Województwo białostockie (1944–1975)
Województwo białostockie – jednostka administracyjna Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej istniejąca w latach 1944–1975. Powstała poprzez reaktywację 22 sierpnia 1944 r. dekretem Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 21 sierpnia 1944 r. o trybie powołania władz administracji ogólnej I i II instancji[1] przedwojennego województwa białostockiego. Na podstawie umowy między Rzecząpospolitą Polską i Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich o polsko-radzieckiej granicy państwowej, zawartej przez Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej i rząd ZSRR w Moskwie, w dniu 16 sierpnia 1945 r.[2] od województwa odpadła wschodnia część, obejmująca większą część powiatów grodzieńskiego i wołkowyskiego oraz skrawki powiatów sokólskiego i augustowskiego.
| |||||
| 1944–1975 | |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Data powstania |
1944 | ||||
| Data likwidacji |
1975 | ||||
| Siedziba wojewody i sejmiku | |||||
| Powierzchnia |
23 154 km² | ||||
| Populacja (31 XII 1974) • liczba ludności |
| ||||
| Podział administracyjny | |||||
| |||||
Położenie na mapie Polski
| |||||
Zmiany administracyjne
edytuj- 18 sierpnia 1945 r. do województwa białostockiego przyłączono powiat łomżyński z województwa warszawskiego[3].
- 28 czerwca 1946 r. przyłączono z obszaru Ziem Odzyskanych powiaty ełcki, gołdapski i olecki[4].
- 1 stycznia 1948 r. utworzono powiat kolneński[5].
- 12 marca 1948 r. zniesiono powiat szczuczyński, a z jego obszaru utworzono powiat grajewski[6].
- 1 lipca 1952 r. utworzono powiat siemiatycki[7].
- 1 stycznia 1954 r. utworzono powiat hajnowski[8].
- 1 kwietnia 1954 r. utworzono powiat moniecki[9].
- 13 listopada 1954 r. utworzono powiaty łapski[10] i zambrowski[11].
- 1 stycznia 1956 r. utworzono powiaty dąbrowski i sejneński[12].
Ludność
edytuj| Rok | Liczba mieszkańców | ||
|---|---|---|---|
| ogółem | miejska (%) | wiejska (%) | |
| 14 II 1946 (spis sumaryczny)[13] | 917 563 | 176 321 (19,22%) | 741 242 (80,78%) |
| 3 XII 1950 (spis powszechny)[14] | 954 815 | 214 189 (22,43%) | 740 626 (77,57%) |
| 31 XII 1956[15] | 1059 tys. | 289 tys. (27,3%) | 770 tys. (72,7%) |
| 1959[16] | 1102,3 tys. | b.d. (29%[17]) | b.d. (71%[17]) |
| 6 XII 1960 (spis powszechny)[18] | 1 090 231 | 327 779 (30,07%) | 762 452 (69,93%) |
| 31 XII 1963[19] | 1139 tys. | 357 tys. (31,3%) | 782 tys. (68,7%) |
| 31 XII 1965[20] | 1160,4 tys. | b.d. | b.d. |
| 1967[21] | 1177,2 tys. | b.d. | b.d. |
| 31 XII 1968[22] | 1184 tys. | 419 tys. (35,4%) | 765 (64,6%) |
| 8 XII 1970 (spis powszechny)[23] | 1 175 760 | 436 975 (37,17%) | 738 785 (62,83%) |
| 31 XII 1971[24] | 1178,7 tys. | 446,4 tys. (37,9%) | 732,7 tys. (62,1%) |
| 31 XII 1972[25] | 1188,3 tys. | 458,2 tys. (38,6%) | 730,1 tys. (61,4%) |
| 31 XII 1973[26] | 1189 tys. | 470 tys. (39,5%) | 719 tys. (60,5%) |
| 31 XII 1974[27] | 1196 tys. | 483 tys. (40,4%) | 713 tys. (59,6%) |
Podział administracyjny
edytuj1946
edytuj| Powiat | Powierzchnia
(km²)[28] |
Liczba ludności
14 II 1946[13] | |
|---|---|---|---|
| ogółem | na km² | ||
| augustowski | 1641 | 42 178 | 26 |
| białostocki | 3350 | 137 250 | 41 |
| Białystok (miejski) | 39 | 56 759 | 1456 |
| bielski | 4628 | 198 470 | 43 |
| ełcki | 1115 | 21 595 | 19 |
| gołdapski | 613 | 2592 | 4 |
| łomżyński | 2657 | 140 657 | 53 |
| olecki | 856 | 12 282 | 14 |
| sokólski | 2531 | 89 939 | 36 |
| suwalski | 2204 | 79 354 | 36 |
| szczuczyński | 1451 | 55 910 | 39 |
| wysokomazowiecki | 1467 | 80 577 | 55 |
1973
edytujŹródło:[29]
| Powiat | Powierzchnia
(km²) |
Liczba ludności
31 XII 1972 |
Miasta | Gminy | Siedziba | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ogółem (tys.) | na km² | ogółem | w tym posiadające wspólną radę narodową z gminami | ||||
| augustowski | 1471 | 49,6 | 34 | 1 | 0 | 5 | Augustów |
| białostocki | 2248 | 95,4 | 42 | 5 | 5 | 12 | Białystok |
| Białystok (miejski) | 74 | 178,3 | 2420 | 1 | nd. | nd. | |
| bielski | 1477 | 70,6 | 48 | 2 | 1 | 7 | Bielsk Podlaski |
| dąbrowski | 829 | 35,3 | 43 | 1 | 0 | 4 | Dąbrowa Białostocka |
| ełcki | 961 | 55,9 | 58 | 1 | 0 | 5 | Ełk |
| gołdapski | 771 | 26,5 | 34 | 1 | 0 | 4 | Gołdap |
| grajewski | 1251 | 51,4 | 41 | 3 | 2 | 8 | Grajewo |
| hajnowski | 1603 | 57,6 | 36 | 1 | 0 | 8 | Hajnówka |
| kolneński | 1322 | 54,8 | 41 | 2 | 1 | 8 | Kolno |
| łapski | 591 | 36,6 | 62 | 2 | 1 | 5 | Łapy |
| łomżyński | 1250 | 81,2 | 65 | 3 | 2 | 10 | Łomża |
| moniecki | 1211 | 48,1 | 40 | 3 | 2 | 7 | Mońki |
| olecki | 882 | 33,6 | 38 | 1 | 0 | 5 | Olecko |
| sejneński | 829 | 22,5 | 27 | 1 | 1 | 5 | Sejny |
| siemiatycki | 1655 | 65,5 | 40 | 3 | 2 | 9 | Siemiatycze |
| sokólski | 1446 | 57,4 | 40 | 1 | 0 | 8 | Sokółka |
| suwalski | 1407 | 70,7 | 50 | 1 | 0 | 10 | Suwałki |
| wysokomazowiecki | 977 | 50,3 | 51 | 1 | 0 | 7 | Wysokie Mazowieckie |
| zambrowski | 899 | 47 | 52 | 1 | 0 | 6 | Zambrów |
W wyniku reformy administracyjnej 1 czerwca 1975 r. z terenów dotychczasowego województwa białostockiego utworzono województwa białostockie, łomżyńskie, ostrołęckie i suwalskie[30]. W momencie wejścia w życie reformy największymi miastami województwa były kolejno:
| Lp. | Miasto | Ludność[31] | Województwo od 1975 |
|---|---|---|---|
| 1. |  Białystok
|
190 153 | białostockie |
| 2. |  Ełk
|
30 616 | suwalskie |
| 3. |  Suwałki
|
29 386 | suwalskie |
| 4. |  Łomża
|
27 789 | łomżyńskie |
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Dz.U. z 1944 r. nr 2, poz. 8.
- ↑ Dz.U. z 1947 r. nr 35, poz. 167.
- ↑ Dz.U. z 1945 r. nr 27, poz. 167.
- ↑ Dz.U. z 1946 r. nr 28, poz. 177.
- ↑ Dz.U. z 1948 r. nr 21, poz. 148.
- ↑ Dz.U. z 1948 r. nr 12, poz. 97.
- ↑ Dz.U. z 1952 r. nr 17, poz. 102.
- ↑ Dz.U. z 1953 r. nr 41, poz. 192.
- ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 6, poz. 15.
- ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 49, poz. 232.
- ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 49, poz. 233.
- ↑ Dz.U. z 1955 r. nr 44, poz. 290.
- ↑ a b Powszechny Sumaryczny Spis Ludności z dn. 14 II 1946 r., Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1947, s. 9 (s. 25 dokumentu PDF).
- ↑ Narodowy Spis Powszechny z dnia 3 grudnia 1950 r. Struktura zawodowa i demograficzna ludności. Indywidualne gospodarstwa rolne. Polska, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1954, s. 3 (s. 8 dokumentu PDF).
- ↑ Rocznik statystyczny 1957, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1957, s. 7 (s. 46 dokumentu PDF).
- ↑ A-Z Encyklopedia Popularna PWN, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1962, s. 102.
- ↑ a b A-Z Encyklopedia Popularna PWN, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1962, s. 824.
- ↑ Spis Powszechny z dnia 6 grudnia 1960 r. Wyniki ostateczne. Ludność, gospodarstwa domowe. Polska, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, grudzień 1965, s. 6 i 7 (strony 5 i 6 dokumentu PDF).
- ↑ Rocznik polityczny i gospodarczy 1964, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, s. 32.
- ↑ Wielka encyklopedia powszechna PWN, t. t. 9, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1967, s. 5.
- ↑ Mała encyklopedia powszechna PWN, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1969, s. 825.
- ↑ Wielka encyklopedia powszechna PWN, t. 13 (suplement), 1970, s. 361.
- ↑ Narodowy Spis Powszechny 8 XII 1970. Struktura demograficzna i zawodowa ludności, gospodarstwa domowe. Polska. Wyniki ostateczne, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, grudzień 1972, s. 3-5 (strony 59-61 dokumentu PDF).
- ↑ Rocznik statystyczny 1972, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1972, s. 70.
- ↑ Rocznik polityczny i gospodarczy 1973, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, s. 37.
- ↑ Rocznik polityczny i gospodarczy 1974, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, 1975, s. 85.
- ↑ Encyklopedia powszechna PWN, t. 3, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1975, s. 577.
- ↑ Rocznik Statystyczny 1947, Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1947, s. 16 (s. 33 dokumentu PDF).
- ↑ Polska. Zarys encyklopedyczny, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1974, s. 667.
- ↑ Dz.U. z 1975 r. nr 16, poz. 91.
- ↑ Stan na koniec 1974 roku.