. Bednarska została wówczas wybrukowana i odnowiona. W 1775 roku nad samą rzeką wybudowano łaźnie należące do kasztelana łukowskiego Jacka Jezierskiego, które stały się popularnym miejscem schadzek[2].
Na początku XIX wieku na Bednarskiej wybudowano klasycystyczne kamienice, w których otwarto kilka hoteli, m.in. Nadwiślański pod nr 6, Bawarski pod nr 7, Podlaski pod nr 11, Mazowiecki pod nr 11 oraz Smoleński pod nr 31. Ich autorami byli popularni wówczas architekci, tacy jak Antonio Corazzi, Jan Jakub Gay, Alfons Kropiwnicki, Fryderyk Albert Lessel, Adolf Schuch i Szymon Bogumił Zug. Najdroższym i najbardziej eleganckim był hotel Bawarski, który w połowie XIX wieku cieszył się dużą popularnością i regularnie gościł m.in. artystów z tzw. cyganerii warszawskiej.
W latach 1832–1835 przy ulicy wzniesiono zachowany do dzisiaj budynek łaźni należący do Teodozji Majewskiej[6].
Punktem zwrotnym w historii ulicy było otwarcie w 1864 mostu Kierbedzia. Nowa przeprawa, wraz z wiaduktem Pancera, połączyła plac Zamkowy z Pragą. Zlikwidowano wtedy most łyżwowy u wylotu Bednarskiej, co spowodowało iż stała się ona spokojną ulicą położoną na uboczu[7]. Życie towarzyskie w znacznym stopniu przeniosło się na Krakowskie Przedmieście, większość hoteli zamknięto, zaś w dawnym Bawarskim otworzono dom publiczny. Mimo to na Bednarskiej sporadycznie pojawiały się nowe inwestycje, m.in. wybudowano tam drukarnię Samuela Orgelbranda, która istniała pod nr 20 do 1939 roku.
Podczas II wojny światowej ulica uległa częściowemu zniszczeniu. Pierwszego dnia powstania warszawskiego, 1 sierpnia 1944, na placu przed budynkiem nr 1/3 Niemcy rozstrzelali 25 mieszkańców tego domu, a ich zwłoki wrzucili do Wisły[8]. W czasie walk większość kamienic wypalono, w gruzach legły całkowicie trzy budynki (nr 13, 18 oraz 29).
W latach 1948–1949 zabudowę ulicy odtworzono w ramach budowy osiedla Mariensztat[9]. Odbudowano jedynie kilka kamienic, a luki wypełniła nowa zabudowa, zharmonizowana z historycznymi domami.
W 1965 ulica jako założenie urbanistyczne została wpisana do rejestru zabytków[10].
Ważniejsze obiekty
edytuj- Budynek łazienek Teodozji Majewskiej z 1835, do 2012 siedziba I SLO (nr 2/4)[11], obecnie siedziba Wydziału Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii Uniwersytetu Warszawskiego oraz Akademickiego Radia Kampus.
- Zabytkowe kamienice pod nr 14, 21, 23, 24, 25, 26, 28/30[12]
Przypisy
edytuj- ↑ Mapa Warszawy [online], mapa.um.warszawa.pl [dostęp 2020-11-28].
- ↑ a b c Eugeniusz Szwankowski: Ulice i place Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 16.
- ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 51. ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ Kwiryna Handke: Dzieje Warszawy nazwami pisane. Warszawa: Muzeum Historyczne m.st. Warszawy, 2011, s. 137. ISBN 978-83-62189-08-3.
- ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 511. ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ Jarosław Zieliński: Ulica Bednarska. Warszawa: Wydawnictwo Veda, 1997, s. 27. ISBN 83-85584-51-X.
- ↑ Jarosław Zieliński: Ulica Bednarska. Warszawa: Wydawnictwo Veda, 1997, s. 42. ISBN 83-85584-51-X.
- ↑ Stanisław Kopf: Powiśle. Warszawskie Termopile 1944. Warszawa: Fundacja „Wystawa Warszawa Walczy 1939-1945”, 1999, s. 70. ISBN 83-87545-18-X.
- ↑ Zygmunt Stępiński: Gawędy warszawskiego architekta. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1984, s. 59, 62. ISBN 83-03-00447-6.
- ↑ Zestawienie zabytków nieruchomych. Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków – stan na 30 września 2019 r. Woj. mazowieckie (Warszawa). [w:] Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl. s. 25. [dostęp 2019-10-28].
- ↑ Dziesięciolecie migracji „Bednarskiej” [online] [dostęp 2022-11-16] (pol.).
- ↑ Zestawienie zabytków nieruchomych. Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków - stan na 30 września 2020 r. Woj. mazowieckie (Warszawa). [w:] Narodowy Instytut Dziedzictwa [on-line]. nid.pl. s. 25–26. [dostęp 2020-12-09].