Klisza: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja przejrzana] |
grafika |
|||
| (Nie pokazano 22 wersji utworzonych przez 20 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Nie mylić z|[[błona fotograficzna|błoną fotograficzną]]}}{{Dopracować|źródła=2012-08}} |
|||
[[grafika:Film_size_comparison.jpg|thumb|Porównanie wielkości kliszy]] |
|||
[[Plik:Glass plate negative.jpg|mały|Szklana klisza fotograficzna z naniesionym [[negatyw]]em]] |
|||
'''Klisza''' – rodzaj [[ |
'''Klisza''' – rodzaj [[Matryca światłoczuła|matrycy]] w postaci płaskiej, sztywnej płyty. |
||
W [[fotografia|fotografii]] pierwsze klisze w postaci szklanych płyt pojawiły się w II poł. [[XIX |
W [[fotografia|fotografii]] pierwsze klisze w postaci szklanych płyt pojawiły się w II poł. [[XIX wiek|XIX w.]] Były to klisze [[negatyw]]owe, służące do fotografowania, a następnie reprodukcji [[zdjęcie fotograficzne|zdjęć fotograficznych]]. W [[Historia powszechna (1918–1939)|dwudziestoleciu międzywojennym]] zostały wyparte przez znacznie wygodniejsze w użyciu [[błona fotograficzna|błony fotograficzne]] (cięte i zwojowe), umożliwiające nie tylko wygodniejsze przechowywanie i obróbkę [[materiał światłoczuły|materiałów światłoczułych]], ale i wykonywanie (w przypadku błon zwojowych) w [[aparat fotograficzny|aparacie fotograficznym]] wielu zdjęć z jednego ładunku. Od tych czasów, pojęcie ''kliszy'' stało się również popularnym, potocznym (choć niezupełnie precyzyjnym) określeniem na materiały w postaci błony. |
||
W tradycyjnej [[poligrafia|poligrafii]], czyli [[druk wypukły|druku wypukłym]], klisze były metalowymi płytami (później również z tworzywa sztucznego) służącymi do reprodukcji grafiki. W zależności od charakteru grafiki wyróżniano [[klisza siatkowa|klisze siatkowe]] służące do reprodukcji materiałów wielotonalnych metodą [[ |
W tradycyjnej [[poligrafia|poligrafii]], czyli [[druk wypukły|druku wypukłym]], klisze były metalowymi płytami (później również z tworzywa sztucznego) służącymi do reprodukcji grafiki. W zależności od charakteru grafiki wyróżniano [[klisza siatkowa|klisze siatkowe]], służące do reprodukcji materiałów wielotonalnych metodą [[Raster (poligrafia)|rastra]], oraz [[klisza kreskowa|klisze kreskowe]], służące do reprodukcji grafiki całotonalnej. Klisze te przygotowywano metodą chemigraficzną ([[Naświetlenie|naświetlanie]] warstwy światłoczułej, a następnie [[trawienie]] metalu lub wymywanie tworzywa sztucznego) lub grawerską (na urządzeniu zwanym [[kliszograf]]em). Metalowe klisze poligraficzne w druku wypukłym ([[typografia|typograficzne]]) zostały wyparte dopiero w [[lata 90. XX wieku|latach 90. XX w.]] wraz z zanikiem tradycyjnego druku wypukłego. Dzisiaj wykorzystywane są klisze stalowe do przygotowywania [[forma drukowa|form drukowych]] w [[tampondruk]]u, a w [[introligatorstwo|introligatorstwie]] kliszami nazywa się płyty do tłoczeń. |
||
W poligrafii istnieją również inne rodzaje klisz, np. kamienna klisza |
W poligrafii istnieją również inne rodzaje klisz, np. kamienna klisza fotolitograficzna (odmiana [[litografia|litografii]], w której obraz naniesiono metodą fotograficzną), które niegdyś były technikami reprodukcji przemysłowej, a obecnie stosowane są już tylko w [[grafika warsztatowa|grafice warsztatowej]]. |
||
== |
== Zobacz też == |
||
* [[taśma filmowa]] |
|||
*[[przegląd zagadnień z zakresu fotografii]] |
|||
*[[przegląd zagadnień z zakresu poligrafii]] |
|||
| ⚫ | |||
[[Kategoria:Poligrafia]] |
[[Kategoria:Poligrafia]] |
||
| ⚫ | |||
[[Kategoria:Materiały światłoczułe]] |
|||
Aktualna wersja na dzień 14:26, 9 cze 2021
Klisza – rodzaj matrycy w postaci płaskiej, sztywnej płyty.
W fotografii pierwsze klisze w postaci szklanych płyt pojawiły się w II poł. XIX w. Były to klisze negatywowe, służące do fotografowania, a następnie reprodukcji zdjęć fotograficznych. W dwudziestoleciu międzywojennym zostały wyparte przez znacznie wygodniejsze w użyciu błony fotograficzne (cięte i zwojowe), umożliwiające nie tylko wygodniejsze przechowywanie i obróbkę materiałów światłoczułych, ale i wykonywanie (w przypadku błon zwojowych) w aparacie fotograficznym wielu zdjęć z jednego ładunku. Od tych czasów, pojęcie kliszy stało się również popularnym, potocznym (choć niezupełnie precyzyjnym) określeniem na materiały w postaci błony.
W tradycyjnej poligrafii, czyli druku wypukłym, klisze były metalowymi płytami (później również z tworzywa sztucznego) służącymi do reprodukcji grafiki. W zależności od charakteru grafiki wyróżniano klisze siatkowe, służące do reprodukcji materiałów wielotonalnych metodą rastra, oraz klisze kreskowe, służące do reprodukcji grafiki całotonalnej. Klisze te przygotowywano metodą chemigraficzną (naświetlanie warstwy światłoczułej, a następnie trawienie metalu lub wymywanie tworzywa sztucznego) lub grawerską (na urządzeniu zwanym kliszografem). Metalowe klisze poligraficzne w druku wypukłym (typograficzne) zostały wyparte dopiero w latach 90. XX w. wraz z zanikiem tradycyjnego druku wypukłego. Dzisiaj wykorzystywane są klisze stalowe do przygotowywania form drukowych w tampondruku, a w introligatorstwie kliszami nazywa się płyty do tłoczeń.
W poligrafii istnieją również inne rodzaje klisz, np. kamienna klisza fotolitograficzna (odmiana litografii, w której obraz naniesiono metodą fotograficzną), które niegdyś były technikami reprodukcji przemysłowej, a obecnie stosowane są już tylko w grafice warsztatowej.