Przejdź do zawartości

Hermann von Helmholtz: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycja
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
medal - dodanie miniaturki i linku
 
(Nie pokazano 13 wersji utworzonych przez 5 użytkowników)
Linia 8: Linia 8:
|miejsce urodzenia = [[Poczdam]]
|miejsce urodzenia = [[Poczdam]]
|data śmierci = 8 września 1894
|data śmierci = 8 września 1894
|miejsce śmierci = [[Charlottenburg (dzielnica Berlina)|Charlottenburg]]
|miejsce śmierci = [[Charlottenburg]]
|stopień lub tytuł naukowy = doktor
|stopień lub tytuł naukowy = doktor
|jakich nauk = medycznych
|jakich nauk = medycznych
Linia 20: Linia 20:
|doktorat dyscyplina = fizjologia
|doktorat dyscyplina = fizjologia
|okres zatr1 =
|okres zatr1 =
|odznaczenia =
|odznaczenia = [[Plik:Joseph_Lister,_Copley_Medal_(gold),_1902_Wellcome_M0007837.jpg |30px| link= Medal Copleya]]
|commons = Hermann von Helmholtz
|commons = Hermann von Helmholtz
|wikicytaty =
|wikicytaty =
}}
}}
[[Plik:Berlin Humboldt-Universität Standbild Helmholtz 001.JPG|thumb|Pomnik na Uniwersytecie Humboldtów w Berlinie]]
[[Plik:Berlin Humboldt-Universität Standbild Helmholtz 001.JPG|thumb|240px|Pomnik uczonego na [[Uniwersytet Humboldtów w Berlinie|Uniwersytecie Humboldtów]] w Berlinie]]
[[Plik:DBP 1994 1752 Hermann von Helmholtz.jpg|thumb|240px|Na znaczku pocztowym]]
⚫
'''Hermann Ludwig Ferdinand von Helmholtz''' (ur. [[31 sierpnia]] [[1821]] w [[Poczdam]]ie, zm. [[8 września]] [[1894]] w [[Charlottenburg (dzielnica Berlina)|Charlottenburgu]]) – niemiecki lekarz, fizjolog, fizyk i filozof. Sformułował [[zasada zachowania energii|zasadę zachowania energii]]. Zajmował się mechaniką, akustyką, [[termodynamika|termodynamiką]], światłem, elektrycznością i magnetyzmem. Skonstruował pierwszy [[oftalmoskop]] oraz rezonator Helmholtza. Próbował wyjaśnić mechanizm produkcji energii w gwiazdach.

⚫
'''Hermann Ludwig Ferdinand von Helmholtz''' (ur. [[31 sierpnia]] [[1821]] w [[Poczdam]]ie, zm. [[8 września]] [[1894]] w [[Charlottenburg]]u<ref name="epwn">{{Encyklopedia PWN | id = 3910871 | tytuł = Helmholtz Hermann Ludwig Ferdinand | data dostępu = 2021-10-08}}</ref>) – niemiecki [[lekarz]] i naukowiec: [[fizyk]], [[Fizjologia|fizjolog]] oraz [[Filozofia|filozof]]. Sformułował [[zasada zachowania energii|zasadę zachowania energii]]. Zajmował się mechaniką, akustyką, [[termodynamika|termodynamiką]], światłem, elektrycznością i magnetyzmem. Skonstruował pierwszy [[oftalmoskop]] oraz rezonator Helmholtza. Próbował wyjaśnić mechanizm produkcji energii w gwiazdach. Laureat [[Medal Copleya|Medalu Copleya]].


== Życiorys ==
== Życiorys ==
Jego ojcem był Ferdynand Helmholtz, który wykładał w gimnazjum w [[Poczdam]]ie. Młody Helmholtz uczył się w tym samym gimnazjum. W 1838 roku Helmholtz zaczął studia we Friedrich-Wilhelms-Institut ([[Pèpinére|Pépinière]]), szkoły medycznej kształcącej chirurgów wojskowych. Kadeci z Pépinière odbywali wiele zajęć w szkole medyczne Uniwersytetu Berlińskiego. Helmholtz uczęszczał na wykłady [[Johannes Peter Müller|Jana Müllera]]<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = Otis | imię = Laura | tytuł = Müller’s lab / Laura Otis | data = 2007 | wydawca = Oxford Univ. Press | miejsce = Oksford | isbn = 978-0-19-530697-2 | strony =}}</ref> – anatomię ogólną, anatomię patologiczną, anatomię porównawczą, fizjologię. W maju 1839 roku Helmoltz pisał do rodziców, że wykłady Müllera z fizjologii są znakomite. Helmholtz sporządził znakomite notatki z tych wykładów{{Fakt|data=2020-06}}.
Jego ojcem był Ferdynand Helmholtz, który wykładał w gimnazjum w [[Poczdam]]ie. Młody Helmholtz uczył się w tym samym gimnazjum. W 1838 roku Helmholtz zaczął studia we Friedrich-Wilhelms-Institut ([[Pèpinére|Pépinière]]), szkoły medycznej kształcącej chirurgów wojskowych. Kadeci z Pépinière odbywali zajęcia w szkole medycznej Uniwersytetu Berlińskiego. Helmholtz uczęszczał na wykłady [[Johannes Peter Müller|Jana Müllera]]: anatomię ogólną, anatomię patologiczną, anatomię porównawczą, fizjologię<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Otis |imię = Laura |tytuł = Müller’s lab / Laura Otis |data = 2007 |wydawca = Oxford Univ. Press |miejsce = Oksford |isbn = 978-0-19-530697-2 |strony =}}</ref>. W maju 1839 roku Helmoltz napisał do rodziców, że wykłady Müllera z fizjologii są znakomite. Helmholtz sporządził znakomite notatki z tych wykładów{{Fakt|data=2020-06}}.


W sierpniu 1841 Helmholtz zachorował na tyfus i spędził pięć tygodni w szpitalu. Zaoszczędził wtedy wystarczającą ilość pieniędzy, żeby kupić własny mikroskop. Studiował połączenia nerwowe komórek nerwowych z [[Perikarion|aksonami]], co było tematem jego pracy doktorskiej (jednak polsko-niemiecki uczony [[Robert Remak]], inny student Müllera, był pierwszym, który zauważył, że aksony są częścią komórki nerwowej). Jesienią 1842 roku Helmholtz ukończył doktorat.
W sierpniu 1841 Helmholtz zachorował na [[tyfus]] i spędził pięć tygodni w szpitalu. Zaoszczędził wtedy wystarczającą ilość pieniędzy, żeby kupić własny mikroskop. Studiował połączenia nerwowe [[Neuron|komórek nerwowych]] z [[Perikarion|aksonami]], co było tematem jego [[Dysertacja|pracy]] doktorskiej (pierwszym, który zauważył, że aksony są częścią komórki nerwowej był polsko-niemiecki uczony [[Robert Remak]], inny student Müllera). Jesienią 1842 roku Helmholtz ukończył doktorat.


W październiku 1842 roku przeniósł się do szpitala [[Charité]], gdzie mieszkał przez rok. W październiku 1843 ukończył praktykę medyczną i otrzymał posadę chirurga Królewskich Huzarów w Poczdamie, dzięki czemu miał dużo czasu na badania naukowe.
W październiku 1842 roku przeniósł się do szpitala [[Charité]] w Berlinie, gdzie mieszkał przez rok. W październiku 1843 ukończył praktykę medyczną i otrzymał posadę chirurga Królewskich Huzarów w Poczdamie, dzięki czemu miał czas na badania naukowe.


Pracował w [[Kaliningrad|Królewcu]] i [[Bonn]]. Był profesorem na [[Uniwersytet Ruprechta i Karola w Heidelbergu|Uniwersytecie w Heidelbergu]] i [[Uniwersytet Humboldtów w Berlinie|Uniwersytecie Fryderyka Wilhelma]] w Berlinie<ref>{{Cytuj książkę | nazwisko = | imię = | tytuł = Hermann von Helmholtz and the foundations of nineteenth century science / ed. by David Cahan | data = 1994 | wydawca = Univ. of California Press | miejsce = Berkeley (Kalifornia) | isbn = 0-520-08334-2 | strony =}}</ref>.
Pracował w [[Królewiec|Królewcu]] i [[Bonn]]. Był profesorem na [[Uniwersytet w Heidelbergu|Uniwersytecie w Heidelbergu]] i [[Uniwersytet Humboldtów w Berlinie|Uniwersytecie Fryderyka Wilhelma]] w Berlinie<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = |imię = |tytuł = Hermann von Helmholtz and the foundations of nineteenth century science / ed. by David Cahan |data = 1994 |wydawca = Univ. of California Press |miejsce = Berkeley (Kalifornia) |isbn = 0-520-08334-2 |strony =}}</ref>.


Z okazji 70 urodzin w 1891 został doktorem honorowym [[Odeski Uniwersytet Narodowy im. Ilji Miecznikowa|Uniwersytetu Odeskiego]]<ref>{{Cytuj pismo | tytuł = Kronika | czasopismo = [[Kurier Lwowski|Kurjer Lwowski]] | wolumin = Nr 155 | strony = 4 | data = 6 czerwca 1891 | url = http://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno?aid=klw&datum=18910606&seite=4}}</ref>. W latach 1892–1894 był członkiem honorowym [[Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk|Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk]]<ref>Bolesław Erzepki, ''Spis członków Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu'', Poznań 1896, s. 2.</ref>.
Z okazji 70. urodzin w 1891 został [[Doktor honoris causa|doktorem honorowym]] [[Odeski Uniwersytet Narodowy im. Ilji Miecznikowa|Uniwersytetu Odeskiego]]<ref>{{Cytuj pismo |tytuł = Kronika |url = http://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno?aid=klw&datum=18910606&seite=4|czasopismo = [[Kurier Lwowski|Kurjer Lwowski]] |wolumin = Nr 155 |strony = 4 |data = 6 czerwca 1891}}</ref>. W latach 1892–1894 był członkiem honorowym [[Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk|Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk]]<ref>Bolesław Erzepki, ''Spis członków Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu'', Poznań 1896, s. 2.</ref>.


Z jego nazwiskiem związana jest [[Helmholtz Association]].
Z jego nazwiskiem związana jest [[Helmholtz Association]].


== Dorobek ==
== Dorobek ==
Starał się zastosować prawa fizyczne do procesów fizjologicznych. Badał procesy chemiczne związane z ruchem mięśni. Zauważył, że ruch ten powoduje zmiany chemiczne i zmiany temperatury. Zbudował wtedy specjalną aparaturę do badania ciepła wydzielanego w czasie zmian fizjologicznych. Zaproponował [[zasada zachowania energii|zasadę zachowania energii]] – energia zmienia formę, ale jest zachowana w różnych procesach transformacyjnych. Uważał, że nie istnieje specjalna energia w organizmach żywych i że wszystkie formy energii w organizmach ożywionych są podobne do procesów zmian energetycznych w materii nieorganicznej. Sprzeciwiał się w ten sposób [[witalizm|witalistycznym]] poglądom swojego nauczyciela Jana Müllera (patrz [[organicyzm]]).
Hermann von Helmholtz starał się zastosować prawa fizyczne do procesów fizjologicznych. Badał procesy chemiczne związane z ruchem mięśni. Zauważył, że ruch ten powoduje zmiany chemiczne i zmiany temperatury. Zbudował wtedy aparaturę do badania ciepła wydzielanego w czasie zmian fizjologicznych. Zaproponował [[zasada zachowania energii|zasadę zachowania energii]] – energia zmienia formę, ale jest zachowana w różnych procesach transformacyjnych. Uważał, że nie istnieje specjalna energia w organizmach żywych i że wszystkie formy energii w organizmach ożywionych są podobne do procesów zmian energetycznych w materii nieorganicznej. Sprzeciwiał się w ten sposób [[witalizm|witalistycznym]] poglądom swojego nauczyciela Jana Müllera (patrz [[organicyzm]]).


Pod koniec 1849 roku Helmholtz odkrył, że impulsy nerwowe wywoływane przez podrażnienie mięśni żaby przemieszczają się z prędkością pomiędzy 24,6 a 38,4 m/s. Wynik ten wskazywał na to, że impulsy nerwowe są związane z procesami chemicznymi lub elektrycznymi, innymi słowy są opisywane przez procesy fizyczne.
Pod koniec 1849 roku Helmholtz odkrył, że impulsy nerwowe wywoływane przez podrażnienie mięśni żaby przemieszczają się z prędkością pomiędzy 24,6 a 38,4 m/s. Wynik ten wskazywał na to, że impulsy nerwowe są związane z procesami chemicznymi lub elektrycznymi, innymi słowy są opisywane przez procesy fizyczne.


W 1854 roku wysunął hipotezę, że Słońce rozgrzewa się wskutek zapadania pod własnym ciężarem (por. [[mechanizm Kelvina-Helmholtza]])<ref>{{cytuj książkę | tytuł = Kosmos znany i nieznany | autor = Couper, H. | autor2 = Henbest, N. | strony = 155| wydawca = Wiedza i życie | rok = 2001 }}</ref>.
W 1854 roku wysunął hipotezę, że [[Słońce]] rozgrzewa się wskutek zapadania pod własnym ciężarem (por. [[mechanizm Kelvina-Helmholtza]])<ref>{{cytuj książkę |autor = Couper, H. |autor2 = Henbest, N. |tytuł = Kosmos znany i nieznany |strony = 155 |wydawca = Wiedza i życie |rok = 2001}}</ref>.


== Wybrane prace ==
== Wybrane prace ==
Linia 53: Linia 55:
== Zobacz też ==
== Zobacz też ==
* [[energia swobodna Helmholtza]]
* [[energia swobodna Helmholtza]]
* [[Moduł Helmholtza]]
* [[Współczynnik sprężystości objętościowej|Moduł Helmholtza]]
* [[Cewka Helmholtza]]


== Przypisy ==
== Przypisy ==
{{Przypisy}}
{{Przypisy}}

__notoc__
== Linki zewnętrzne ==
== Linki zewnętrzne ==
⚫
* {{SEP | url = hermann-helmholtz/ | autor = Lydia Patton | tytuł = Hermann von Helmholtz | data = 2014-07-31 | data dostępu = 2018-01-16 }}
* [https://polona.pl/search/?query=Hermann_von_Helmholtz&filters=creator:%22Helmholtz,_Hermann_Ludwig_Ferdinand_von_(1821--1894)%22,public:1,hasTextContent:0 Hermann von Helmholtz – publikacje] w bibliotece [[Polona]]
* [https://polona.pl/search/?query=Hermann_von_Helmholtz&filters=creator:%22Helmholtz,_Hermann_Ludwig_Ferdinand_von_(1821--1894)%22,public:1,hasTextContent:0 Hermann von Helmholtz – publikacje] w bibliotece [[Polona]]
* {{MacTutor | id = Helmholtz}} [dostęp 2021-10-24].
⚫
* {{SEP | url = hermann-helmholtz/ | autor = Lydia Patton | tytuł = Hermann von Helmholtz | data = 2014-07-31 | data dostępu = 2018-01-16}}
* {{paywall}} ''[https://www.rep.routledge.com/articles/biographical/helmholtz-hermann-von-1821-94/v-1 Helmholtz, Hermann von (1821–94)]'' {{lang|en}}, [[Routledge Encyclopedia of Philosophy]], rep.routledge.com [dostęp 2023-05-12].


{{Laureaci Medalu Copleya (XIX wiek)}}
{{Kontrola autorytatywna}}
{{Kontrola autorytatywna}}


{{SORTUJ:Helmholtz, Hermann von}}
{{SORTUJ:Helmholtz, Hermann von}}
<!-- Zajęcia -->
[[Kategoria:Niemieccy fizycy XIX wieku]]
[[Kategoria:Niemieccy fizycy XIX wieku]]
[[Kategoria:Niemieccy fizjolodzy]]
[[Kategoria:Niemieccy fizjolodzy]]
[[Kategoria:Niemieccy filozofowie XIX wieku]]
[[Kategoria:Niemieccy filozofowie XIX wieku]]
[[Kategoria:Akustycy]]
[[Kategoria:Termodynamicy]]
[[Kategoria:Termodynamicy]]
[[Kategoria:Wykładowcy Uniwersytetu Albrechta w Królewcu]]
[[Kategoria:Wykładowcy Uniwersytetu Albrechta w Królewcu]]
[[Kategoria:Wykładowcy Uniwersytetu Humboldtów w Berlinie]]
[[Kategoria:Wykładowcy Uniwersytetu Humboldtów w Berlinie]]
<!-- Honory -->
[[Kategoria:Członkowie Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk]]
[[Kategoria:Członkowie Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk]]
[[Kategoria:Laureaci Medalu Copleya]]
[[Kategoria:Doktorzy honoris causa]]
[[Kategoria:Doktorzy honoris causa]]
[[Kategoria:Ludzie upamiętnieni nazwami wielkości fizycznych]]
[[Kategoria:Ludzie upamiętnieni nazwami wielkości fizycznych]]
[[Kategoria:Ludzie upamiętnieni nazwami twierdzeń]]
[[Kategoria:Ludzie upamiętnieni nazwami twierdzeń]]
[[Kategoria:Ludzie upamiętnieni nazwami równań fizycznych]]
[[Kategoria:Ludzie upamiętnieni nazwami równań fizycznych]]
<!-- Ogólne -->
[[Kategoria:Ludzie urodzeni w Poczdamie]]
[[Kategoria:Ludzie urodzeni w Poczdamie]]
[[Kategoria:Urodzeni w 1821]]
[[Kategoria:Urodzeni w 1821]]

Aktualna wersja na dzień 10:35, 13 cze 2024

Hermann von Helmholtz
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

31 sierpnia 1821
Poczdam

Data i miejsce śmierci

8 września 1894
Charlottenburg

doktor nauk medycznych
Specjalność: fizjologia
Alma Mater

Friedrich-Wilhelms-Institut

Doktorat

1842 – fizjologia
Friedrich-Wilhelms-Institut

Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Pomnik uczonego na Uniwersytecie Humboldtów w Berlinie
Na znaczku pocztowym

Hermann Ludwig Ferdinand von Helmholtz (ur. 31 sierpnia 1821 w Poczdamie, zm. 8 września 1894 w Charlottenburgu[1]) – niemiecki lekarz i naukowiec: fizyk, fizjolog oraz filozof. Sformułował zasadę zachowania energii. Zajmował się mechaniką, akustyką, termodynamiką, światłem, elektrycznością i magnetyzmem. Skonstruował pierwszy oftalmoskop oraz rezonator Helmholtza. Próbował wyjaśnić mechanizm produkcji energii w gwiazdach. Laureat Medalu Copleya.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Jego ojcem był Ferdynand Helmholtz, który wykładał w gimnazjum w Poczdamie. Młody Helmholtz uczył się w tym samym gimnazjum. W 1838 roku Helmholtz zaczął studia we Friedrich-Wilhelms-Institut (Pépinière), szkoły medycznej kształcącej chirurgów wojskowych. Kadeci z Pépinière odbywali zajęcia w szkole medycznej Uniwersytetu Berlińskiego. Helmholtz uczęszczał na wykłady Jana Müllera: anatomię ogólną, anatomię patologiczną, anatomię porównawczą, fizjologię[2]. W maju 1839 roku Helmoltz napisał do rodziców, że wykłady Müllera z fizjologii są znakomite. Helmholtz sporządził znakomite notatki z tych wykładów[potrzebny przypis].

W sierpniu 1841 Helmholtz zachorował na tyfus i spędził pięć tygodni w szpitalu. Zaoszczędził wtedy wystarczającą ilość pieniędzy, żeby kupić własny mikroskop. Studiował połączenia nerwowe komórek nerwowych z aksonami, co było tematem jego pracy doktorskiej (pierwszym, który zauważył, że aksony są częścią komórki nerwowej był polsko-niemiecki uczony Robert Remak, inny student Müllera). Jesienią 1842 roku Helmholtz ukończył doktorat.

W październiku 1842 roku przeniósł się do szpitala Charité w Berlinie, gdzie mieszkał przez rok. W październiku 1843 ukończył praktykę medyczną i otrzymał posadę chirurga Królewskich Huzarów w Poczdamie, dzięki czemu miał czas na badania naukowe.

Pracował w Królewcu i Bonn. Był profesorem na Uniwersytecie w Heidelbergu i Uniwersytecie Fryderyka Wilhelma w Berlinie[3].

Z okazji 70. urodzin w 1891 został doktorem honorowym Uniwersytetu Odeskiego[4]. W latach 1892–1894 był członkiem honorowym Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk[5].

Z jego nazwiskiem związana jest Helmholtz Association.

Dorobek

[edytuj | edytuj kod]

Hermann von Helmholtz starał się zastosować prawa fizyczne do procesów fizjologicznych. Badał procesy chemiczne związane z ruchem mięśni. Zauważył, że ruch ten powoduje zmiany chemiczne i zmiany temperatury. Zbudował wtedy aparaturę do badania ciepła wydzielanego w czasie zmian fizjologicznych. Zaproponował zasadę zachowania energii – energia zmienia formę, ale jest zachowana w różnych procesach transformacyjnych. Uważał, że nie istnieje specjalna energia w organizmach żywych i że wszystkie formy energii w organizmach ożywionych są podobne do procesów zmian energetycznych w materii nieorganicznej. Sprzeciwiał się w ten sposób witalistycznym poglądom swojego nauczyciela Jana Müllera (patrz organicyzm).

Pod koniec 1849 roku Helmholtz odkrył, że impulsy nerwowe wywoływane przez podrażnienie mięśni żaby przemieszczają się z prędkością pomiędzy 24,6 a 38,4 m/s. Wynik ten wskazywał na to, że impulsy nerwowe są związane z procesami chemicznymi lub elektrycznymi, innymi słowy są opisywane przez procesy fizyczne.

W 1854 roku wysunął hipotezę, że Słońce rozgrzewa się wskutek zapadania pod własnym ciężarem (por. mechanizm Kelvina-Helmholtza)[6].

Wybrane prace

[edytuj | edytuj kod]
  • Über die Erhaltung der Kraft, 1847.
  • Liczenie i Mierzenie z Punktu Widzenia Teoryi Poznania. Warszawa 1901 (tłumaczenie Ludwik Silberstein).

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Helmholtz Hermann Ludwig Ferdinand, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-10-08].
  2. ↑ Laura Otis: Müller’s lab / Laura Otis. Oksford: Oxford Univ. Press, 2007. ISBN 978-0-19-530697-2.
  3. ↑ Hermann von Helmholtz and the foundations of nineteenth century science / ed. by David Cahan. Berkeley (Kalifornia): Univ. of California Press, 1994. ISBN 0-520-08334-2.
  4. ↑ Kronika. „Kurjer Lwowski”. Nr 155, s. 4, 6 czerwca 1891. 
  5. ↑ Bolesław Erzepki, Spis członków Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu, Poznań 1896, s. 2.
  6. ↑ Couper, H., Henbest, N.: Kosmos znany i nieznany. Wiedza i życie, 2001, s. 155.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Laureaci Medalu Copleya (XIX wiek)

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Hermann_von_Helmholtz&oldid=73989964”