Zieleniec (wieś w powiecie węgrowskim)
Zieleniec – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie węgrowskim, w gminie Sadowne[5][6].
wieś | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Powiat | |
Gmina | |
Liczba ludności (2011) | |
Strefa numeracyjna |
25 |
Kod pocztowy |
07-140[4] |
Tablice rejestracyjne |
WWE |
SIMC |
0686173[5] |
Położenie na mapie gminy Sadowne | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego | |
Położenie na mapie powiatu węgrowskiego | |
52°36′16″N 21°50′11″E/52,604444 21,836389[1] |
Wieś została założona na obszarze Puszczy Kamienieckiej. Tereny te należały do kapituły warszawskiej kolegiaty św. Jana Chrzciciela. Kapituła też prowadziła na nich akcję kolonizacyjną. Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z r. 1535, następne z roku 1552. W 1567 r. we wsi była karczma i młyn, uprawiano 6 włók ziemi. Zarazy, trudne warunki życia, następnie potop szwedzki przyczyniły się do wyludnienia wsi. W latach 1673–1674 mieszkało w Zieleńcu 20 osób. Nowi osadnicy pojawili się ok. 1680 r. Ks. Stefan Obłoza[7] zapisał w swojej kronice[8], że przybyszów „miejscowi zwali... Kurpiami”. Po III rozbiorze Polski miejscowość znalazła się w zaborze austriackim (diecezja lubelska), dobra kościelne stały się własnością państwa. Region ten został włączony w r. 1809 do Księstwa Warszawskiego, w 1815 znalazł się w granicach Królestwa Polskiego. W rezultacie umowy zawartej 30 stycznia 1821 roku z zarządem Królestwa dobra kołodziąskie – jako odszkodowanie za twierdzę Zamość – przeszły na własność Stanisława Zamojskiego. W r. 1827 Zieleniec administracyjnie znajdował się w powiecie węgrowskim, obwodzie siedleckim, województwie podlaskim, w 1877 w guberni siedleckiej. Kiedy w r. 1862 otwarto linię kolejową Warszawa – Petersburg, Zieleniec był jedną z 4 stacji – obok Wołomina, Tłuszcza i Łochowa – pomiędzy Warszawą a Małkinią. Stację tę wymienia w „Emancypantkach” Bolesław Prus:
„Lecz po chwili (przynajmniej jej tak się zdawało) zbudzono ją i zażądano biletu.
– Mam bilet do Małkini – odparła.
– Toteż właśnie odda go pani, bo już minęliśmy Zieleniec”.
Wieś została oczynszowana 20 sierpnia 1861 r. Na mocy ukazu carskiego z 2 marca 1864 r. chłopi stali się właścicielami swoich gospodarstw, przyznano im też prawa do serwitutów.
Budowę drogi Ostrów Mazowiecka – Mińsk Mazowiecki (dziś droga krajowa nr 50), która przecina wieś, rozpoczęto w r. 1891.
W okresie międzywojennym i po II wojnie światowej do Zieleńca przyjeżdżali letnicy. Według spisu z 1921 r. we wsi mieszkało 470 osób: 449 osób wyznania rzymskokatolickiego, 15 mojżeszowego, 2 ewangelickiego i 4 prawosławnego, domów było 56[9].
W czasie drugiej wojny światowej kilka osób zostało wywiezionych na roboty do Niemiec. W 1944 wieś znalazła się na linii frontu niemiecko-rosyjskiego, wiele budynków uległo spaleniu.
Dzięki zaangażowaniu nauczycielki Kingi Łabno i miejscowej społeczności po drugiej wojnie światowej wybudowano w Zieleńcu szkołę (ostatnie lekcje odbyły się w roku szkolnym 2009/2010) i świetlicę.
W latach 60. i 70. XX w. życie kulturalne koncentrowało się wokół szkoły i „Klubu Rolnika”. Inicjatorem wielu imprez kulturalnych było koło Związku Młodzieży Wiejskiej. Organizowano przedstawienia, zabawy, kuligi; uroczystości uświetniały występy młodzieżowego zespołu muzycznego. W świetlicy odbywały się też projekcje filmowe.
Wieś zelektryfikowano w 1961 r., wodociąg założono w 1999, asfalt na przebiegającą przez wieś drogę wylano w latach 2003–2004, na drogę w kierunku Krupińskiego – w 2009 r.
Na terenie wsi powstał w 1973 r. zakład „Silikaty Sadowne”. Na początku 2015 ówczesny właściciel na terenie obiektu planował zbudować instalację mechaniczno-biologiczną przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych[10].
Zieleniec leży na obszarze Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego, w pobliżu wsi wokół torfowiska Kules wytyczona została ścieżka edukacyjna. Torfowisko otaczają zwydmienia morenowe[11]. Pozostałości piaskowni zwane są Łysymi Górami.
Nazwa wsi jest nazwą przeniesioną, pochodzi od nazwy uroczyska Zieleniec.
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa siedleckiego.
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 161131
- ↑ Wieś Zieleniec w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-04-01] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1603 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Proboszcz w Sadownem w latach 1905–1922.
- ↑ Stefan Obłoza: Pamiątka konsekracji nowego murowanego kościoła w Sadownem dnia 27 sierpnia 1910 r. Dopełnionej przez najczcigodniejszego ks. Franciszka Jaczewskiego biskupa diecezji lubelskiej i administratora diecezji podlaskiej. [rkp. Archiwum parafialne w Sadownem]..
- ↑ Wanda Decyk-Zięba (red.): Język – kultura – historia. Mazowsze wschodnie – Zieleniec i okolice. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Grado, 2004. ISBN 83-89588-17-X.
- ↑ Stanisław Jastrzębski. Z tego będzie smród. „Tygodnik Siedlecki”. 2, s. 27, 2015-01-18. Siedlce: Wydawnicza Spółdzielnia Pracy „STOPKA”. ISSN 0239-684X.
- ↑ Na obszarze 9,22 ha ustanowiono użytek ekologiczny pod nazwą „Wydmy zielenieckie”. Por. http://www.bip.sadowne.pl/plik,659,uchwala-nr-xxxviii-246-2014-rady-gminy-sadowne-z-dnia-3-pazdziernika-2014-r-w-sprawie-ustanowienia-uzytku-ekologicznego-wydmy-zielenieckie.pdf.
Linki zewnętrzne
edytuj- Zieleniec 1(5), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 592 .