Kopalnia Rammelsberg: Różnice pomiędzy wersjami

Kopalnie w Rammelsberg, zespół zabytkowy w Goslar i system gospodarowania wodą w regionie Górnego Harzu^[1]^[a]
	Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Państwo	Niemcy
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	I, IV
Numer ref.	623
Region	Europa i Ameryka Północna
	Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	1992; na 16. sesji
Dokonane zmiany	Pierwotny wpis kopalni w Rammelsberg i zabytkowego miasta Goslar w 2010 r. rozszerzony o historyczny system wodny w Górnym Harzu
	Położenie na mapie Niemiec Kopalnia Rammelsberg
	Położenie na mapie Dolnej Saksonii Kopalnia Rammelsberg
	51°53′25,8″N 10°25′07,5″E/51,890500 10,418750
	Multimedia w Wikimedia Commons
	↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO ; ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO ;

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja nieprzejrzana]

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 06:59, 13 gru 2023

Kopalnia Rammelsberg – dawna kopalnia rudy miedzi, cynku, srebra i ołowiu położona na stoku góry Rammelsberg (636 m n.p.m.) na południe od Goslaru w Dolnej Saksonii w środkowych Niemczech. Kopalnia Rammelsberg jako jedyna kopalnia rudy na świecie pracowała nieprzerwanie przez ponad 1000 lat (968-1988).

W 1992 kopalnia wraz ze średniowiecznym starym miastem w Goslarze zostały wpisane na listę dziedzictwa kulturowego UNESCO. W 2010 rozszerzono wpis o system urządzeń wodnych (kompleks stawów, kanałów, urządzeń wodnych) służących dawniej górnictwo, rozciągający się na pd. od Goslar i wokół miasta Clausthal-Zellerfeld.

Historia

Złoża

Złoża Rammelsbergu powstały w wyniku oddziaływania roztworów hydrotermalnych na skały osadowe. W okresie dewonu, gorące strumienie wód z dna niewielkiego morza, tzw. niecki Goslar-Wolfshagen, wyniosły na powierzchnię metale ciężkie, które skoncentrowały się tam warstwowo jako chalkopiryt, sfaleryt (blenda cynkowa) i galenit (błyszcz ołowiu). W ten sposób powstały dwa duże złoża o formie soczewkowej, które później w karbonie zostały poddane fałdowaniu i znalazły się we wnętrzu góry.

Kopalnia

Pierwsze dokumenty traktujące o wydobyciu rud ze złoży Rammelsberg pochodzą z 968. Na podstawie badań archeologicznych uważa się, że prace wydobywcze mogły być tu prowadzone nawet 2000 lat wcześniej.

Wydobycie rozpoczęło się od złóż “Altes Lager”, odkrytych na powierzchni przez procesy erozyjne. Złoża “Neues Lager” zostały odkryte dopiero w XIX w. W Rammelsberg wydobywano głównie galenit, chalkopiryt, sfaleryt i baryt. Z rud tych otrzymywano srebro, ołów, miedź, cynk oraz złoto (od XVIII w.) Wydobycie i sprzedaż surowców przyczyniło się do szybkiego rozwoju i bogactwa miasta Goslar w okresie średniowiecza. Kopalnie należały początkowo do cesarza. Henryk II (973-1024) przeniósł jeden ze swoich pałaców (niem. Königspfalz) z Werli do Goslaru, by móc lepiej kontrolować produkcję srebra. Następnie kopalnie przeszły w posiadanie miasta Goslar. W XVI w. na mocy umowy z Riechenberg właścicielami Rammelsberga stali się książęta brunszwiccy, którzy zarządzali kopalnią aż do 1866, kiedy to Rammelsberg przeszedł w ręce Prus.

Kopalnia została znacznie rozbudowana przez narodowych socjalistów. W 1936-37 w ramach tzw. Projektu Rammelsberg powstał szyb Rammelsberg oraz zakład oczyszczania rudy autorstwa dwóch znanych architektów obiektów przemysłowych Fritza Schuppa i Martina Kremmera^[2]

Po ponad 1000 latach nieprzerwanej pracy i ok. 30 milionach ton wydobytych rud, kopalnia została zamknięta 30 czerwca 1988. Głównym powodem było wyczerpanie zasobów surowców. Obecnie znajduje się tu muzeum górnictwa.

W 1992 kopalnia wraz ze średniowiecznym starym miastem w Goslarze zostały wpisane na listę dziedzictwa kulturowego UNESCO. Muzeum i kopalnia są obecnie jednym z punktów kotwicznych na Europejskim Szlaku Dziedzictwa Przemysłowego (ang. European Route of Industrial Heritage (ERIH)).

Legenda

Wedle legendy, nazwa góry pochodzi od imienia rycerza Ramma, towarzysza Karola Wielkiego. W czasie jednego z polowań Ramm uwiązał swojego konia do drzewa, udając się dalej za zwierzem pieszo. Niecierpliwiący się rumak grzebał kopytem w ziemi, aż odkrył pokłady rudy. Górę nazwano na cześć rycerza Rammelsbergiem a miasto u jej podnóży Goslarem, od imienia jego żony Gosy.

Obiekty

Staw Herzberger Teich i szyb Rammelsberg

Na szczególną uwagę zasługują następujące części kopalni:

sztolnia Roedera^[3] z licznymi kołami wodnymi odprowadzającymi wody z kopalni oraz napędzającymi wydobycie rud na powierzchnię; kopia sztolni znajduje się w monachijskim muzeum techniki Deutsches Museum.
skład na narzędzia gaśnicze (niem. das Feuergezäher Gewölbe), najstarsze obmurowane pomieszczenie kopalni w Europie Środkowej
średniowieczna sztolnia Rathstiefste odprowadzająca wodę kopalnianą, z warstwą kolorowych witrioli
budynek wjazdu na teren kopalni z XVIII w.
wieża Maltermeisterturm, jeden z najstarszych budynków architektury przemysłowej na terenie Niemiec
hałdy z XI i XII w.

Maltermeisterturm

Wieża Maltermeisterturm jest najstarszym zachowanym budynkiem kopalni Rammelsberg na powierzchni, a zarazem jednym z najstarszych budynków architektury przemysłowej w Niemczech. Wieża została wzniesiona w ok. 1500 na średniowiecznej hałdzie na stoku Rammelsberg. Początkowo służyła nadzorowi kopalni. Od 1578 pełniła funkcję dzwonnicy.

Od połowy XVIII w. w wieży mieszkał tzw. Maltermeister odpowiedzialny za zasoby drewna dla codziennego funkcjonowania przedsiębiorstwa. Nazwa Maltermeister pochodzi od dawnej jednostki miary malter, używanej wówczas do mierzenia drewna.

Herzberger Teich

Aby zapewnić odpowiednią ilość wody dla podziemnych napędowych kół wodnych, w 1561 r. założono sztuczny staw Herzberger Teich. Od 1926, kiedy podstawowym źródłem napędu stała się energia elektryczna, staw został zamieniony w kąpielisko SC Hellas Goslar.

Zakład oczyszczania rudy w Bollrich

Boom gospodarczy oraz szybko rosnące ceny cynku i ołowiu przyczyniły się do rozpoczęcia w 1950 r. badań nad wykorzystaniem rud o mniejszej zawartości metali (ok. 25%). W 1953 wybudowano zakład oczyszczania rudy o niskiej zawartości metali w Bollrich za Oker. Projekt zakładu wykonał Fritz Schupp.

Przypisy

↑ Niemcy. Polski Komitet ds. UNESCO. [dostęp 2017-12-10].
↑ Ich dziełem jest również Kompleks Węglowo-Przemysłowy Niemieckiego Związku Celnego w Essen, wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO w 2001.
↑ Johann Christoph Roeder przeprowadził w latach 1764–1810 modernizację wydobycia rud oraz systemu odprowadzania wody z kopalni.

[2] Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO

[3] Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

[1] Niemcy. Polski Komitet ds. UNESCO. [dostęp 2017-12-10].

[4] Ich dziełem jest również Kompleks Węglowo-Przemysłowy Niemieckiego Związku Celnego w Essen, wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO w 2001.

[5] Johann Christoph Roeder przeprowadził w latach 1764–1810 modernizację wydobycia rud oraz systemu odprowadzania wody z kopalni.

[6] Wspólnie z Wielką Brytanią

[7] Wspólnie z Austrią, Francją, Słowenią, Szwajcarią, Włochami

[8] Wspólnie z Argentyną, Belgią, Francją, Indiami, Japonią i Szwajcarią

[9] Wspólnie z Austrią, Belgią, Czechami, Francją, Wielką Brytanią i Włochami

[10] Wspólnie z Holandią, Danią

[11] Wspólnie z Albanią, Austrią, Belgią, Bośnią i Hercegowiną, Bułgarią, Chorwacją, Czechami, Francją, Hiszpanią, Macedonią Północną, Polską, Rumunią, Słowacją, Słowenią, Szwajcarią, Ukrainą i Włochami

[12] Wspólnie z Polską

[1]

[a]

[b]

[2]

[3]

[A]

[B]

[C]

[D]

[E]

[F]

[G]

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
+{{UNESCO infobox
-[[Grafika:Rammelsberg.jpg|thumb|250px|Muzeum Kopalni Rammelsberg]]
+ |nazwa           = Kopalnie w Rammelsberg, zespół zabytkowy w Goslar i system gospodarowania wodą w regionie Górnego Harzu<ref>{{Cytuj stronę |url = http://www.unesco.pl/?id=293 |tytuł = Niemcy |opublikowany = Polski Komitet ds. UNESCO |data = |data dostępu = 2017-12-10}}</ref>
+ |grafika         = Rammelsberg.jpg
+ |opis grafiki    =
+ |państwo         = DEU
+ |typ             = kulturowy
+ |kryterium       = I, IV
+ |ID              = 623
+ |region          = Europa i Ameryka Północna
+ |data wpisu      = 1992
+ |sesja wpisu     = 16
+ |dokonane zmiany = Pierwotny wpis kopalni w Rammelsberg i zabytkowego miasta Goslar w 2010 r. rozszerzony o historyczny system wodny w Górnym Harzu
+ |zagrożenie      =
+ |kod mapy        = Dolna Saksonia
+ |współrzędne     = 51°53′25.8″N 10°25′07.5″E
+ |opis miejsca    = Kopalnia Rammelsberg
+ |commons         = Rammelsberg
+}}
+'''Kopalnia Rammelsberg''' – dawna [[kopalnia]] [[ruda|rudy]] [[miedź|miedzi]], [[cynk]]u, [[srebro|srebra]] i [[ołów|ołowiu]] położona na stoku [[Góra|góry]] Rammelsberg (636 m n.p.m.) na [[południe]] od [[Goslar]]u w [[Dolna Saksonia|Dolnej Saksonii]] w środkowych [[Niemcy|Niemczech]]. Kopalnia Rammelsberg jako jedyna kopalnia rudy na świecie pracowała nieprzerwanie przez ponad 1000 lat (968-1988).
+W 1992 kopalnia wraz ze [[średniowiecze|średniowiecznym]] starym miastem w Goslarze zostały wpisane na [[lista światowego dziedzictwa UNESCO|listę dziedzictwa kulturowego UNESCO]]. W 2010 rozszerzono wpis o system urządzeń wodnych (kompleks stawów, kanałów, urządzeń wodnych) służących dawniej górnictwo, rozciągający się na pd. od Goslar i wokół miasta [[Clausthal-Zellerfeld]].
-'''Kopalnia Rammelsberg''' – dawna [[kopalnia]] [[ruda|rudy]] [[miedź|miedzi]], [[cynk]]u, [[srebro|srebra]] i [[ołów|ołowiu]] położona na stoku [[Góra (geografia)|góry]] Rammelsberg (636 m n.p.m.) na [[południe]] od [[Goslar]]u w [[Dolna Saksonia|Dolnej Saksonii]] w środkowych [[Niemcy|Niemczech]]. Kopalnia Rammelsberg jako jedyna kopalnia rudy na świecie pracowała nieprzerwanie przez ponad 1000 lat (968-1988).
-W 1992 r. kopalnia wraz ze [[średniowiecze|średniowiecznym]] starym miastem w Goslarze zostały wpisane na [[lista światowego dziedzictwa UNESCO|listę dziedzictwa kulturowego UNESCO]].
 == Historia ==
 === Złoża ===
-Złoża Rammelsbergu powstały w wyniku oddziaływania roztworów hydrotermalnych na [[skały osadowe]]. W okresie [[dewon]]u, gorące strumienie wód z dna niewielkiego morza, tzw. [[niecka|niecki]] Goslar-Wolfshagen, wyniosły na powierzchnię [[metale ciężkie]], które skoncentrowały się tam warstwowo jako [[chalkopiryt]], [[sfaleryt]] (blenda cynkowa) i [[galena|galenit]] (błyszcz ołowiu). W ten sposób powstały dwa duże złoża o formie soczewkowej, które później w [[Karbon (okres)|karbonie]] zostały poddane [[fałdowanie|fałdowaniu]] i znalazły się we wnętrzu góry.
+Złoża Rammelsbergu powstały w wyniku oddziaływania roztworów hydrotermalnych na [[skały osadowe]]. W okresie [[dewon]]u, gorące strumienie wód z dna niewielkiego morza, tzw. [[niecka|niecki]] Goslar-Wolfshagen, wyniosły na powierzchnię [[metale ciężkie]], które skoncentrowały się tam warstwowo jako [[chalkopiryt]], [[sfaleryt]] (blenda cynkowa) i [[galena|galenit]] (błyszcz ołowiu). W ten sposób powstały dwa duże złoża o formie soczewkowej, które później w [[karbon]]ie zostały poddane [[Orogeneza|fałdowaniu]] i znalazły się we wnętrzu góry.
 === Kopalnia ===
-Pierwsze dokumenty traktujące o wydobyciu rud ze złoży Rammelsberg pochodzą z 968 r. Na podstawie badań [[archeologia|archeologicznych]] uważa się, że prace wydobywcze mogły być tu prowadzone nawet 2000 lat wcześniej.
+Pierwsze dokumenty traktujące o wydobyciu rud ze złoży Rammelsberg pochodzą z 968. Na podstawie badań [[archeologia|archeologicznych]] uważa się, że prace wydobywcze mogły być tu prowadzone nawet 2000 lat wcześniej.
+Wydobycie rozpoczęło się od złóż “''Altes Lager''”, odkrytych na powierzchni przez procesy [[erozja|erozyjne]]. Złoża “''Neues Lager''” zostały odkryte dopiero w XIX w. W Rammelsberg wydobywano głównie galenit, chalkopiryt, sfaleryt i [[baryt]]. Z rud tych otrzymywano [[srebro]], [[ołów]], miedź, [[cynk]] oraz [[złoto]] (od XVIII w.) Wydobycie i sprzedaż surowców przyczyniło się do szybkiego rozwoju i bogactwa miasta [[Goslar]] w okresie średniowiecza. Kopalnie należały początkowo do cesarza. [[Henryk II Święty|Henryk II]] (973-1024) przeniósł jeden ze swoich pałaców (niem. ''Königspfalz'') z [[Werla|Werli]] do Goslaru, by móc lepiej kontrolować produkcję srebra. Następnie kopalnie przeszły w posiadanie miasta Goslar. W XVI w. na mocy umowy z Riechenberg właścicielami Rammelsberga stali się książęta [[Brunszwik|brunszwiccy]], którzy zarządzali kopalnią aż do 1866, kiedy to Rammelsberg przeszedł w ręce [[Królestwo Prus|Prus]].
-Wydobycie rozpoczęło się od złóż “''Altes Lager''”, odkrytych na powierzchni przez procesy [[erozja|erozyjne]]. Złoża “''Neues Lager''” zostały odkryte dopiero w XIX w.
-W Rammelsberg wydobywano głównie galenit, chalkopiryt, sfaleryt i [[baryt]]. Z rud tych otrzymywano [[srebro]], [[ołów]], miedź, [[cynk]] oraz [[złoto]] (od XVIII w.) Wydobycie i sprzedaż surowców przyczyniło się do szybkiego rozwoju i bogactwa miasta [[Goslar]] w okresie średniowiecza. Kopalnie należały początkowo do cesarza. [[Henryk II Święty|Henryk II]] (973-1024) przeniósł jeden ze swoich pałaców (niem. ''Königspfalz'') z [[Werla|Werli]] do Goslaru, by móc lepiej kontrolować produkcję srebra. Następnie kopalnie przeszły w posiadanie miasta Goslar. W XVI w. na mocy umowy z Riechenberg właścicielami Rammelsberga stali się książęta [[Brunszwik|brunszwiccy]], którzy zarządzali kopalnią aż do 1866 r. kiedy to Rammelsberg przeszedł w ręce [[Królestwo Prus|Prus]].
-Kopalnia została znacznie rozbudowana przez [[Narodowy socjalizm|narodowych socjalistów]]. W 1936-37 w ramach tzw. Projektu Rammelsberg powstał [[szyb (górnictwo)|szyb]] Rammelsberg oraz zakład oczyszczania rudy autorstwa dwóch znanych [[architekt]]ów obiektów przemysłowych [[Fritz Schupp|Fritza Schuppa]] i [[Martin Kremmer|Martina Kremmera]]<ref>Ich dziełem jest również [[Kompleks Węglowo-Przemysłowy Niemieckiego Związku Celnego w Essen]], wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO w 2001 r.</ref>
+Kopalnia została znacznie rozbudowana przez [[narodowy socjalizm|narodowych socjalistów]]. W 1936-37 w ramach tzw. Projektu Rammelsberg powstał [[szyb (górnictwo)|szyb]] Rammelsberg oraz zakład oczyszczania rudy autorstwa dwóch znanych [[architekt]]ów obiektów przemysłowych [[Fritz Schupp|Fritza Schuppa]] i [[Martin Kremmer|Martina Kremmera]]<ref>Ich dziełem jest również [[Kompleks Węglowo-Przemysłowy Niemieckiego Związku Celnego w Essen]], wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO w 2001.</ref>
-Po ponad 1000 latach nieprzerwanej pracy i ok. 30 milionach ton wydobytych rud, kopalnia została zamknięta 30 czerwca 1988. Głównym powodem było wyczerpanie zasobów surowców. Obecnie znajduje się tu [[muzeum]] [[Górnictwo|górnictwa]].
+Po ponad 1000 latach nieprzerwanej pracy i ok. 30 milionach ton wydobytych rud, kopalnia została zamknięta 30 czerwca 1988. Głównym powodem było wyczerpanie zasobów surowców. Obecnie znajduje się tu [[muzeum]] [[górnictwo|górnictwa]].
-W 1992 r. kopalnia wraz ze średniowiecznym starym miastem w Goslarze zostały wpisane na [[lista światowego dziedzictwa UNESCO|listę dziedzictwa kulturowego UNESCO]]. Muzeum i kopalnia są obecnie jednym z punktów kotwicznych na [[Europejski Szlak Dziedzictwa Przemysłowego|Europejskim Szlaku Dziedzictwa Przemysłowego]] (ang. ''European Route of Industrial Heritage'' (ERIH)).
+W 1992 kopalnia wraz ze średniowiecznym starym miastem w Goslarze zostały wpisane na [[lista światowego dziedzictwa UNESCO|listę dziedzictwa kulturowego UNESCO]]. Muzeum i kopalnia są obecnie jednym z punktów kotwicznych na [[Europejski Szlak Dziedzictwa Przemysłowego|Europejskim Szlaku Dziedzictwa Przemysłowego]] (ang. ''European Route of Industrial Heritage'' (ERIH)).
 == Legenda ==
-Wedle [[legenda|legendy]], nazwa góry pochodzi od imienia [[rycerz]]a Ramma, towarzysza [[Karol Wielki|Karola Wielkiego]]. W czasie jednego z [[polowanie|polowań]] Ramm uwiązał swojego konia do drzewa, udając się dalej za zwierzem pieszo. Niecierpliwiący się rumak grzebał kopytem w ziemi, aż odkrył pokłady rudy. Górę nazwano na cześć rycerza Rammelsbergiem a miasto u jej podnóży Goslarem, od imienia jego żony Gosy.
+Wedle [[legenda|legendy]], nazwa góry pochodzi od imienia [[Rycerstwo|rycerza]] Ramma, towarzysza [[Karol Wielki|Karola Wielkiego]]. W czasie jednego z [[polowanie|polowań]] Ramm uwiązał swojego konia do drzewa, udając się dalej za zwierzem pieszo. Niecierpliwiący się rumak grzebał kopytem w ziemi, aż odkrył pokłady rudy. Górę nazwano na cześć rycerza Rammelsbergiem a miasto u jej podnóży Goslarem, od imienia jego żony Gosy.
 == Obiekty ==
-[[Grafika:MaltermeisterTurm.jpg|thumb|180px|Wieża Maltermeisterturm]]
+[[Plik:MaltermeisterTurm.jpg|thumb|upright|Wieża Maltermeisterturm]]
-[[Grafika:Waldbadherzbergerteich1.jpg|thumb|180px|Staw Herzberger Teich i szyb Rammelsberg]]
+[[Plik:Waldbadherzbergerteich1.jpg|thumb|Staw Herzberger Teich i szyb Rammelsberg]]
-[[Grafika:Aufbereitungbollrich.jpg|thumb|180px|Zakład oczyszczania rudy w Bollrich]]
+[[Plik:Aufbereitungbollrich.jpg|thumb|Zakład oczyszczania rudy w Bollrich]]
 Na szczególną uwagę zasługują następujące części kopalni:
-*[[sztolnia]] Roedera <ref>Johann Christoph Roeder przeprowadził w latach 1764-1810 modernizację wydobycia rud oraz systemu odprowadzania wody z kopalni</ref> z licznymi [[koło wodne|kołami wodnymi]] odprowadzającymi wody z kopalni oraz napędzającymi wydobycie rud na powierzchnię; kopia sztolni znajduje się w [[Monachium|monachijskim]] muzeum techniki [[Deutsches Museum w Monachium|Deutsches Museum]].
+* [[sztolnia]] Roedera<ref>Johann Christoph Roeder przeprowadził w latach 1764–1810 modernizację wydobycia rud oraz systemu odprowadzania wody z kopalni.</ref> z licznymi [[koło wodne|kołami wodnymi]] odprowadzającymi wody z kopalni oraz napędzającymi wydobycie rud na powierzchnię; kopia sztolni znajduje się w [[Monachium|monachijskim]] muzeum techniki [[Deutsches Museum w Monachium|Deutsches Museum]].
-*skład na narzędzia gaśnicze (niem. ''das Feuergezäher Gewölbe''), najstarsze obmurowane pomieszczenie kopalni w Europie Środkowej
+* skład na narzędzia gaśnicze (niem. ''das Feuergezäher Gewölbe''), najstarsze obmurowane pomieszczenie kopalni w Europie Środkowej
-*średniowieczna sztolnia Rathstiefste odprowadzająca wodę kopalnianą, z warstwą kolorowych [[witriol]]i
+* średniowieczna sztolnia Rathstiefste odprowadzająca wodę kopalnianą, z warstwą kolorowych [[witriol]]i
-*budynek wjazdu na teren kopalni z XVIII w.
+* budynek wjazdu na teren kopalni z XVIII w.
-*[[wieża]] Maltermeisterturm, jeden z najstarszych budynków [[architektura|architektury]] przemysłowej na terenie Niemiec
+* [[wieża]] Maltermeisterturm, jeden z najstarszych budynków [[architektura|architektury]] przemysłowej na terenie Niemiec
-*[[hałda|hałdy]] z XI i XII w.
+* [[hałda|hałdy]] z XI i XII w.
 == Maltermeisterturm ==
-Wieża Maltermeisterturm jest najstarszym zachowanym budynkiem kopalni Rammelsberg na powierzchni, a zarazem jednym z najstarszych budynków architektury przemysłowej w Niemczech. Wieża została wzniesiona w ok. 1500 r. na średniowiecznej hałdzie na stoku Rammelsberg. Początkowo służyła nadzorowi kopalni. Od 1578 r. pełniła funkcję [[dzwonnica|dzwonnicy]].
+Wieża Maltermeisterturm jest najstarszym zachowanym budynkiem kopalni Rammelsberg na powierzchni, a zarazem jednym z najstarszych budynków architektury przemysłowej w Niemczech. Wieża została wzniesiona w ok. 1500 na średniowiecznej hałdzie na stoku Rammelsberg. Początkowo służyła nadzorowi kopalni. Od 1578 pełniła funkcję [[dzwonnica|dzwonnicy]].
 Od połowy XVIII w. w wieży mieszkał tzw. Maltermeister odpowiedzialny za zasoby [[drewno (technika)|drewna]] dla codziennego funkcjonowania przedsiębiorstwa. Nazwa Maltermeister pochodzi od dawnej jednostki miary ''malter'', używanej wówczas do mierzenia drewna.
-== Staw Herzberger Teich ==
+== Herzberger Teich ==
-Aby zapewnić odpowiednią ilość wody dla podziemnych napędowych kół wodnych, w 1561 r. założono sztuczny [[Staw (geografia)|staw]] Herzberger Teich. Od 1926 r., kiedy podstawowym źródłem napędu stała się [[energia elektryczna]], staw został zamieniony w [[kąpielisko]] SC Hellas Goslar.
+Aby zapewnić odpowiednią ilość wody dla podziemnych napędowych kół wodnych, w 1561 r. założono sztuczny [[staw (akwen)|staw]] Herzberger Teich. Od 1926, kiedy podstawowym źródłem napędu stała się [[energia elektryczna]], staw został zamieniony w [[kąpielisko]] SC Hellas Goslar.
 == Zakład oczyszczania rudy w Bollrich ==
-Boom gospodarczy oraz szybko rosnące ceny cynku i ołowiu przyczyniły się do rozpoczęcia w 1950 r. badań nad wykorzystaniem rud o mniejszej zawartości metali (ok. 25%). W 1953 r. wybudowano zakład oczyszczania rudy o niskiej zawartości metali w Bollrich za Oker. Projekt zakładu wykonał Fritz Schupp.
+Boom gospodarczy oraz szybko rosnące ceny cynku i ołowiu przyczyniły się do rozpoczęcia w 1950 r. badań nad wykorzystaniem rud o mniejszej zawartości metali (ok. 25%). W 1953 wybudowano zakład oczyszczania rudy o niskiej zawartości metali w Bollrich za Oker. Projekt zakładu wykonał Fritz Schupp.
 == Przypisy ==
+{{Przypisy}}
-<references/>
-== Linki zewnętrzne ==
-{{Commons|Rammelsberg}}
-*[http://whc.unesco.org/en/list/623 Lista światowego dziedzictwa UNESCO: Kopalnie Rammelsberg i stare miasto w Goslarze] {{lang|en}} {{lang|fr}}
 {{Obiekty UNESCO w Niemczech}}
+{{Kontrola autorytatywna}}
-[[Kategoria:Historia techniki]]
-[[Kategoria:Kopalnie]]
+[[Kategoria:Europejski Szlak Dziedzictwa Przemysłowego]]
+[[Kategoria:Zabytkowe kopalnie w Niemczech|Rammelsberg, Kopalnia]]
 [[Kategoria:Obiekty z listy dziedzictwa UNESCO w Niemczech]]
 [[Kategoria:Zabytki Niemiec]]
+[[Kategoria:Kopalnie ołowiu]]
+[[Kategoria:Kopalnie miedzi]]
-[[de:Rammelsberg]]
+[[Kategoria:Kopalnie srebra]]
-[[en:Mines of Rammelsberg]]
-[[fr:Mines de Rammelsberg]]
-[[it:Miniere di Rammelsberg]]
-[[hu:Rammelsbergi bánya]]
-[[nl:Rammelsbergmijnen]]
-[[fi:Rammelsberg]]
-[[sv:Rammelsberg]]
-[[zh:拉默尔斯贝格矿]]

Kulturowe	Katedra w Akwizgranie Katedra w Spirze Pałac arcybiskupi w Würzburgu, ogrody pałacowe i Plac Rezydencji Kościół pielgrzymkowy w Wies Pałace Augustusburg i Falkenlust w Brühl Katedra Wniebowzięcia Matki Bożej, skarbiec i Kościół św. Michała w Hildesheimie Zabytki rzymskie w Trewirze (Porta Nigra, most rzymski, Termy Cesarskie, amfiteatr rzymski, Barbarathermen, Bazylika Konstantyna, kolumna w Igel, Katedra św. Piotra i Kościół Najświętszej Marii Panny) Lubeka miasto hanzeatyckie Granice Cesarstwa Rzymskiego (Wał Hadriana, Wał Antonina i Limes Górnogermańsko-Retycki)^[A] Pałace i zespoły parkowe w Poczdamie i Berlinie Opactwo i klasztor Altenmünster w Lorsch Kopalnie w Rammelsberg oraz zespół zabytkowy w Goslar Bamberg – miasto i katedra św. Piotra i Jerzego Opactwo Maulbronn Kolegiata, zamek i Stare Miasto w Quedlinburgu Huta żelaza w Völklingen Katedra w Kolonii Budynki Bauhausu w Dessau-Roßlau i Weimarze Zabytki upamiętniające pobyt Lutra w Eisleben i Wittenberdze Klasycystyczny Weimar Wyspa Muzeów w Berlinie Zamek Wartburg koło Eisenach Ogrody Dessau-Wörlitz Wyspa klasztorna Reichenau na Jeziorze Bodeńskim Kompleks przemysłowy kopalni i koksowni Zollverein w Essen Dolina górnego Renu Stare Miasta Stralsundu i Wismaru Ratusz i posąg Rolanda w Bremie Stare miasto w Ratyzbonie wraz z dzielnicą Stadtamhof Modernistyczne osiedla mieszkaniowe w Berlinie Prehistoryczne osady na palach^[B] Fabryka obuwia Fagus w Alfeldzie Opera Margrabiów Park Wilhelmshöhe w Kassel Karoliński westwerk kościoła i „civitas” w Corvey Speicherstadt i Kontorhausviertel wraz z Chilehaus Dzieła architektury Le Corbusiera^[C] Jaskinie i sztuka epoki lodowej w Jurze Szwabskiej Archeologiczny zespół graniczny Hedeby i Danevirke Katedra w Naumburgu Wspaniałe miasta uzdrowiskowe Europy^[D] Mathildenhöhe Darmstadt
Przyrodnicze	Kopalnia skamielin w Messel Morze Wattowe^[E] Pradawne i pierwotne lasy bukowe Karpat i innych regionów Europy^[F]
Kulturowe i przyrodnicze	Park Mużakowski w Bad Muskau^[G]