Tekst źródłowy strony Tajpej

{{Miasto infobox
 |nazwa                        = Tajpej
 |nazwa oryginalna             =台北 
 |zdjęcie                      = Taipei City montage.PNG
 |opis zdjęcia                 = 
 |herb                         = Taipei City seal.svg
 |flaga                        = Flag of Taipei City.svg
 |dopełniacz nazwy             = Tajpej
 |dewiza                       = 
 |przydomek                    = 
 |państwo                      = TWN
 |data założenia               = 
 |prawa miejskie               = 
 |stanowisko zarządzającego    = burmistrz
 |zarządzający                 = [[Ko Wen-je]]
 |powierzchnia                 = 271,8
 |wysokość                     = 
 |rok                          = 2010
 |liczba ludności              = 2 618 772<ref name=pop>{{cytuj stronę| url = http://sowf.moi.gov.tw/stat/month/m1-07.xls | tytuł = 鄉鎮市區戶口數 – 中華民國99年12月底 | data dostępu = 2011-08-02 | opublikowany = 內政部社會司 | język = zh}}</ref>
 |gęstość zaludnienia          = 9635
 |numer kierunkowy             = 
 |kod pocztowy                 = 
 |tablice rejestracyjne        = 
 |podział miasta               = 
 |plan miasta                  = Taiwan ROC political division map Taipei City (2010).svg
 |stopniN = 025 |minutN = 02 |sekundN = 
 |stopniE = 121 |minutE = 38 |sekundE = 
 |commons                      = Category:Taipei
 |wikinews                     = 
 |wikicytaty                   = 
 |wikisłownik                  = 
 |www                          = http://www.taipei.gov.tw
}}

'''Tajpej''' ({{chińskie|c=台北 lub 臺北|hp=Táibĕi|poj=Tâi-pak}}) – stolica [[Republika Chińska|Tajwanu]], położona w północnej części wyspy i tworząca razem z [[Nowe Tajpej|Nowym Tajpej]] [[aglomeracja|aglomerację]] liczącą około 9 milionów mieszkańców<ref>[http://www.demographia.com/db-worldua.pdf Demographia: World urban areas]</ref>.

== Klimat ==
Miasto leży w strefie klimatów zwrotnikowych, z odmianą wilgotną i silnie zaznaczoną cyrkulacją monsunową. Średnia roczna temperatura wynosi 23&nbsp;°C. Suma rocznych opadów wynosi aż 2163&nbsp;mm. Tajpej czasem nawiedzają silne [[tajfun]]y.

== Historia ==
Miasto zostało założone w 1708 przez imigrantów z południowo-wschodnich prowincji chińskich. Rozwijało się powoli jako lokalny ośrodek handlowy z targiem oraz portem na rzece Danshui He. Szybszy rozwój nastąpił w XIX w., kiedy w mieście pojawiły się brukowane ulice i mury obronne. W 1895 roku miasto, w wyniku wojny chińsko japońskiej, dostało się w ręce Japończyków. W trakcie japońskiej okupacji Tajpej (noszące wówczas japońską nazwę Taihoku) zostało rozbudowane i zmodernizowane. W 1932 roku liczyło już 600 tys. mieszkańców. W 1945 po [[II wojna światowa|drugiej wojnie światowej]], po klęsce Japończyków, Tajpej powróciło pod rządy chińskie. Po przejęciu przez komunistów władzy w Chinach (1949) Tajpej stało się stolicą emigracyjnego rządu [[Czang Kaj-szek]]a. Z tego powodu przeżywało duży napływ imigrantów. W późniejszym okresie liczba mieszkańców zaczęła się stabilizować, a miasto dynamicznie rozwijać. W 1967 roku otrzymało status miasta wydzielonego<ref>{{cytuj książkę | tytuł = China yearbook| wydawca = China Pub. Co.| miejsce = Taibei| rok = 1980| strony = 324}}</ref>.

== Gospodarka ==
Tajpej razem z Nowym Tajpej jest największym ośrodkiem gospodarczym Tajwanu. Działa w nim wiele tysięcy przedsiębiorstw i zakładów przemysłowych. Miasto jest międzynarodowym ośrodkiem handlowym i miejscem organizacji światowych targów informatycznych. Co roku prezentuje się na nich najnowsze technologie gromadzenia i przetwarzania danych. W Tajpej dominuje [[przemysł elektroniczny]]. Inne gałęzie to: [[przemysł metalowy]], [[przemysł maszynowy|maszynowy]], [[Przemysł środków transportu|samochodowy]], [[Przemysł petrochemiczny|rafineryjny]], [[meblarstwo|meblowy]], [[przemysł odzieżowy|odzieżowy]] i [[przemysł spożywczy|spożywczy]]. Około 80% ludności pracuje w usługach, reszta w przemyśle. Tajpej jest największym na wyspie ośrodkiem finansowym. W mieście działają giełda, banki, stacje telewizyjne i radiowe. Światowy producent nośników [[muzyka mechaniczna|muzyki mechanicznej]] i filmów. Ponadto ośrodek kultury i szkolnictwa wyższego<ref>{{cytuj stronę | url = http://encyklopedia.pwn.pl/haslo.php?id=3984966 | tytuł = Tajpej | data dostępu = 2011-01-27 | opublikowany = Encyklopedia PWN}}</ref>.

== Komunikacja ==
Transport w mieście jest dobrze rozwinięty, chociaż centrum jest bardzo mocno zakorkowane. Dobrze rozwinięty jest transport lotniczy ze względu na pewne odizolowanie miasta od świata (położenie na górzystej wyspie, brak bezpośredniego dostępu do morza). Istnieje lotnisko [[Port lotniczy Tajpej-Taiwan Taoyuan|Taoyuan]] (do 2006 roku im. Czang Kaj-szeka) obsługujące międzynarodowy ruch pasażerski oraz lotnisko [[Port lotniczy Tajpej-Songshan|Songshan]] obok centrum miasta, obsługujące loty krajowe. Głównym ośrodkiem transportu miejskiego są autobusy. Istnieje około 250 linii autobusowych. Tajpej jest także węzłem kolejowym.

== Podział administracyjny ==
Miasto Tajpej dzieli się na 12 dzielnic:

{| class="wikitable"
! Nazwa
! [[Język chiński|Chiński]]
! Populacja (2010)<ref name = pop/>
! Powierzchnia (km²)<ref name = pop/>
|-
| [[Beitou]] ||北投區||249 206||56,8216
|-
| [[Da’an (Tajpej)|Da’an]] ||大安區||311 565||11,3614
|-
| [[Datong (Tajpej)|Datong]] ||大同區||124 600||5,6815
|-
| [[Nangang (Tajpej)|Nangang]] ||南港區||114 023||21,8424
|-
| [[Neihu]] ||內湖區||270 245||31,5787
|-
| [[Shilin (Tajpej)|Shilin]] ||士林區||284 539||62,3682
|-
| [[Songshan (Tajpej)|Songshan]] ||松山區||208 434||9,2878
|-
| [[Wanhua]] ||萬華區||189 099||8,8522
|-
| [[Wenshan (Tajpej)|Wenshan]] ||文山區||262 307||31,509
|-
| [[Xinyi (Tajpej)|Xinyi]] ||信義區||225 092||11,2077
|-
| [[Zhongshan (Tajpej)|Zhongshan]] ||中山區||220 126||13,6821
|-
| [[Zhongzheng (Tajpej)|Zhongzheng]] ||中正區||159 536||7,6071
|}

== Atrakcje turystyczne ==
* wieżowiec [[Taipei 101]] – jeden z najwyższych budynków na świecie (ponad 500 m wysokości)
* [[Biuro Prezydenta w Tajpej|Biuro Prezydenta]]
* [[grobowiec Czang Kaj-szeka]]
* [[Narodowe Muzeum Pałacowe]]
* [[świątynia Longshan w Tajpej|świątynia Longshan]]
* [[świątynia Konfucjusza w Tajpej|świątynia Konfucjusza]]
* [[świątynia Bao’an]]
* [[świątynia Xingtian]]
* [[świątynia Zhinan]]

== Miasta partnerskie ==
* {{flaga|USA}} [[Anchorage]]
* {{flaga|PRY}} [[Asunción]]
* {{flaga|USA}} [[Atlanta]]
* {{flaga|GMB}} [[Bandżul]]
* {{flaga|GNB}} [[Bissau]]
* {{flaga|USA}} [[Boston]]
* {{flaga|USA}} [[Cleveland]]
* {{flaga|SEN}} [[Dakar]]
* {{flaga|KOR}} [[Daegu]]
* {{flaga|USA}} [[Dallas]]
* {{flaga|SAU}} [[Dżudda]]
* {{flaga|AUS}} [[Gold Coast]]
* {{flaga|USA}} [[Guam]]
* {{flaga|GTM}} [[Gwatemala (miasto)|Gwatemala]]
* {{flaga|VNM}} [[Ho Chi Minh (miasto)|Ho Chi Minh]]
* {{flaga|USA}} [[Houston]]
* {{flaga|USA}} [[Hrabstwo Orange (Kalifornia)|Hrabstwo Orange]]
* {{flaga|USA}} [[Indianapolis]]
* {{flaga|ZAF}} [[Johannesburg]]
* {{flaga|BEN}} [[Kotonu]]
* {{flaga|BOL}} [[La Paz]]
* {{flaga|MWI}} [[Lilongwe]]
* {{flaga|TGO}} [[Lomé]]
* {{flaga|USA}} [[Los Angeles]]
* {{flaga|MHL}} [[Majuro]]
* {{flaga|PHL}} [[Malabon]]
* {{flaga|NIC}} [[Managua]]
* {{flaga|PHL}} [[Manila]]
* {{flaga|USA}} [[Marshall (Teksas)|Marshall]]
* {{flaga|SWZ}} [[Mbabane]]
* {{flaga|LBR}} [[Monrovia]]
* {{flaga|USA}} [[Oklahoma City]]
* {{flaga|PAN}} [[Panama (miasto)|Panama]]
* {{flaga|MYS}} [[Penang (stan)|Penang]]
* {{flaga|AUS}} [[Perth]]
* {{flaga|USA}} [[Phoenix]]
* {{flaga|ZAF}} [[Pretoria]]
* {{flaga|PHL}} [[Quezon City]]
* {{flaga|LVA}} [[Ryga]]
* {{flaga|USA}} [[San Francisco]]
* {{flaga|CRI}} [[San José]]
* {{flaga|MEX}} [[San Nicolás de los Garza]]
* {{flaga|SLV}} [[San Salvador]]
* {{flaga|DOM}} [[Santo Domingo]]
* {{flaga|KOR}} [[Seul]]
* {{flaga|HND}} [[Tegucigalpa]]
* {{flaga|JPN}} [[Tokio]]
* {{flaga|MNG}} [[Ułan Bator]]
* {{flaga|RUS}} [[Ułan Ude]]
* {{flaga|BFA}} [[Wagadugu]]
* {{flaga|POL}} [[Warszawa]]
* {{flaga|FRA}} [[Wersal]]
* {{flaga|LTU}} [[Wilno]]

{{Przypisy}}

{{Dzielnice Tajpej}}
{{Republika Chińska}}
{{Kontrola autorytatywna}}

[[Kategoria:Tajpej| ]]
[[Kategoria:Miasta letnich uniwersjad]]