Zbigniew Semadeni
Zbigniew Władysław Semadeni (ur. 1 marca 1934 w Warszawie)[1] – polski matematyk zajmujący się analizą funkcjonalną, teorią kategorii, dydaktyką matematyki i filozofią matematyki.
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| profesor nauk matematycznych | |
| Specjalność: analiza funkcjonalna, nauczanie początkowe matematyki, teoria kategorii, filozofia matematyki | |
| Alma Mater | |
| Doktorat |
1959 – matematyka |
| Habilitacja |
1963 – matematyka |
| Profesura |
1971 |
Życiorys
edytujSyn sędziego Tadeusza Semadeniego (1902–1944) i lekarza Ireny Konopackiej-Semadeni (1901–1984)[1]. Jego starszym bratem był powstaniec warszawski Allan Andrzej Semadeni ps. Allan (1928–1944), który razem z ojcem zginął 19 sierpnia w obronie Politechniki Warszawskiej[2].
Ożenił się z Ewą Wierzchleyską (ur. 1934), córką Klemensa Wierzchleyskiego herbu Berszten II (1902–1944) i Wandy Wierzchleyskiej (1900–2012), a wnuczką lekarza, prof. Eugeniusza Wajgla (1873–1944)[1].
Kariera
edytujAbsolwent II Liceum Ogólnokształcącego w Gdańsku. Ukończył fizykę (1955) i matematykę (1956) na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu[3]. W 1959 obronił pracę doktorską; promotorem był prof. Andrzej Alexiewicz. W latach 1954–1961 pracował w Katedrze Matematyki UAM, a w latach 1962–1986 w Instytucie Matematycznym Polskiej Akademii Nauk w Warszawie[4], gdzie habilitował się w roku 1963[3][5]. W 1971 roku uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego, a w 1976 roku tytuł profesora zwyczajnego[6][5]. W latach 1973–1985 był zastępcą dyrektora IM PAN do spraw naukowych[5] i członkiem Komitetu Nauk Matematycznych PAN.
Od 1986 do 2004 był profesorem Wydziału Matematyki, Informatyki i Mechaniki Uniwersytetu Warszawskiego, a w latach 1991–1996 dyrektorem Instytutu Matematyki UW[5]. Od 2004 jest profesorem emerytowanym UW[7].
Był profesorem wizytującym w University of Washington w Seattle przez rok akad. 1961–62, w York University w Toronto przez rok akad. 1982–83, w University of Sydney w Australii przez trymestr w roku 1984 oraz w University of California w Davis przez rok akad. 1989–90[4].
Semadeni wykazał, że przestrzeń Banacha C[0,ω1] wszystkich funkcji ciągłych na liczbie porządkowej ω1+1 (wyposażonej w topologię porządkową i rozpatrywanej jako nieprzeliczalna przestrzeń zwarta) nie jest izomorficzna, jako przestrzeń Banacha, z sumą prostą C[0,ω1] ⊕ C[0,ω1][8]. Był to pierwszy przykład przestrzeni Banacha o tej własności w klasie przestrzeni funkcji ciągłych (innym przykładem w klasie dowolnych przestrzeni Banacha jest przestrzeń Jamesa[9]; przykład opublikowali Czesław Bessaga i Aleksander Pełczyński w tym samym numerze Biuletynu Polskiej Akademii Nauk, co przykład Semadeniego). Z nazwiskiem Semadeniego związane jest pojęcie klasy operatorów Semadeniego[10].
Autor lub współautor podręczników matematyki do klas I–III szkoły podstawowej (1990–2003).
Wyróżnienia
edytujCzłonkostwo z wyboru w stowarzyszeniach naukowych:
- członek Executive Committee of the International Commission on Mathematical Instruction (ICMI) 1979–1982, vicepresident of ICMI 1983–1986[11],
- członek zwyczajny Towarzystwa Naukowego Warszawskiego (od 1984)[12],
- fellow of American Mathematical Society (od 2012; przedtem member of AMS od 1962)[13][14].
Invited speaker na Międzynarodowym Kongresie Matematyków ICM w Berkeley 1986[15].
Nagrody
- nagroda im. Stefana Mazurkiewicza przyznana przez Polskie Towarzystwo Matematyczne 1972[16].
Publikacje
edytuj- Banach spaces of continuous functions, PWN, Warszawa, 1971.
- Wstęp do teorii kategorii i funktorów. Wyd. 2. Warszawa: PWN, 1978, seria: Biblioteka Matematyczna. Tom 45 (wspólnie z Antonim Wiwegerem).
- Schauder bases in Banach spaces of continuous functions, Lecture Notes in Mathematics, vol. 918, Springer-Verlag, Berlin, 1982, ISBN 3-5401-1481-5.
- Matematyka w edukacji początkowej – podejście konstruktywistyczne, rozdział w monografii: Z. Semadeni et al. Matematyka w edukacji wczesnoszkolnej. Teoria i praktyka, Wydawnictwo Pedagogiczne ZNP, Kielce, 2015, s. 9-170, ISBN 978-83-7173-309-3.
- Różne oblicza matematyki. Matematyka z historycznego, ontogenetycznego i filozoficznego punktu widzenia, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń, 2023, Seria: Monografie Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, ISBN 978-83-231-4907-1.
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Marek Jerzy Minakowski: Zbigniew Semadeni. sejm-wielki.pl. [dostęp 2017-04-13]. (pol.).
- ↑ Allan Andrzej Semadeni. Muzeum Powstania Warszawskiego. [dostęp 2017-05-06]. (pol.).
- ↑ a b Prof. zw. dr hab. Zbigniew Władysław Semadeni, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2017-01-10].
- ↑ a b Kto jest kim w Polsce. Informator biograficzny, edycja 3, Interpress Warszawa 1993, s. 636.
- ↑ a b c d Informator Nauki Polskiej, PWN, Warszawa, roczniki 1973–2003.
- ↑ Postępowania o nadanie tytułu profesora w IM PAN (od 1957 r.). impan.pl. [dostęp 2015-08-30]. (pol.).
- ↑ Pracownicy: prof. dr hab. Zbigniew Semadeni. Uniwersytet Warszawski. [dostęp 2017-04-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (pol.).
- ↑ Z. Semadeni, Banach spaces non-isomorphic to their Cartesian squares. II, Bull. Acad. Polon. Sci. Sér. Sci. Math. Astr. Phys. 8 (1960), 81–84.
- ↑ C. Bessaga, A. Pełczyński, Banach spaces non-isomorphic to their Cartesian squares. I, Bull. Acad. Polon. Sci. Sér. Sci. Math. Astr. Phys. 8 (1960) 77–80.
- ↑
Kania, Tomasz, Koszmider, Piotr, Laustsen, Niels Jakob. A weak*-topological dichotomy with applications in operator theory. „Transactions of the London Mathematical Society”. 1 (1), s. 1–28, 2014. DOI: 10.1112/tlms/tlu001.
- ↑ A.G. Howson, 75 lat International Commission on Mathematical Instructions, Roczniki PTM, Seria II: Wiadomości Matematyczne 26 (1985), s. 222.
- ↑ Towarzystwo Naukowe Warszawskie - Aktualna lista członków z podziałem na Wydziały [online], www.tnw.waw.pl [dostęp 2017-11-20] (pol.).
- ↑ http://www.ams.org/profession/fellows-list oraz http://www.ams.org/profession/ams-fellows/rnoti-p631.pdf (initial group of fellows).
- ↑ Combined Membership List AMS, MAA, SIAM 1962-1963 i następne.
- ↑ Referat opublikowany w: Andrew M. Gleason (Ed.), Proceedings of the International Congress of Mathematicians, August 3–11, 1986, American Mathematical Society, vol. 2, s. 1697–1706.
- ↑ Nagrody główne PTM | Polskie Towarzystwo Matematyczne [online], www.ptm.org.pl [dostęp 2019-03-07] (pol.).
Bibliografia
edytuj- Prof. zw. dr hab. Zbigniew Władysław Semadeni, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2017-01-10].