Wikisłownik

Andrzej

Podobna pisownia Podobna pisownia: Andrzéj

Andrzej (język polski)

edytuj
wymowa:
IPA: [ˈãnḍʒɛj], AS: [ãnḍžei ̯], zjawiska fonetyczne: udziąs.• nazal. ​?/i
podział przy przenoszeniu wyrazu: An•drzej
​?/i
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskoosobowy, nazwa własna

(1.1) imię męskie; zob. też Andrzej w Wikipedii
odmiana:
(1.1)
 
przypadekliczba pojedynczaliczba mnoga
mianownikAndrzejAndrzejowie
dopełniaczAndrzejaAndrzejów
celownikAndrzejowiAndrzejom
biernikAndrzejaAndrzejów
narzędnikAndrzejemAndrzejami
miejscownikAndrzejuAndrzejach
wołaczAndrzejuAndrzejowie
depr. M. i W. lm: (te) Andrzeje[1][2]
przykłady:
(1.1) Mam na imię Andrzej i jestem kolejarzem z podtarnowskiej miejscowości.
(1.1) W Kościele katolickim na 30 listopada przypada wspomnienie św. Andrzeja Apostoła, patrona małżeństw, rybaków, woziwodów, rzeźników i zakochanych oraz wspomagającego w sprawach matrymonialnych.
(1.1) Andrzejowie dzień swego patrona, czyli imieniny, obchodzą 30 listopada, a także 6 i 19 stycznia, 12 i 27 kwietnia, 13 i 16 maja, 12 i 21 lipca, 10 listopada oraz 10 grudnia.
składnia:
kolokacje:
(1.1) krzyż świętego Andrzeja • pan Andrzej • brat / kuzyn / wujek / dziadek Andrzej • mężczyzna imieniem (o imieniu) Andrzej • święty / błogosławiony Andrzej • mieć na imię / nosić imię / używać imienia Andrzej • dać na imię / nadać imię / ochrzcić imieniem Andrzej • otrzymać / dostać / przybrać imię Andrzej • dzień imienin / imieniny Andrzeja • na Andrzeja (o dniu)
synonimy:
(1.1) war. Jędrzej[3]; rzad. war. Ondrasz[4]; zdrobn. Andrzejek, Andrzejeczek, Andrek, Andruś, Jędrzejek, Jędrek, Jędruś, Jędrunio
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
rzecz. Andrzejowa ż, Andrzejówna ż, Andrzejostwo lm mos, andrzejki nmos, Andrzejów mrz, Andrzejówka ż, Andrzejki nmos, Andrzejowice nmos, andrzejowskia ż
zdrobn. Andrzejek mos, Andrzejeczek mos, Andrek mos, Andruś mos
forma żeńska Andrzeja ż, Andrea ż
przym. Andrzejowy, Andrzejkowy, Andrekowy, Andrusiowy, andrzejski, andrzejkowy
przysł. andrzejkowo
zob. Jędrzej, Ondrasz, Andrzeja, Andrea
związki frazeologiczne:
przysłowia: gdy Andrzej się zjawi, to i ziemię postawi • gdy Andrzej zwiąże ziemię łyczkiem, to Katarzyna rzemyczkiem • gdy święty Andrzej ze śniegiem przybieży, sto dni śnieg na polu leży • gdy w Andrzeja deszcz lub słota, w grudniu drogi bez błota • kiedy na Andrzeja poleje, poprószy, cały rok nie w porę rolę moczy, suszy • miękko na Andrzeja, oj! niedobra nadzieja • na świętego Andrzeja błyska dziewkom nadzieja / na świętego Andrzeja błyska pannom nadzieja / na świętego Andrzeja dziewkom z wróżby nadzieja / w dzień świętego Andrzeja pannom z wróżby nadzieja • na świętego Andrzeja kurom w polu nadzieja • na świętego Andrzeja trza kożucha dobrodzieja • noc Andrzeja świętego przyniesie nam narzeczonego • śnieg na Andrzeja, dla zboża zła nadzieja • święta Katarzyna śmiechem, święty Andrzej grzechem • święty Andrzej ci ukaże, co ci los przyniesie w darze • święty Andrzej grzechem, święta Katarzyna śmiechem • święty Andrzej wróży szczęście i szybkie zamęście
etymologia:
łac. Andreas < gr. Ἀνδρέας (Andreas)[3][5] < gr. ἀνδρεῖος (andreios) → męski, mężny, dzielny < gr. ἀνήρ (aner) → mężczyzna, człowiek
uwagi:
zob. też Andrzej w Wikicytatach
(1.1) por. Jędrzej • Ondrasz; zobacz też: Indeks:Polski - Imiona
tłumaczenia:
źródła:
  1. ↑   Hasło „Andrzeje” w: Zygmunt Saloni, Włodzimierz Gruszczyński, Marcin Woliński, Robert Wołosz, Danuta Skowrońska, Zbigniew Bronk, Słownik gramatyczny języka polskiego — wersja online.
  2. ↑   Porada „imiona w liczbie mnogiej” w: Poradnia językowa PWN.
  3. ↑ 3,0 3,1   Hasło „Andrzej” w: Aleksander Brückner, Słownik etymologiczny języka polskiego, Krakowska Spółka Wydawnicza, Kraków 1927.
  4. ↑   Porada „Ondrasz” w: Poradnia językowa PWN.
  5. ↑ Hasło „Andrzej” w: Władysław Kopaliński, Słownik mitów i tradycji kultury, Rytm, Warszawa 2003, ISBN 83-7399-022-4.
Źródło: „https://pl.wiktionary.org/w/index.php?title=Andrzej&oldid=8403303”