Wikisłownik

kamień

Podobna pisownia Podobna pisownia: kamiéń

kamień (język polski)

edytuj
 
kamienie (1.1)
 
kamienie (1.2)
 
kamień (1.3)
 
kamienie (1.4)
 
kamienie (1.5) w go
 
kamień (1.6)
wymowa:
​?/i, IPA: [ˈkãmʲjɛ̇̃ɲ], AS: [kãmʹi ̯ė̃ń], zjawiska fonetyczne: zmięk.• podw. art.• nazal.• i → j 
znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męskorzeczowy

(1.1) miner. obiekt pochodzenia mineralnego o konsystencji stałej, twardy, wyraźnie odgraniczający się od otoczenia
(1.2) jubil. minerał służący po uprzedniej obróbce do ozdabiania przedmiotów m.in. w jubilerstwie
(1.3) twardy osad powstający w naczyniach, kotłach itp.; zob. też kamień kotłowy w Wikipedii
(1.4) med. złóg powstający w organach wewnętrznych, takich jak nerki, woreczek żółciowy, moczowody
(1.5) pionek w niektórych grach planszowych
(1.6) sport. granitowy walec do gry w curling
(1.7) hist. jednostka masy; zob. też kamień (miara) w Wikipedii
(1.8) środ. przestępcze chleb[1]
odmiana:
(1.1-8)
 
przypadekliczba pojedynczaliczba mnoga
mianownikkamieńkamienie
dopełniaczkamieniakamieni
celownikkamieniowikamieniom
biernikkamieńkamienie
narzędnikkamieniemkamieniami
miejscownikkamieniukamieniach
wołaczkamieniukamienie
przykłady:
(1.1) Rzucił kamieniem w okno i rozbił je.
składnia:
kolokacje:
(1.1) kamień przydrożny • kamień budowlany • kamień młyński • kamień nagrobny • kamień szlifierski
(1.2) kamień szlachetny • kamień półszlachetny
(1.3) kamień w czajniku / kotle
(1.4) kamień nerkowy / moczowy • kamienie żółciowe
synonimy:
(1.1) skała, głaz; reg. śl. kizlok, kiziol
(1.3) nagar, kamień kotłowy
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
rzecz. kamieniarstwo n, kamieniarz m, kamieniarka ż, kamienica ż, kamienicznik m, kamieniec m, skamienielina ż, kamionka ż, kamica ż, ukamienowanie n
zdrobn. kamyk m, kamyczek m
czas. kamienować ndk., ukamienować dk., skamienieć dk.
przym. kamienny, kamienisty, kamieniarski, skamieniały
przysł. kamiennie
związki frazeologiczne:
bodajbyś się w kamień zamienił! • bodaj się tacy na kamieniu rodzili! • być kamieniem u szyi / być kamieniem młyńskim u szyi • być niewzruszonym jak kamień • być twardym jak kamień • być z kamienia • ciążyć jak kamień u szyi • iść jak z kamienia • i kamień by się poruszył • jak kamieniem dorzucić • jak kamień w wodę • jak z kamienia • kamienia nie ugryziesz, po ścianie nie wyleziesz, głupiego nie przegadasz • kamienie przygniatają serce • kamienie tłuc • kamień filozoficzny • mieć kamień na sercu • kamień milowy • kamień na kamieniu nie został • nie pozostał kamień na kamieniu • kamień na miejscu obrasta • kamień nie człowiek • kamień obrazy • kamień przygniata serce • kamień spadł z serca • kamień węgielny • kamień w wodę • kląć w żywy kamień • kłaść kamień węgielny • kto się nie leni, robi złoto z kamieni • kto w ciebie kamieniem, ty w niego chlebem • nie zostawić kamienia na kamieniu • o rzut kamieniem • przepaść jak kamień w wodę • przesiadywać kamieniem • rodzić się na kamieniu • rzucić kamieniem • serce z kamienia • siedzieć kamieniem • spać jak kamień • spocząć pod kamieniem • stać się kamieniem młyńskim u szyi / stać się kamieniem u szyi • trafiła kosa na kamień • zdjąć kamień z serca
etymologia:
D. lub B. od prasł. *kamy[2]
uwagi:
zob. też kamień w Wikipedii
tłumaczenia:
(1.8) zobacz listę tłumaczeń w haśle: chleb
źródła:
  1. ↑ Monika Bąk, Tatiana Kwiatkowska, System wartości i oceny na materiale odzieży i jedzenia w rosyjskim i polskim żargonie przestępczym, w: Лексика подстандарта, t. 2, Современные жаргоны и их описание, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2009, s. 115.
  2. ↑   Hasło „kamień” w: Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN.
Źródło: „https://pl.wiktionary.org/w/index.php?title=kamień&oldid=8488902”