Wikipedia

Ulica Dworcowa w Bydgoszczy

ulica

Ulica Dworcowa – jedna z głównych ulic miejskich położonych na terenie Śródmieścia w Bydgoszczy.

ulica Dworcowa
Śródmieście
Ilustracja
Widok od ulicy Jana Matejki
Państwo

 Polska

Miejscowość

Bydgoszcz

Długość

1,24 km

Plan
Plan przebiegu ulicy
Przebieg
światła ul. Zygmunta Augusta
ul. Unii Lubelskiej
ul. Jana III Sobieskiego
światła ← ul. Królowej Jadwigi, ul. Aleksandra Fredry →
ul. Jana i Jędrzeja Śniadeckich
ul. Jana Matejki
← ul. Karola Marcinkowskiego, ul. Henryka Sienkiewicza →
ul. Emila Warmińskiego
ul. Gdańska
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „ulica Dworcowa”
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego
Mapa konturowa województwa kujawsko-pomorskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „ulica Dworcowa”
Położenie na mapie Bydgoszczy
Mapa konturowa Bydgoszczy, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „ulica Dworcowa”
Ziemia53°07′47,6″N 17°59′47,2″E/53,129900 17,996448
Multimedia w Wikimedia Commons
Ulica Dworcowa w Bydgoszczy
Początek ulicy
Widok w kierunku ul. Gdańskiej
Kamienice nr 2-14
Widok w stronę ul. Gdańskiej od nr 14
Nowa zabudowa – nr 13
Rejon skrzyżowania z ul. Warmińskiego
Dalszy bieg ulicy od nr 27-30
Skrzyżowanie z ul. Marcinkowskiego/Sienkiewicza
Dworcowa 39
Narożnik ul. Sienkiewicza
Narożnik ul. Marcinkowskiego
Kamienice secesyjne nr 45-49
Dworcowa 47
Dworcowa 54
Dalszy ciąg ulicy od nr 47-56
Nr 55-61
Budynek Dyrekcji Kolei
Archiwum Państwowe
Skrzyżowanie z ul. Królowej Jadwigi
Hotel Brda w przebudowie na apartamentowiec
Kamienice modernistyczne nr 73-75
Nr 75-77
Nr 79 Dom Asystenta
W kierunku dworca PKP
Nr 98-100
Widok na dworzec Bydgoszcz Główna
Ulica Dworcowa nocą
Środkowa część ulicy
Widok na ul. Gdańską
Nr 13
W kierunku ul. Warmińskiego
Skrzyżowanie z ul. Sienkiewicza
Dworcowa 39
Za ul. Sienkiewicza
Dworcowa 47
W kierunku dworca PKP
Ulica Dworcowa – detale architektoniczne
Fasada Dyrekcji Kolei
Naświetle (nr 5)
Tympanon (nr 8)
Gzymsy (nr 33)
Narożnik (nr 39)
Wykusz (nr 41)
Pilastry (nr 41)
Motywy secesyjne (nr 45)
Secesyjne motywy roślinne (nr 47)
Twarz ludzka (nr 49)
Maszkaron (nr 49)
Zwieńczenie ryzalitu (nr 63)
Sterczyna (nr 63)
Wieża (nr 63)
Balkon (nr 67)
Płaskorzeźba (nr 67)
Hełm i tympanon (nr 77)
Lew (nr 84)
Fronton (nr 88)
Hełm (nr 98)

Położenie

edytuj

Ulica znajduje się w zachodniej części Śródmieścia Bydgoszczy. Rozciąga się od skrzyżowania z ulicą Gdańską do skrzyżowania z ul. Zygmunta Augusta, gdzie mieści się dworzec Bydgoszcz Główna.

Historia

edytuj
 
Ulica Dworcowa w 1914 roku
 
Skrzyżowanie z ulicą Królowej Jadwigi w 1915 roku

Do 1851 była to polna droga prowadząca z Bydgoszczy do Koronowa. Rozwój ulicy nastąpił z chwilą wybudowania w 1851 dworca kolejowego oraz włączenia w obręb miasta gminy Bocianowo (niem. Brenkenhoff)[1]. Na planie miasta z 1861 zabudowa ul. Dworcowej jest rozproszona, tworząc zwarte pierzeje w kilku miejscach, natomiast w pełni zwarta zabudowa ulicy powstała na początku XX w. Postępowała zwłaszcza zabudowa kwartałów przyległych do ul. Gdańskiej i dworca kolejowego, gdzie rozwijało się budownictwo hotelowe[2].

Pod koniec XIX w. ulica miała charakter przemysłowo-handlowy. W jej otoczeniu kwitł handel, rozwijały się warsztaty rzemieślnicze oraz gastronomia. Zabudowania i składy przemysłowe zajęły obszar między ulicą a rzeką Brdą, natomiast w kamienicach położonych wzdłuż ulicy znajdowały się mieszkania i sklepy. Do największych przedsiębiorstw w otoczeniu ul. Dworcowej należały[3]:

W latach 1890–1914 kamienice wzdłuż ulicy przebudowywano na trzy- i czteropiętrowe budynki o bogato zdobionych fasadach[5], w związku z czym ulica stała się jedną z najbardziej reprezentacyjnych w mieście[6]. Na końcowym odcinku ulicy przylegającym do dworca kolejowego istniało pięć hoteli, urządzonych w kamienicach[2].

Od 1888 po ulicy zaczęły kursować tramwaje, początkowo konne, a od 1896 elektryczne. Od dworca kolejowego do ul. Gdańskiej, przez całą długość ulicy przebiegała linia „A” zwana czerwoną, której oznaczenie od 1948 zamieniono na cyfrowe. W 1990 ruch tramwajów zawieszono ze względów technicznych. Od tego czasu ranga ulicy podupadła, czemu władze miasta usiłowały zaradzić poprzez rewitalizację ulicy oraz częściowe przywrócenie ruchu tramwajowego[7].

Nazwy

edytuj

Ulica w przekroju historycznym posiadała następujące nazwy[8]:

  • 1852–1920 – Bahnhofstraße
  • 1920–1939 – Dworcowa
  • 1939–1945 – Albert-Forster-Straße
  • od 1945 – Dworcowa

Sławni mieszkańcy

edytuj

Przy ulicy Dworcowej mieszkali m.in.[3]:

Charakterystyka

edytuj

Ulica Dworcowa w Bydgoszczy ma długość 1242 m[3] i niemal w całości jest zabudowana stylowymi kamienicami. Uznawana jest za jedną z ważniejszych pod względem historycznym i funkcjonalnym ulicę Śródmieścia Bydgoszczy.

Pierzeje ulicy Dworcowej stanowią w większości kamienice czynszowe wzniesione w latach 1860-1914 w stylach: eklektyzmu, neorenesansu, klasycyzującego baroku, secesji i modernizmu klasycyzującego[9].

Krajobraz architektoniczny ulicy jest dość zróżnicowany. Sąsiadują tutaj ze sobą domy mieszkalne o różnej skali i stylistyce. Najstarsze budynki wzniesiono w stylu klasycznym – zazwyczaj o prostych, symetrycznych fasadach i skromnej dekoracji. W ostatniej ćwierci XIX w. zaczęto stawiać domy w tonacjach neorenesansowych, manierystycznych i neobarokowych[9]. Najokazalsze kamienice powstały w pierwszym piętnastoleciu XX w. Wznoszono je w stylach zrywających z historyzmem – secesji i wczesnego modernizmu[9]. W latach 1886–1889 wzniesiono budynek Dyrekcji Kolei Wschodniej, który był najokazalszym obiektem użyteczności publicznej nie tylko przy ulicy Dworcowej, ale również w całym mieście.

Przy ulicy swoje dzieła zostawiło wielu bydgoskich i berlińskich architektów. Jednak w odróżnieniu do ulicy Gdańskiej, gdzie aż 29 realizacji jest autorstwa dwóch architektów (Święcickiego i Weidnera), przy Dworcowej zostawili oni zaledwie cztery swoje dzieła.

Najokazalsze kamienice czynszowe w typie wielkomiejskim znajdują się w południowej pierzei ulicy, w środkowej i tylnej jej części. W rejestrze zabytków znajdują się dwa obiekty położone przy ulicy Dworcowej[10].

Do ważniejszych budynków użyteczności publicznej położonych przy ul. Dworcowej należą:

  • Budynek Dyrekcji Kolei w Bydgoszczy,
  • Archiwum Państwowe,
  • Izba Skarbowa,
  • hotele[11]:
    • „Asystenta” (ul. Dworcowa 79, powstały w 1889 dawny „Schliep’s Hotel”, „Metropol” w kamienicy z 1870),
    • „Centralny” (ul. Dworcowa 85, powstały w 1901, dawny Hotel „Viktoria” w kamienicy z 1876),
    • „Brda” (powstały w latach 1968–1972).

Rewitalizacja

edytuj

Ulica Dworcowa stanowi jedną z najważniejszych ulic Śródmieścia Bydgoszczy, którą w większym stopniu, niż inne arterie dotknęły problemy restrukturyzacyjne. Niekorzystnie dla wizerunku ulicy przyczyniły się zwłaszcza: likwidacja linii tramwajowej, spadek znaczenia kolei oraz przeprowadzka ekskluzywnych sklepów do centrów handlowych.

W 2009 w Lokalnym Planie Rewitalizacji Miasta Bydgoszczy zapisano projekt pod nazwą „Rewitalizacja ulicy Dworcowej”. Jego koszt opiewa na 6,4 mln zł. Uzyskał on dofinansowanie unijne w wysokości 4,2 mln zł w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Kujawsko-Pomorskiego na lata 2007–2013[12]. Projekt obejmował modernizację ul. Dworcowej na ciąg pieszo-jezdny oraz wprowadzenie zieleni i małej architektury na odcinku od ul. Gdańskiej do ul. Matejki. Dodatkowo na odcinku od ul. Matejki do dworca kolejowego, w ramach oddzielnego projektu odtworzona została komunikacja tramwajowa, zaś przy ul. Marcinkowskiego, w bezpośrednim otoczeniu ul. Dworcowej przebudowano siedzibę Miejskiego Ośrodka Kultury, w zabytkowym budynku autorstwa Fritza Weidnera[12].

W II dekadzie XXI wieku prezydent Bydgoszczy wydał nakaz wykonania remontów budynków, oznaczonych numerami 10, 12, 17, 33, 49, 60 i 89[13]. W 2018 przeprowadzono na tej podstawie remont budynków nr 39, 41 i 48[14] (z końca XIX w.)[15].

W 2019 pracami remontowymi objęto kamienice nr 23[16] (z końca XIX w.), 57[17], 62 i 96[18].

Komunikacja

edytuj

Od 2012 na ul. Dworcowej kursują tramwaje na odcinku od ul. Matejki do ul. Zygmunta Augusta, skręcające następnie do nowej pętli przy ul. Rycerskiej. Aktualnie kursują tutaj linie nr 5, 8 i 9. Ponadto na odcinku między Dworcem Głównym a ul. Królowej Jadwigi kursują linie autobusowe (54, 57, 67, 71, 77, 79, 80, 31N, 33N).

Ważniejsze obiekty

edytuj
Nr Obiekt Adres Lata budowy Budowniczy Styl architektoniczny Wpisany do rejestru zabytków Uwagi Zdjęcie
1. Dom Towarowy „Jedynak” ul. Gdańska 15 – róg Dworcowej 1910–1911 Otto Walter modernizm   jeden z najstarszych domów towarowych w Polsce
 
2. Kamienica ul. Dworcowa 2 – róg Pomorskiej 1884[19] eklektyzm   kamienica narożna z arkadami
 
3. Kamienica ul. Dworcowa 3 1893–1894 Carl Stampehl neomanieryzm   od 1941 do 26 marca 2016 w kamienicy nieprzerwanie działał zakład fryzjerski o powierzchni niemal 300 m kw., założony w czasie wojny przez dwóch braci – Niemców. Na parterze obsługiwano mężczyzn, a na piętrze kobiety. W okresie PRL był to jeden z dwóch działających w mieście zakład luksusowy klasy S (drugim był Kosmyk przy ul. Gdańskiej). Zakład zlikwidowano z powodu braku personelu. W 2022 otwarte tu zostanie Bydgoskie Centrum Seniora[20][21][22]
 
4. Kamienica ul. Dworcowa 4 1887[19] Józef Święcicki eklektyzm   na parterze oddział Banku Millenium
 
5. Kamienica ul. Dworcowa 5 poł. XIX w.[19] eklektyzm   piętrowa; 4 listopada 2016 odsłonięto tablicę pamiątkowa ku czci adwokata Bronisława Potockiego[23]
 
6. Kamienica ul. Dworcowa 6 3 ćw. XIX w.[19] eklektyzm  
 
7. Kamienica ul. Dworcowa 7 3 ćw. XIX w.[19] eklektyzm   dwupiętrowa
 
8. Kamienica ul. Dworcowa 8 1893-1906[19] neorenesans   na szczycie kamienicy, tralkowa balustrada oraz trójkątny fronton z tympanonem, w którym umieszczono rzeźby alegoryczne
 
9. Kamienica Otto Pffeferkorna ul. Dworcowa 12 1909 Fritz Weidner styl Landhaus   pierwszy właściciel kamienicy był założycielem Bydgoskiej Fabryki Mebli
 
10. Kamienica Apro ul. Dworcowa 13 2011 Funkcjonalizm   kamienica z apartamentami i lokalami użytkowymi
 
11. Kamienica ul. Dworcowa 14 1899[19] neorenesans  
 
12. Kamienica ul. Dworcowa 15 1877 lub 1902 Emil Pohl   trzypiętrowa; w 2018 firma Ekobud z Grudziądza zrealizowała odnowienie frontu, docieplenie ścian i wymianę stolarki okiennej. Czterokondygnacyjna kamienica została zbudowana dla kupca Otto Kramera i znajduje się w gminnej ewidencji zabytków. Pierwotnie dobudowane były do niej oficyny parterowe i dwupiętrowe, które nie przetrwały do dziś. Na elewacji zachowały się sztukaterie[24].
 
13. Kamienica ul. Dworcowa 16 1875[19] neorenesans   dwupiętrowa
 
14. Kamienica narożna ul. Dworcowa 19 – róg Warmińskiego 1880[19] Albert Rose eklektyzm   Budynek składa się z trzech kondygnacji i powstał na planie litery L. Elewację zdobi boniowany parter, naczółki, gzymsy, pilastry i inne detale[25]. W 1887 nieruchomość kupił Otto Pfefferkorn, a w 1910 następny właściciel budynku Carl Muller urządził w nim hotel Reichshof, od 1921 po ogłoszonym konkursie na najlepszą nazwę funkcjonujący jako Hotel Goplana, od 1922 jako Hotel Boston, w latach 1932-1939 Hotel Gastronomia z restauracją i winiarnią, w latach 1939–1945 Jensen, a po 1945 Hotel Śródmiejski[26]. Obecnie jest to kamienica mieszkalna[2] mieszcząca m.in. konsulat honorowy RFN. W l. 2018–2019 przeprowadzono remont konserwatorski elewacji frontowych obiektu (koszt 469 tys. zł)[27][28]. 19 września 2020 otwarto sklep z żywnością ze wschodniej Europy[29].
 
15. Kamienica ul. Warmińskiego 18 – róg Dworcowej 1905[19] Carl Rose eklektyzm   w okresie międzywojennym siedziba Banku Gospodarstwa Krajowego, obecnie siedziba Izby Skarbowej w Bydgoszczy
 
16. Kamienica ul. Dworcowa 22 4 ćw. XIX w.[19] eklektyzm   od 1990 funkcjonuje tu jedna z pierwszych pizzerii w Bydgoszczy (Pizzeria AMBAR)
 
17. Kamienica ul. Dworcowa 25 1894[19] neorenesans   okna rozmieszczone symetrycznie, ujęte pilastrami i zwieńczone trójkątnymi naczółkami
 
18. Kamienica ul. Dworcowa 27 3 ćw. XIX w.[19] eklektyzm   dwupiętrowa
 
19. Kamienica ul. Dworcowa 31 1881[19] H. Jenisch i Scheithauer neorenesans francuski i północnoeuropejski   połączenie form renesansu północnego z francuską formą dachu mansardowego
 
20. Kamienica ul. Dworcowa 33 1891[19] neorenesans   mieści m.in. filię Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Bydgoszczy
 
21. Kamienica Aleksandra Theila ul. Dworcowa 39 – róg Marcinkowskiego 1890[19] Józef Święcicki neorenesans   wyróżnia ją ornamentalne malowidło między oknami pierwszego piętra, od strony ul. Dworcowej[30]. Wcześniejszy budynek mieścił część nadawczą poczty kolejowej[31]
 
22. Kamienica ul. Dworcowa 40 1890 Karl Stampehl[32]   Od początku istnienia na parterze znajdowały się sklepy, a na wyższych kondygnacjach mieszkania. Budynek posiada symetryczną elewację frontową. Zdobią je między innymi boniowany parter, gzymsy, pilastry, nadokienniki oraz wiele detali, jak motywy roślinne czy głowa Hermesa nad wejściem[33]. W 2017 poddana zabiegom renowacyjnym, m.in. elewacji[34].
 
23. Kamienica narożna ul. Dworcowa 41 – róg Marcinkowskiego 1904[19] Erich Lindenburger eklektyzm   fasada budynku posiada elementy neobaroku i wczesnego modernizmu; kamienica została spalona w styczniu 1945, tracąc wówczas narożnikową wieżę
 
24. Kamienica ul. Dworcowa 45 1906[19] Erich Lindenburger secesja   kompozycje elewacji są ujęte rzędami loggii i ryzalitów podkreślonych lizenami z falistymi zwieńczeniami, otwory okienne i portale o falujących, owalnych wykrojach, podobieństwo do secesyjnych kamienic w Monachium[35]
 
25. Kamienica ul. Dworcowa 47 1906[36] Erich Lindenburger eklektyzm z elementami secesji (np. stolarka i wewnętrzne witraże).   secesja monachijska[35]
 
26. Kamienica ul. Dworcowa 49 1908[19] secesja   budynek posiada nieregularną, falistą linię fasady. Początkowo jeden z ryzalitów zwieńczony był kopułą. W 2017 poddany remontowi. Liczne elementy zdobnicze, na których znajduje się m.in. data powstania domu[13].
 
27. Kamienica narożna ul. Dworcowa 50, róg Sienkiewicza 1895[19] neorenesans   wystrój nawiązujący do renesansu północnego, charakterystycznego dla architektury Niderlandów i północnych Niemiec: mansardowy dach z facjatami w typie północnym, imitacje kamiennych ciosów w tynku, licowanie cegłą, sterczyny, rollwerk, kaboszony.
 
28. Kamienica Ludwiga Schultza ul. Dworcowa 54 1893–1894[19] Józef Święcicki manieryzm północnoeuropejski   wyjątkowa kamienica o bardzo wąskim korpusie, ze skrzydłem bocznym i wejściem w elewacji bocznej[37]
 
29. Kamienica ul. Dworcowa 55 pocz. XX wieku historyzm malowniczy   trzykondygnacyjny budynek, z dwoma symetrycznymi wykuszami oraz balkonami na wysokości pierwszego i drugiego piętra. Nad wejściem zachowały się płaskorzeźby. W 2019 przeprowadzono remont fasady[38]
 
30. Kamienica ul. Dworcowa 56 1903-1904[19] eklektyzm  
 
31. Kamienica ul. Dworcowa 57 1902-1903[19] Heinrich Gelzer historyzm malowniczy   4-kondygnacyjna kamienica, zbudowana na planie prostokąta, od strony frontowej posiada stromy dach pokryty dachówką ceramiczną (karpiówką). Do budynku frontowego dobudowana jest również 4-kondygnacyjna oficyna oraz parterowy budynek gospodarczy. Elewacja jest utrzymana w stylu historyzmu malowniczego. Od północnej strony w elewację wkomponowano trapezowy wykusz. Zachowały się na niej również sztukaterie stanowiące w większości obramienia okien oraz gzymsy. W centralnej części fasady znajdują się balkony z ozdobnymi balustradami.
 
32. Kamienica ul. Dworcowa 61 1876[19] Gustaw Weihe neorenesans   ozdobiona gzymsami fasada powstała pod wpływem wzorców włoskiego cinquecenta, okna ujęte pilastrami i zwieńczone trójkątnymi naczółkami. Na parterze od kilku dziesięcioleci działa warsztat i sklep kaletniczy. W 2018 przeprowadzono remont obiektu[39].
 
33. Gmach Dyrekcji Kolei ul. Dworcowa 63 1886-1889[19] Martin Gropius, Heino Schmieden manieryzm niderlandzki   w latach 1889-1895 siedziba Dyrekcji Pruskiej Kolei Wschodniej, w 1895-1920 okręgowej dyrekcji kolei, w latach 1922–1939 mieściła agendy pomorskiej dyrekcji kolei oraz Centralne Biuro Rozrachunków Zagranicznych PKP, a w latach 1937–1939 dyrekcję Francusko-Polskiego Towarzystwa Kolejowego S.A., które wybudowało (wspólnie z PKP) i zarządzało magistralą węglową Śląsk-Gdynia.
 
34. Budynek Archiwum Państwowego ul. Dworcowa 65 1871[19] Gustaw Weihe eklektyzm   wzniesiony jako budynek administracyjno-mieszkalny fabryki Theodora i Adolfa Wulffów, a po jej likwidacji został przejęty na potrzeby działającej w mieście Komisji Generalnej przeprowadzającej reformę rolną na terenie Prus Wschodnich, Zachodnich i Poznańskiego[8], od 1906 użytkowany jako archiwum akt, od 1924 włączony do sieci państwowych archiwów historycznych[40]; na fasadzie znajduje się tablica pamiątkowa ku czci archiwisty bydgoskiego Zygmunta Malewskiego (1875-1937)
 
35. Kamienica ul. Dworcowa 66 1886[19] A. Hardt neorenesans odmiana włoska  
 
36. Kamienica ul. Dworcowa 67 1912-1913[19] Otto Walther modernizm klasycyzujący   pięciokondygnacyjna kamienica powstała według projektu architekta z Berlina na zamówienie tamtejszego księgarza Ericka Hechta; prace murarskie prowadził Carl Rose[41]. Przed licem fasady zastosowano ryzalit tworzący wrażenie spiętrzenia brył[35]. Nad sienią wjazdową płaskorzeźba indiańskiego jeźdźca na koniu[42]. W dekoracji kamienicy znajdują się również: ryba (symbolizująca właściciela; niem Hecht = szczupak), dziewczyna z XIX w., dziewczyna z rogami, główka dziecka, mężczyzna z królewskimi atrybutami oraz motywy roślinne. Jedna z postaci ma symbolizować lady Godivę[43]. Kamienica, w której znajduje się 11 mieszkań i sześć lokali użytkowych, jest objęta ochroną konserwatorską i w 2016 została wystawiona przez miasto na sprzedaż[44]. Nabywca przeprowadził gruntowny remont wnętrz łącznie z wymianą stropów[45].
 
37. Kamienica Fritza Heroldta ul. Dworcowa 71 1896[19] Fritz Weidner funkcjonalizm   kamienica spalona w 1945 i odbudowana w 1956 bez zachowania pierwotnego neobarokowego stylu
 
38. Kamienica ul. Dworcowa 73 1911–1912[19] Otto Müller neobarok   kamienica typu wielkomiejskiego, fasada zorganizowana przez lizeny i kilkukondygnacyjne wykusze
 
39. Kamienica narożna ul. Dworcowa 74, róg Matejki 1895[19] eklektyzm   w latach 1908-1925 Hotel Darheim, obecnie kamienica mieszkalna. Podczas okupacji lokal konspiracyjny „Katakumby” okręgowego szefa wywiadu AK – Franciszka Bendiga[46]
 
40. Kamienica ul. Dworcowa 75 1911–1912[19] Otto Müller neobarok   kamienica typu wielkomiejskiego, wystrój zachowuje klasycyzującą formę, lecz jednocześnie zrywa z historyzmem poprzez plastyczność i płynność linii elewacji
 
41. Kamienica ul. Dworcowa 76 1860[19] eklektyzm   w wystroju fasady kanelowane kolumny
 
42. Kamienica ul. Dworcowa 77 1876[19] eklektyzm   Budynek został wzniesiony na planie prostokąta, liczy 3 kondygnacje i poddasze. Dolne pomieszczenia mają charakter suteren, z oknami poniżej poziomu terenu. W północnej części budynku na wysokości piętra umiejscowiono balkon z kutymi balustradami, nad którym znajduje się niewielki wykusz zwieńczony hełmem, podtrzymywany przez dwa atlanty. Kamienica posiada szereg rozbudowanych zdobień w formie naczółków, gzymsów, płaskorzeźb, maszkaronów, pilastrów i konsoli[47]. W 2020 budynek poddano renowacji[48].
 
43. Hotel Asystenta ul. Dworcowa 79 1870, 1971[19] eklektyzm   od 1889 Schliep’s Hotel, od 1920 Hotel International, od 1932 Hotel Metropol, obecnie Hotel Asystenta[2]. Kamienicę wzniesiono na planie zbliżonym do litery „L”. Eklektyczny styl wyróżniają motywy zamkowe, występujące zwłaszcza w wyższych partiach budynku. Strzeliste szczyty od strony ul. Dworcowej otaczają z każdej strony zdobienia przypominające niewielkie baszty. Attyka nawiązuje do muru z otworami strzelniczymi. Po 1945 część zdobień usunięto[49]. Na sąsiedniej nieruchomości nr 81 (dzisiejszy wieżowiec byłej „Eltry”) w 1907 mieścił się zakład rozrywkowy „Gambrinus Variete” z ogrodem.
 
44. Wieżowiec dawnej Eltry ul. Dworcowa 81 1963 modernizm   Dawna siedziba zakładów Radiowych Eltra, po upadku przedsiębiorstwa siedziba biur i firm, w 2018 rozpoczęto remont budynku (45 m wysokości, 11 kondygnacji)[50][51], nadając jego elewacji biało-szary kolor[52].
 
45. Kamienica ul. Dworcowa 80 1891-1892[19] eklektyzm   mieści Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych w Bydgoszczy, na fasadzie tablica ku pamięci inż. Ernesta Malinowskiego (1818-1899)
 
46. Kamienica ul. Dworcowa 84 1899[19] eklektyzm   Portal ozdobiony kolumnami, fasada rzeźbami
 
47. Hotel Centralny ul. Dworcowa 85 1875-1876[19] Gustaw Weihe eklektyzm   od 1901 Hotel Viktoria (Victoria), od 1920 Hotel Wiktorja, obecnie Hotel Centralny[2]. Skrzydło od ul. Unii Lubelskiej powstało w 1908[53][54].
 
48. Kamienica ul. Dworcowa 86 1904[19] Rudolf Kern secesja   kamienica typu wielkomiejskiego, powstała w tym samym czasie i według projektów tego samego autora, co kamienice przy al. Mickiewicza
 
49. Kamienica ul. Dworcowa 87 1870[19] eklektyzm   od 1876 Heise,s Hotel, od 1884 Hoffman,s Hotel, w latach 1887-1939 Hotel Gelhorn, obecnie kamienica mieszkalna[2]. 16 marca 1981 r. o 7.30 chłopscy działacze „Solidarności” rozpoczęli okupację budynku Wojewódzkiego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, domagając się rejestracji NSZZ „Solidarność” Rolników Indywidualnych[55]. Strajk chłopski trwał do 17 kwietnia 1981.
 
50. Kamienica ul. Dworcowa 88 1899[19] neorenesans   kamienica pięciokondygnacyjna
 
51. Kamienica ul. Dworcowa 89 1870[19] eklektyzm   od 1873 hotel du Nord, od 1875 Riller,s Hotel, od 1898 Hotel Gelhorn, obecnie kamienica mieszkalna[2]. W okresie PRL na szczytowej ścianie od dworca widniał neon promujący atrakcje woj. bydgoskiego. W 2016 powstała tu z kolei trzecia w mieście stylizowana grafika reklamowa, tzw. retrościana[56].
 
52. Hotel Brda ul. Dworcowa 94 1854, 1972 eklektyzm   od 1889 Heise’s Hotel, od 1891 Hotel zur Neue Stadt, w latach 1920-1922 Hotel Nowe Miasto, w 1972 zbudowano gmach hotelu „Brda”[2]
 
53. Kamienica ul. Dworcowa 96   Trzykondygnacyjna kamienica wzniesiona na planie litery C, pełniąca funkcję mieszkalno-usługową. Frontowa część przykryta jest dwuspadowym dachem. Symetryczną elewację zdobią płaskorzeźby, konsole i gzymsy[57][18]
 
54. Kamienica ul. Dworcowa 98 1894[19] neorenesans   od 1894 do 1937 w kamienicy wynajmował pomieszczenia Kolejowy Urząd Pocztowy[58]; posiada liczne zdobienia, m.in. maszkarony
 
55. Kamienica ul. Dworcowa 100 1870[19] eklektyzm   w latach 1877–1886 hotel St. Petersburg, obecnie kamienica mieszkalna[2]
 
56. Dworzec Bydgoszcz Główna ul. Zygmunta Augusta 1851, 1968, 2015 funkcjonalizm   najstarszy i największy miejski dworzec kolejowy
 
 
Ulica Dworcowa w Bydgoszczy w rejonie budynku dawnej Dyrekcji Kolei Wschodniej (z lewej) i Archiwum Państwowego (z prawej)

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Derenda Jerzy red.: Piękna stara Bydgoszcz. Tom I z serii: Bydgoszcz miasto na Kujawach. Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy. Bydgoszcz 2006. ISBN 83-916178-0-7, 978-83-916178-0-9, 83-916178-5-8, 978-83-916178-5-4, 83-916178-1-5, 978-83-916178-1-6, str. 281
  2. ↑ a b c d e f g h i Bręczewska-Kulesza Daria: Rozwój budownictwa hotelowego w Bydgoszczy w 2 połowie XIX i na początku XX wieku, [w:] Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu. zeszyt 7. Pracownia Dokumentacji i Popularyzacji Zabytków Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Bydgoszczy Bydgoszcz 2002
  3. ↑ a b c https://web.archive.org/web/20160304055528/http://express.bydgoski.pl/167053,1242-metry-historia-odmierzane.html dostęp 2-04-2010
  4. ↑ wydawano w niej „Deutsche Rundschau”, a po II wojnie światowej wszystkie lokalne gazety
  5. ↑ np. fasadę kamienicy przy ul. Dworcowej 55 zdobi głowa Hermesa
  6. ↑ Jastrzębska-Puzowska, Iwona: Od miasteczka do metropolii. Rozwój architektoniczny i urbanistyczny Bydgoszczy w latach 1850-1920, Wydawnictwo MADO Toruń 2005, ISBN 83-89886-38-3, 978-83-89886-38-5
  7. ↑ http://www.pomorska.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20091026/BYDGOSZCZ01/856987686 dostęp 27-01-2010
  8. ↑ a b Czachorowski Antoni red.: Atlas historyczny miast polskich, Tom II Kujawy. Zeszyt I Bydgoszcz, Uniwersytet Mikołaja Kopernika Toruń 1997
  9. ↑ a b c >Bręczewska-Kulesza, Daria: Przegląd stylów występujących w bydgoskiej architekturze drugiej połowy XIX i początku XX stulecia
  10. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo kujawsko-pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 16 [dostęp 2015-09-15].
  11. ↑ Bręczewska-Kulesza Daria: Rozwój budownictwa hotelowego w Bydgoszczy w 2. połowie XIX i na początku XX wieku, [w:] Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu. Zeszyt 7, Bydgoszcz 2002
  12. ↑ a b Lokalny Program Rewitalizacji dla miasta Bydgoszczy na lata 2007-2015, załącznik 4, strona 19-20
  13. ↑ a b Kolejna kamienica przy Dworcowej odzyskała blask
  14. ↑ Kolejna kamienica w Śródmieściu wypięknieje. Stoi już rusztowanie przy Dworcowej
  15. ↑ Narożna kamienica wypiękniała. Pokazujemy jej detale
  16. ↑ Dworcowa – następna kamienica w remoncie
  17. ↑ Kamienica w dobrym sąsiedztwie
  18. ↑ a b Dworcowa z kolejną elegancką elewacją
  19. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar Gminna Ewidencja Zabytków Miasta Bydgoszczy. [w:] Program Opieki nad Zabytkami miasta Bydgoszczy na lata 2013–2016
  20. ↑ Małgorzata Czajkowska Kultowy salon fryzjerski znika. Działał od 1941 r.
  21. ↑ Kultowe miejsce w mieście odżyje. Nowe życie dla Dworcowej 3
  22. ↑ Był salon fryzjerski, będzie Bydgoskie Centrum Seniora. Przetarg rozstrzygnięty
  23. ↑ Adwokaci pamiętają. Tablica Bronisława Potockiego odsłonięta
  24. ↑ Wypiękniała kamienica Otto Kramera przy ul. Dworcowej
  25. ↑ Dworcowa 19. Tutaj był kiedyś hotel. Kamienica w remoncie
  26. ↑ Tak pięknie będzie wyglądał były hotel przy Dworcowej
  27. ↑ Miasto ratuje bydgoskie zabytki. Idą na to miliony
  28. ↑ Kamienica przy ul. Dworcowej w całej krasie. Piękna!
  29. ↑ Nowy sklep w Bydgoszczy. Ukrainoczka kusi przysmakami ze Wschodu
  30. ↑ https://web.archive.org/web/20140408022814/http://www.swiecicki.bydgoszcz.pl/pages/kamienica.php?kamienica=dworcowa39&first=_1 dostęp 12-04-2010
  31. ↑ Świat Kolei nr 8/2016
  32. ↑ Jedna okazała, druga bardzo skromna. Wypięknieją obie
  33. ↑ Wartościowa kamienica ozdobą Dworcowej
  34. ↑ Odnowili liczącą ponad 100 lat kamienicę przy ul. Dworcowej
  35. ↑ a b c Bręczewska-Kulesza Daria: Wielkomiejska kamienica czynszowa w Bydgoszczy na przełomie XIX i XX wieku, [w:] Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu, zeszyt 12, Pracownia Dokumentacji i Popularyzacji Zabytków Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Bydgoszczy Bydgoszcz 2007
  36. ↑ Artykuł „Świetlisty dom przy Dworcowej” w „Expressie Bydgoskim” z 28 stycznia 2011 podaje datę 1905.
  37. ↑ https://web.archive.org/web/20140408022819/http://www.swiecicki.bydgoszcz.pl/pages/kamienica.php?kamienica=dworcowa54&first=_1 dostęp 12-04-2010
  38. ↑ Kolejna kamienica przy ul. Dworcowej zostanie odnowiona
  39. ↑ Kolejna kamienica przy ul. Dworcowej w remoncie
  40. ↑ https://web.archive.org/web/20080827160501/http://www.bydgoszcz.ap.gov.pl/historia-archiwum,13,0.html dostęp 12-04-2010
  41. ↑ Dworcowa 67
  42. ↑ Małgorzata Czajkowska, Aleksandra Lewińska Imponująca kamienica w centrum miasta pójdzie pod młotek
  43. ↑ Aleksandra Lewińska „Ile zawdzięczamy niemieckim architektom” [dostęp 10.04.2013]
  44. ↑ Małgorzata Czajkowska Dwa zabytki idą pod młotek. Jest kupiec na stuletnią kamienicę
  45. ↑ Dworcowa 67. Prace w pięknej kamienicy Ottona Walthera już za półmetkiem
  46. ↑ Irena Monsiorska, Bydgoskie komórki konspiracyjne, Wrocławski Tygodnik Katolików, nr 50/1981, s.7, ID 38156
  47. ↑ Dworcowa jest coraz ładniejsza. Ale niestety ciągle tak samo pusta
  48. ↑ Dworcowa 77: Perełka architektoniczna znów zachwyca elegancją i zdobieniami
  49. ↑ Dawny hotel przy ul. Dworcowej wypięknieje
  50. ↑ Marta Leszczyńska Biurowiec Eltry przestanie straszyć na ul. Dworcowej
  51. ↑ Grażyna Marks Eltra przestanie straszyć. Wieżowiec przechodzi metamorfozę
  52. ↑ Trwa remont biurowca dawnej Eltry. Jak wygląda nowa elewacja
  53. ↑ 20 mln zł za popularny budynek przy dworcu Bydgoszcz Główna
  54. ↑ Hotel Centralny w Bydgoszczy, dawniej Victoria i... Wiktorja
  55. ↑ Dworcowa 87
  56. ↑ Nowa wizytówka Bydgoszczy. Retrościana wita podróżnych
  57. ↑ Dworcowa wypięknieje. Kolejne elewacje w remoncie
  58. ↑ Winter Piotr: Dawne bydgoskie budynki pocztowe i z pocztą związane, [w:] Materiały do Dziejów Kultury i Sztuki Bydgoszczy i regionu, zeszyt 2, Pracownia Dokumentacji i Popularyzacji Zabytków Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Bydgoszczy 1997

Bibliografia

edytuj
  • Derenda Jerzy (red.): Piękna stara Bydgoszcz, Tom I z serii: Bydgoszcz miasto na Kujawach, Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy Bydgoszcz 2006, ISBN 83-916178-0-7, 978-83-916178-0-9, 83-916178-5-8, 978-83-916178-5-4, 83-916178-1-5, 978-83-916178-1-6
  • Bręczewska-Kulesza, Daria: Przegląd stylów występujących w bydgoskiej architekturze drugiej połowy XIX i początku XX stulecia
  • Jastrzębska-Puzowska, Iwona: Od miasteczka do metropolii. Rozwój architektoniczny i urbanistyczny Bydgoszczy w latach 1850-1920. Wydawnictwo MADO. Toruń 2005. ISBN 83-89886-38-3, 978-83-89886-38-5
  • Umiński, Janusz: Bydgoszcz. Przewodnik, Regionalny Oddział PTTK „Szlak Brdy” Bydgoszcz 1996

Linki zewnętrzne

edytuj
 
Pierzeja kamienic nr 71-77 na ulicy Dworcowej w Bydgoszczy
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ulica_Dworcowa_w_Bydgoszczy&oldid=73499044”