Tekst źródłowy strony Henry Pelham

{{Polityk infobox
 |polityk           = Henry Pelham
 |data urodzenia    = 25 września 1694
 |miejsce urodzenia = [[Laughton (East Sussex)|Laughton]]
 |data śmierci      = 6 marca 1754
 |miejsce śmierci   = [[Londyn]]
 |grafika           = Henry Pelham.jpg
 |funkcja           = [[premierzy Wielkiej Brytanii|Premier Wielkiej Brytanii]]
 |partia            = [[Brytyjska Partia Wigów|Wigowie]]
 |od                = 14 lutego 1743
 |do                = 6 marca 1754
 |poprzednik        = [[Spencer Compton|Lord Wilmington]]
 |następca          = [[Thomas Pelham-Holles|Książę Newcastle]]
 |commons           = Category:Henry Pelham
}}
'''Henry Pelham''' (ur. [[25 września]] [[1694]] w [[Laughton (East Sussex)|Laughton]] w hrabstwie [[Sussex]], zm. [[6 marca]] [[1754]] w [[Londyn]]ie) – [[Wielka Brytania|brytyjski]] polityk z partii [[Brytyjska Partia Wigów|wigów]], premier Wielkiej Brytanii w latach [[1743]]–[[1754]].

== Wczesne lata życia ==
[[Plik:HenryPelhamYoung.jpg|thumb|200px|Młody Henry Pelham ok. 1720 r.]]

Był młodszym synem [[Thomas Pelham, 1. baron Pelham|Thomasa Pelhama, 1. barona Pelham]], i lady Grace Holles, córki [[Gilbert Holles, 3. hrabia Clare|3. hrabiego Clare]]. Jego starszym bratem był [[Thomas Pelham-Holles|Thomas Pelham-Holles, 1. książę Newcastle]]. Henry odebrał wykształcenie w Westminster School oraz w [[Hertford College w Oksfordzie|Hart Hall]] na [[Uniwersytet Oksfordzki|Uniwersytecie Oksfordzkim]], gdzie do dziś działa założone na jego cześć ''Sir Henry Pelham Gentlemen’s Sporting Society''.

Pelham służył jako ochotnik w pułku ''Dormer’s regiment'' i brał udział w [[Bitwa pod Preston (1715)|bitwie pod Preston]] w [[1715]] r. podczas [[powstania szkockie|powstania 1715 r.]] Następnie spędził dwa lata na kontynencie, a w [[1717]] r. został wybrany do [[Izba Gmin|Izby Gmin]] z okręgu [[okręg wyborczy Seaford|Seaford]] w hrabstwie [[Sussex]], który to okręg reprezentował do [[1722]] r., kiedy uzyskał mandat z okręgu [[okręg wyborczy Sussex|Sussex]], który reprezentował aż do śmierci.

== Kariera polityczna ==
=== Początki ===
Dzięki poparciu [[Robert Walpole|Roberta Walpole’a]] Pelham został w [[1721]] r. lordem Skarbu (''Lord of the Treasury''), a w [[1724]] r. sekretarzem ds. wojny. Od [[1730]] r. był płacmistrzem armii. Pelham i Walpole byli obaj współzałożycielami słynnego przytułku [[Foundling Hospital]], otwartego w [[1739]] r.

Henry Pelham sprawował urząd [[premier]]a [[Wielka Brytania|Wielkiej Brytanii]] w okresie od [[14 lutego]] [[1743]] r. aż do swojej śmierci. Przez pierwszy rok faktyczna władza należała do [[ministrowie północnego departamentu|ministra północnego departamentu]] [[John Carteret|lorda Cartereta]], który wykorzystywał przez dwa lata słabość [[Władcy brytyjscy|króla]] [[Jerzy II Hanowerski|Jerzego II]] do wojaczki i wspierania [[Austria|Austrii]], a zwłaszcza cesarzowej [[Maria Teresa Habsburg|Marii Teresy]].

=== Na czele brytyjskiego rządu ===
Carteret utracił łaski królewskie i został usunięty z gabinetu w listopadzie [[1744]] r. Od dymisji Cartereta Pelham był jedynym panem politycznej sytuacji, lecz odziedziczył też po nim problem, jakim była rozpoczęta w 1741 r. [[wojna o sukcesję austriacką]]. Pelham, osobiście zwolennik pokoju, prowadził działania wojenne bez przekonania i bez większych sukcesów. W [[1746]] r. król Jerzy próbował zastąpić Pelhama [[William Pulteney (hrabia)|lordem Bath]], ale nowy kandydat na szefa rządu nie uzyskał poparcia w parlamencie.

W [[1749]] r. przyjęto ''Consolidation Act'', który stanowił podstawę reorganizacji [[Royal Navy]]. 20 marca 1751 r. dokonano reformy kalendarza, ustalając początek roku na dzień [[1 stycznia]]. [[1752|Rok później]] Wielka Brytania przyjęła [[kalendarz gregoriański]]. Jedną z ostatnich ustaw wydanych z inicjatywy Pelhama był [[Marriage Act (1753)|''Marriage Act'']] z [[1753]] r., określający minimalny wiek wymagany do tego, by małżeństwo było legalne. W czasie jego urzędowania stłumiono jakobickie powstanie [[Karol Edward Stuart|Młodszego Pretendenta]] ([[1746]]) oraz utworzono [[Muzeum Brytyjskie|British Museum]] ([[1753]]).

Jako zwolennik i uczeń polityczny [[Robert Walpole|Roberta Walpole’a]], Pelham naśladował jako premier jego politykę zdobywania poparcia w parlamencie za pomocą rozdawania urzędów i pieniędzy. Zmarł w [[1754]] r. Jego brat, książę Newcastle, zastąpił go na stanowisku premiera.

== Rodzina ==
[[29 października]] [[1726]] r. poślubił lady Catherine Manners (zm. [[18 lutego]] [[1780]]), córkę [[John Manners, 2. książę Rutland|Johna Mannersa, 2. księcia Rutland]], i Catherine Russell, córki [[William Russell (1639–1683)|Williama Russella]]. Henry i Catherine mieli razem ośmioro dzieci, m.in.:
* Catherine Pelham (24 lipca 1727 – 27 lipca 1760), żona [[Henry Clinton, 2. książę Newcastle|Henry’ego Clintona, 2. księcia Newcastle]], miała dzieci
* Grace Pelham (18 sierpnia 1728 – 31 lipca 1777), żona [[Lewis Watson, 1. baron Sondes|Lewisa Watsona, 1. barona Sondes]], nie miała dzieci

== Bibliografia ==
* [[Jeremy Black]], ''Walpole in Power.'' Stroud: Sutton Publishing 2001.
* [[Basil Williams]], ''The Whig Supremacy 1714-1760'', [[Oksford|Oxford]] Clarendon Press 1939.
* [[Piotr Napierała]], ''Sir Robert Walpole (1676–1745) – twórca brytyjskiej potęgi'', [[Wydawnictwo Naukowe UAM]], Poznań 2008. {{ISBN|978-83-232-1898-2}}.

== Linki zewnętrzne ==
* [https://www.gov.uk/government/history/past-prime-ministers/henry-pelham Profil Pelhama na stronach 10 Downing Street]
* {{Cytuj stronę | url = http://www.1911encyclopedia.org/Henry_Pelham | tytuł = 1911encyclopedia.org | opublikowany = 1911encyclopedia.org | archiwum = https://web.archive.org/web/20130727123250/http://www.1911encyclopedia.org/Henry_Pelham | zarchiwizowano = 2013-07-27}}
* [http://www.thepeerage.com/p1595.htm#i15947 thepeerage.com]

{{Sekretarze ds. wojny Wielkiej Brytanii}}
{{Płacmistrze armii (Wielka Brytania)}}
{{Premierzy Wielkiej Brytanii}}
{{Kanclerze skarbu}}
{{Przewodniczący Izby Gmin}}
{{Drugi gabinet Roberta Walpole’a}}
{{Gabinet lorda Wilmingtona}}
{{Pierwszy gabinet Henry’ego Pelhama}}
{{Kontrola autorytatywna}}

{{SORTUJ:Pelham, Henry}}
[[Kategoria:Kanclerze skarbu]]
[[Kategoria:Premierzy Wielkiej Brytanii]]
[[Kategoria:Urodzeni w 1694]]
[[Kategoria:Wigowie]]
[[Kategoria:Zmarli w 1754]]
[[Kategoria:Brytyjscy parlamentarzyści]]