Przejdź do zawartości

Obwód swierdłowski: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycja
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
m drobne merytoryczne
 
(Nie pokazano 15 wersji utworzonych przez 13 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
{{Jednostka administracyjna infobox
{{Jednostka administracyjna infobox
|nazwa = Obwód swierdłowski
|nazwa = Obwód swierdłowski
|nazwa oryginalna = Свердловская область
|nazwa oryginalna = {{k|ru|Свердловская область}}
|dopełniacz nazwy = obwodu swierdłowskiego
|dopełniacz nazwy = obwodu swierdłowskiego
|jednostka = [[Obwody Federacji Rosyjskiej|obwód]]
|jednostka = [[Obwody Federacji Rosyjskiej|obwód]]
Linia 11: Linia 11:
|hymn =
|hymn =
|dewiza =
|dewiza =
|państwo = RUS
|państwo = Rosja
|siedziba = [[Jekaterynburg]]
|siedziba = [[Jekaterynburg]]
|ISO 3166-2 = RU-SVE
|ISO 3166-2 = RU-SVE
|stanowisko zarządzającego = Gubernator
|stanowisko zarządzającego = Gubernator
|zarządzający = Jewgienij Kujwaszew
|zarządzający = Jewgienij Kujwaszew
|powierzchnia = 194 226 km²<ref name="oblgazeta-ru">[https://www-oblgazeta-ru.cdn.ampproject.org/v/s/www.oblgazeta.ru/amp/society/121451/?amp_js_v=a6&amp_gsa=1&usqp=mq331AQKKAFQArABIIACAw%3D%3D#aoh=16292919235570&referrer=https%3A%2F%2Fbackend.710302.xyz%3A443%2Fhttps%2Fwww.google.com&amp_tf=%D0%A1%20%D1%81%D0%B0%D0%B9%D1%82%D0%B0%20%251%24s&ampshare=https%3A%2F%2Fbackend.710302.xyz%3A443%2Fhttps%2Fwww.oblgazeta.ru%2Fsociety%2F121451%2F Powierzchnia regionu Swierdłowska zmniejszyła się o 81 kilometrów kwadratowych – Regionalna gazeta].</ref>
|powierzchnia = 194 307 km²<ref>{{Cytuj stronę | url = http://www.midural.ru/100034/ | tytuł = ''О Свердловской области'' | opublikowany = Правительство Свердловской области | język = ru | data dostępu = 2014-01-05}}</ref>
|rok = 2021
|rok = 2021
|liczba ludności = 4 291 886<ref>{{Cytuj |tytuł = Предварительная оценка численности постоянного населения на 1 января 2021 года и в среднем за 2020 год |data dostępu = 2021-03-17 |url = https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/of43wDjn/PrPopul2021_Site.xls |archiwum = https://web.archive.org/web/20210204121301/https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/of43wDjn/PrPopul2021_Site.xls |zarchiwizowano = 2021-02-04 }}</ref>
|liczba ludności = 4 291 886<ref>{{Cytuj |tytuł = Предварительная оценка численности постоянного населения на 1 января 2021 года и в среднем за 2020 год |data dostępu = 2021-03-17 |url = https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/of43wDjn/PrPopul2021_Site.xls |archiwum = https://web.archive.org/web/20210204121301/https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/of43wDjn/PrPopul2021_Site.xls |zarchiwizowano = 2021-02-04}}</ref>
|gęstość zaludnienia = 22,09 os./km²
|gęstość zaludnienia = 22,09 os./km²
|numer kierunkowy =
|numer kierunkowy =
|kod pocztowy =
|kod pocztowy =
|tablice rejestracyjne =
|tablice rejestracyjne = 66; 96; 196
|adres urzędu =
|adres urzędu =
|plan =
|plan =
Linia 31: Linia 31:
|www =
|www =
}}
}}
[[Plik:BelayaMountain 006 5471.jpg|thumb|250px|Krajobraz obwodu]]
[[Plik:BelayaMountain 006 5471.jpg|thumb|Krajobraz obwodu]]
[[Plik:Olenjiruchji124606.JPG|thumb|250px|Leśny krajobraz regionu]]
[[Plik:Olenjiruchji124606.JPG|thumb|Leśny krajobraz regionu]]
[[Plik:Klimadiagramm-Jekaterinburg-Russland-metrisch-deutsch.png|thumb|250px|Diagram pokazujący klimat regionu na przykładzie wysokości temperatur i wielkości opadów w stolicy obwodu – Jekaterynburgu]]
[[Plik:Klimadiagramm-Jekaterinburg-Russland-metrisch-deutsch.png|thumb|Diagram pokazujący klimat regionu na przykładzie wysokości temperatur i wielkości opadów w stolicy obwodu – Jekaterynburgu]]
[[Plik:Lake Tavatuy.jpg|thumb|250px|Jezioro [[Tawatuj]]]]
[[Plik:Lake Tavatuy.jpg|thumb|Jezioro [[Tawatuj]]]]
[[Plik:Rika Tura.jpg|thumb|250px|Rzeka [[Tura (rzeka)|Tura]]]]
[[Plik:Rika Tura.jpg|thumb|Rzeka [[Tura (rzeka)|Tura]]]]
'''Obwód swierdłowski''' ([[język rosyjski|ros.]] ''Свердловская область'') – jednostka administracyjna [[Rosja|Federacji Rosyjskiej]]. Jego nazwa pochodzi od byłej nazwy stolicy obwodu, [[Jekaterynburg]]a (do 1991 – Swierdłowsk).
'''Obwód swierdłowski''' ([[Język rosyjski|ros.]] Свердловская область) – jednostka administracyjna [[Rosja|Federacji Rosyjskiej]]. Jego nazwa pochodzi od byłej nazwy stolicy obwodu, [[Jekaterynburg]]a (do 1991 – Swierdłowsk).


== Geografia ==
== Geografia ==
=== Położenie i powierzchnia ===
=== Położenie i powierzchnia ===
Obwód swierdłowski leży na dwóch [[kontynent]]ach: w [[Europa|Europie]] i w [[Azja|Azji]]. Region zajmuje południową część pasma [[Ural]]u, a także przyległe do gór zachodnie fragmenty [[Nizina Zachodniosyberyjska|Niziny Zachodniosyberyjskiej]]. Region zajmuje powierzchnię 194,3 tys. [[Kilometr kwadratowy|km²]] (tj. ok. 1,2% terytorium całej [[Rosja|Federacji Rosyjskiej]]).
Obwód swierdłowski leży na dwóch [[kontynent]]ach: w [[Europa|Europie]] i w [[Azja|Azji]]. Region zajmuje południową część pasma [[Ural]]u, a także przyległe do gór zachodnie fragmenty [[Nizina Zachodniosyberyjska|Niziny Zachodniosyberyjskiej]]. Region zajmuje powierzchnię 194 226 km²<ref name="oblgazeta-ru" /> (tj. ok. 1,2% terytorium całej [[Rosja|Federacji Rosyjskiej]]).


Większość terenu obwodu stanowią niewysokie góry i [[wyżyna|wyżyny]] – znaczna część obwodu leży na [[wysokość bezwzględna|wysokości]] 300-500 m [[n.p.m.]] Najwyższy punkt – szczyt [[Konżakowskij Kameń]] (na [[Ural Północny|Uralu Północnym]]) wznosi się na wysokość 1569 m.
Większość terenu obwodu stanowią niewysokie góry i [[Wyżyna|wyżyny]] – znaczna część obwodu leży na [[Wysokość bezwzględna|wysokości]] 300–500 m [[n.p.m.]] Najwyższy punkt – szczyt [[Konżakowskij Kameń]] (na [[Ural Północny|Uralu Północnym]]) wznosi się na wysokość 1569 m.


Region graniczy z:
Region graniczy z:
Linia 59: Linia 59:


=== Klimat ===
=== Klimat ===
Na terytorium obwodu panuje [[klimat umiarkowany]] [[klimat kontynentalny|typu kontynentalnego]]. Charakteryzuje się on dużymi różnicami temperatur w ciągu roku – chłodnymi [[zima]]mi i ciepłymi latami. Średnia [[temperatura powietrza]] w styczniu wynosi (zależnie od regionu) od −16&nbsp;°C do −20&nbsp;°C, a lipca – od +16&nbsp;°C do +19&nbsp;°C.
Na terytorium obwodu panuje [[klimat umiarkowany]] [[Klimat kontynentalny|typu kontynentalnego]]. Charakteryzuje się on dużymi różnicami temperatur w ciągu roku – chłodnymi [[zima]]mi i ciepłymi latami. Średnia [[temperatura powietrza]] w styczniu wynosi (zależnie od regionu) od −16&nbsp;°C do −20&nbsp;°C, a lipca – od +16&nbsp;°C do +19&nbsp;°C.


Na terenie obwodu corocznie notuje się ok. 500 mm [[Opad atmosferyczny|opadów]], głównie w formie [[deszcz]]u. Występują one głównie w ciepłej połowie roku, zaś maksimum przypada na lipiec.
Na terenie obwodu corocznie notuje się ok. 500 mm [[Opad atmosferyczny|opadów]], głównie w formie [[deszcz]]u. Występują one głównie w ciepłej połowie roku, zaś maksimum przypada na lipiec.


=== Hydrologia ===
=== Hydrologia ===
W regionie znajduje się dość duża ilość cieków wodnych, jednak z powodu położenia tego terytorium na obszarze górskim, będącym [[dział wód|działem wód]] większość miejscowych rzek i strumieni ma niewielkie rozmiary. Znajduje się tutaj także pewna liczba – zwykle niewielkich – jezior.
W regionie znajduje się dość duża ilość cieków wodnych, jednak z powodu położenia tego terytorium na obszarze górskim, będącym [[Dział wód|działem wód]] większość miejscowych rzek i strumieni ma niewielkie rozmiary. Znajduje się tutaj także pewna liczba – zwykle niewielkich – jezior.


'''Główne [[rzeka|rzeki]] regionu''':
'''Główne [[Rzeka|rzeki]] regionu:'''
* [[Tawda (rzeka)|Tawda]]
* [[Tawda (rzeka)|Tawda]]
* [[Tura (rzeka)|Tura]]
* [[Tura (rzeka)|Tura]]
* [[Czusowa]]ja
* [[Czusowaja]]
* [[Ufa (rzeka)|Ufa]]
* [[Ufa (rzeka)|Ufa]]


=== Fauna i flora ===
=== Fauna i flora ===
Pierwotną roślinność obwodu swierdłowskiego stanowią [[Las iglasty|lasy iglaste]] i [[las mieszany|mieszane]]. W [[las]]ach tych żyją m.in. – ze [[ssaki|ssaków]]: [[Kuna (rodzaj ssaka)|kuny]], [[Norka europejska|norki]], [[Wiewiórka pospolita|wiewiórki]], [[lis]]y, [[Zającowate|zające]], [[jeleń|jelenie]], liczne [[gryzonie]] itd., z [[ptaki|ptaków]] – np. [[Dzięciołowate|dzięcioły]], [[Pyrrhula|gile]], [[Jarząbek zwyczajny|jarząbki]] itp. W zbiornikach wodnych żyje wiele gatunków [[ryby|ryb]].
Pierwotną roślinność obwodu swierdłowskiego stanowią [[Las iglasty|lasy iglaste]] i [[Las mieszany|mieszane]]. W [[las]]ach tych żyją m.in. – ze [[Ssaki|ssaków]]: [[Kuna (rodzaj ssaków)|kuny]], [[Norka europejska|norki]], [[Wiewiórka pospolita|wiewiórki]], [[lis]]y, [[Zającowate|zające]], [[Jeleń|jelenie]], liczne [[gryzonie]] itd., z [[Ptaki|ptaków]] – np. [[Dzięciołowate|dzięcioły]], [[Pyrrhula|gile]], [[Jarząbek|jarząbki]] itp. W zbiornikach wodnych żyje wiele gatunków [[Ryby|ryb]].


W południowo-wschodniej części obwodu znajduje się [[Park Narodowy „Pripyszminskije bory”]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Пресс-центр - Национальный парк «ПРИПЫШМИНСКИЕ БОРЫ» |data dostępu = 2021-07-28 |opublikowany = www.nppbor.ru |url = http://www.nppbor.ru/}}</ref>, a w północno-zachodniej [[Rezerwat przyrody „Dienieżkin Kamien´”]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Государственный природный заповедник "Денежкин Камень" {{!}} Заповедник «Денежкин Камень» |data dostępu = 2021-11-21 |opublikowany = www.denkamen.ru |url = http://www.denkamen.ru/}}</ref>.
W południowo-wschodniej części obwodu znajduje się [[Park Narodowy „Pripyszminskije bory”]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Пресс-центр – Национальный парк «ПРИПЫШМИНСКИЕ БОРЫ» |data dostępu = 2021-07-28 |opublikowany = www.nppbor.ru |url = http://www.nppbor.ru/}}</ref>, w północno-zachodniej [[Rezerwat przyrody „Dienieżkin Kamień”]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Государственный природный заповедник „Денежкин Камень” {{!}} Заповедник «Денежкин Камень» |data dostępu = 2021-11-21 |opublikowany = www.denkamen.ru |url = http://www.denkamen.ru/}}</ref>, a w południowo-zachodniej [[Wisimski Rezerwat Biosfery]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Висимский государственный природный биосферный заповедник |data dostępu = 2022-01-08 |opublikowany = www.visimskiy.ru |url = https://www.visimskiy.ru/}}</ref>.


== Ludność ==
== Ludność ==
Na terenie obwodu swierdłowskiego mieszka 4.399.700 osób (2007). Liczba ta w ostatnich latach spada – jeszcze w 2002 populacja regionu wynosiła 4.486.214 osób. Niemal 88% ludności (3.943.529 osób w 2002) zamieszkuje w miastach, a 12% (542.685 osób; 2002) – na wsiach. Około 30% całej populacji obwodu zamieszkuje w jego [[stolica|stolicy]] – [[Jekaterynburg]]u (będącym 5. pod względem liczby mieszkańców miastem Rosji).
Na terenie obwodu swierdłowskiego mieszka 4 399 700 osób (2007). Liczba ta w ostatnich latach spada – jeszcze w 2002 populacja regionu wynosiła 4 486 214 osób. Niemal 88% ludności (3 943 529 osób w 2002) zamieszkuje w miastach, a 12% (542 685 osób; 2002) – na wsiach. Około 30% całej populacji obwodu zamieszkuje w jego [[Stolica|stolicy]] – [[Jekaterynburg]]u (będącym 5. pod względem liczby mieszkańców miastem Rosji).


[[Gęstość zaludnienia]] w regionie wynosi 22,6 os./km².
[[Gęstość zaludnienia]] w regionie wynosi 22,6 os./km².
Linia 85: Linia 85:


=== Wyznania ===
=== Wyznania ===
Zdecydowana większość ludności wyznaje [[prawosławie]]. Po okresie [[ateizacja|ateizacji]] w czasach [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]] pozostała także duża liczba niewierzących. W regionie istnieje niespełna 5% mniejszość [[islam|muzułmańska]] (złożona głównie z [[Tatarzy|Tatarów]]), ponadto żyją tutaj niewielkie grupy wyznawców innych [[religia|religii]], m.in. [[Katolicyzm|katolików]], a także wyznawców nowych wyznań religijnych, wywodzących się z tradycji [[protestantyzm|protestanckiej]].
Zdecydowana większość ludności wyznaje [[prawosławie]]. Po okresie [[Ateizacja|ateizacji]] w czasach [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]] pozostała także duża liczba niewierzących. W regionie istnieje niespełna 5% mniejszość [[Islam|muzułmańska]] (złożona głównie z [[Tatarzy|Tatarów]]), ponadto żyją tutaj niewielkie grupy wyznawców innych [[Religia|religii]], m.in. [[Katolicyzm|katolików]], a także wyznawców nowych wyznań religijnych, wywodzących się z tradycji [[Protestantyzm|protestanckiej]].
{| class="wikitable" align="right" width="25%"
{| class="wikitable" align=right width=25%
! Zdjęcia miast obwodu
! Zdjęcia miast obwodu
|-
|-
| align="center"|<br />[[cerkiew (budynek)|cerkiew]] w [[Ałapajewsk]]u
|align=center|<br>[[Cerkiew (budynek)|Cerkiew]] w [[Ałapajewsk]]u
|-
|-
| align="center"| [[Plik:New Apostolic Church (Krasnoturyinsk).jpg|250px]]<br />[[kościół (budynek)|kościół]] [[protestantyzm|protestancki]] w [[Krasnoturjinsk|Krasnoturińsku]]
|align=center| [[Plik:New Apostolic Church (Krasnoturyinsk).jpg|250px]]<br>[[Kościół (budynek)|Kościół]] [[Protestantyzm|protestancki]] w [[Krasnoturjinsk|Krasnoturińsku]]
|-
|-
| align="center"|<br />[[teatr]] w [[Niżny Tagił|Niżnym Tagile]]
|align=center|<br>[[Teatr]] w [[Niżny Tagił|Niżnym Tagile]]
|-
|-
| align="center"| [[Plik:Mosque verkhnyaya pyshma.JPG|250px]]<br />[[meczet]] w [[Wielka Pyszma|Wielkiej Pyszmie]]
|align=center| [[Plik:Mosque verkhnyaya pyshma.JPG|250px]]<br>[[Meczet]] w [[Wielka Pyszma|Wielkiej Pyszmie]]
|-
|-
| align="center"| [[Plik:Trinity Cathedral Verkhoturie.jpg|250px]]<br />[[prawosławie|prawosławna]] [[katedra]] pw. [[Trójca Święta|Świętej Trójcy]] w [[Wierchoturie|Wierchoturiu]]
|align=center| [[Plik:Trinity Cathedral Verkhoturie.jpg|250px]]<br>[[Prawosławie|Prawosławna]] [[katedra]] pw. [[Trójca Święta|Świętej Trójcy]] w [[Wierchoturje|Wierchoturiu]]
|-
|-
| align="center"| [[Plik:Zaretsjny Buildings (winter).jpg|250px]]<br />[[Zarieczny (obwód swierdłowski)|Zarieczny]] – fragment miasta
|align=center| [[Plik:Zaretsjny Buildings (winter).jpg|250px]]<br>[[Zarieczny (obwód swierdłowski)|Zarieczny]] – fragment miasta
|-
|-
| align="center"| [[Plik:E-burg asv2019-05 img46 view from VysotSky.jpg|250px]]<br />[[Jekaterynburg]] – fragment miasta
|align=center| [[Plik:E-burg asv2019-05 img46 view from VysotSky.jpg|250px]]<br>[[Jekaterynburg]] – fragment miasta
|-
|-
| align="center"| [[Plik:Salut.JPG|250px]]<br />jeden z budynków Jekaterynburga ([[kino]] ''Salut'')
|align=center| [[Plik:Salut.JPG|250px]]<br>Jeden z budynków Jekaterynburga ([[kino]] ''Salut'')
|-
|-
| align="center"| [[Plik:Krasnoturinsk Railroad station.jpg|250px]]<br />[[dworzec kolejowy]] w [[Krasnoturjinsk|Krasnoturińsku]]
|align=center| [[Plik:Krasnoturinsk Railroad station.jpg|250px]]<br>[[Dworzec kolejowy]] w [[Krasnoturjinsk|Krasnoturińsku]]
|-
|-
| align="center"| [[Plik:Krasnoturinsk Municipal palace of culture.jpg|250px]]<br />[[dom kultury]] w [[Krasnoturjinsk|Krasnoturińsku]]
|align=center| [[Plik:Krasnoturinsk Municipal palace of culture.jpg|250px]]<br>[[Dom kultury]] w [[Krasnoturjinsk|Krasnoturińsku]]
|}
|}


=== Narodowości ===
=== Narodowości ===
Na terenie obwodu żyją przedstawiciele 148 narodowości.
Na terenie obwodu żyją przedstawiciele 148 narodowości.
Najliczniejsi są<ref>http://www.perepis2002.ru/ct/doc/English/4-2.xls</ref>:
Najliczniejsi są<ref>http://www.perepis2002.ru/ct/doc/English/4-2.xls.</ref>:
{|
{|
| valign="top"|
|valign=top|
{| class="prettytable sortable"
{| class="wikitable sortable"
|-
|- class="hintergrundfarbe8"
!narodowość
!narodowość
!liczebność
!liczebność
Linia 122: Linia 122:
|-
|-
|[[Rosjanie]]
|[[Rosjanie]]
| align="right"| 4.002.815
|align=right| 4 002 815
| align="right"| 89,22
|align=right| 89,22
|-
|-
|[[Tatarzy]]
|[[Tatarzy]]
| align="right"| 168.121
|align=right| 168 121
| align="right"| 3,75
|align=right| 3,75
|-
|-
|[[Ukraińcy]]
|[[Ukraińcy]]
| align="right"| 55.478
|align=right| 55 478
| align="right"| 1,24
|align=right| 1,24
|-
|-
|[[Baszkirzy]]
|[[Baszkirzy]]
| align="right"| 37.296
|align=right| 37 296
| align="right"| 0,83
|align=right| 0,83
|-
|-
|osoby bez poczucia<br />przynależności etnicznej<br />lub o nieustalonej<br />narodowości
|osoby bez poczucia<br>przynależności etnicznej<br>lub o nieustalonej<br>narodowości
| align="right"| 28.957
|align=right| 28 957
| align="right"| 0,65
|align=right| 0,65
|-
|-
|[[Maryjczycy]]
|[[Maryjczycy]]
| align="right"| 27.863
|align=right| 27 863
| align="right"| 0,62
|align=right| 0,62
|-
|-
|[[Niemcy]]
|[[Niemcy]]
| align="right"| 22.540
|align=right| 22 540
| align="right"| 0,50
|align=right| 0,50
|-
|-
|[[Białorusini]]
|[[Białorusini]]
| align="right"| 18.541
|align=right| 18 541
| align="right"| 0,41
|align=right| 0,41
|-
|-
|[[Udmurci]]
|[[Udmurci]]
| align="right"| 17.903
|align=right| 17 903
| align="right"| 0,40
|align=right| 0,40
|-
|-
|[[Azerowie]]
|[[Azerowie]]
| align="right"| 15.171
|align=right| 15 171
| align="right"| 0,34
|align=right| 0,34
|-
|-
|[[Czuwasze]]
|[[Czuwasze]]
| align="right"| 11.510
|align=right| 11 510
| align="right"| 0,26
|align=right| 0,26
|-
|-
|[[Ormianie]]
|[[Ormianie]]
| align="right"| 11.093
|align=right| 11 093
| align="right"| 0,25
|align=right| 0,25
|-
|-
|[[Mordwini]]
|[[Mordwini]]
| align="right"| 9.702
|align=right| 9702
| align="right"| 0,22
|align=right| 0,22
|-
|-
|[[Żydzi]]
|[[Żydzi]]
| align="right"| 6.810
|align=right| 6810
| align="right"| 0,15
|align=right| 0,15
|-
|-
|[[Tadżycy]]
|[[Tadżycy]]
| align="right"| 6.125
|align=right| 6125
| align="right"| 0,14
|align=right| 0,14
|-
|-
|[[Kazachowie]]
|[[Kazachowie]]
| align="right"| 4.403
|align=right| 4403
| align="right"| 0,10
|align=right| 0,10
|-
|-
|[[Romowie|Cyganie]]
|[[Romowie|Cyganie]]
| align="right"| 4.019
|align=right| 4019
| align="right"| 0,09
|align=right| 0,09
|-
|-
|[[Uzbecy]]
|[[Uzbecy]]
| align="right"| 3.836
|align=right| 3836
| align="right"| 0,08
|align=right| 0,08
|-
|-
|[[Mołdawianie]]
|[[Mołdawianie]]
| align="right"| 2.930
|align=right| 2930
| align="right"| 0,07
|align=right| 0,07
|-
|-
|[[Gruzini]]
|[[Gruzini]]
| align="right"| 2.651
|align=right| 2651
| align="right"| 0,06
|align=right| 0,06
|-
|-
|[[Chińczycy]]
|[[Chińczycy]]
| align="right"| 2.435
|align=right| 2435
| align="right"| 0,05
|align=right| 0,05
|-
|-
|[[Polacy]]
|[[Polacy]]
| align="right"| 2.147
|align=right| 2147
| align="right"| 0,05
|align=right| 0,05
|}
|}
|}
|}
Linia 213: Linia 213:


== Miasta i osiedla typu miejskiego ==
== Miasta i osiedla typu miejskiego ==
Na terenie obwodu swierdłowskiego znajduje się 47 [[miasto|miast]] oraz 99 [[osiedle typu miejskiego|osiedli typu miejskiego]], a także 1886 większych i mniejszych wsi.
Na terenie obwodu swierdłowskiego znajduje się 47 [[Miasto|miast]] oraz 99 [[Osiedle typu miejskiego|osiedli typu miejskiego]], a także 1886 większych i mniejszych wsi.


'''Największe [[miasto|miasta]] i [[osiedle typu miejskiego|osiedla typu miejskiego]]''':<br /><small>''(powyżej 15 tys. mieszkańców; stan na 1 stycznia 2006)''</small>
'''Największe [[Miasto|miasta]] i [[Osiedle typu miejskiego|osiedla typu miejskiego]]:'''<br><small>(''powyżej 15 tys. mieszkańców; stan na 1 stycznia 2006'')</small>
{|
{|
| valign="top"|
|valign=top|
{| class="prettytable sortable"
{| class="wikitable sortable"
|-
|- class="hintergrundfarbe8"
!Nazwa
!Nazwa
![[język rosyjski|nazwa rosyjska]]
![[Język rosyjski|nazwa rosyjska]]
!liczba<br />miesz-<br />kańców
!liczba<br>miesz-<br>kańców
|-
|-
|[[Jekaterynburg]]
|[[Jekaterynburg]]
| align="right"| Екатеринбург
|align=right| Екатеринбург
| align="right"| 1.308.441
|align=right| 1 308 441
|-
|-
|[[Niżny Tagił]]
|[[Niżny Tagił]]
| align="right"| Нижний Тагил
|align=right| Нижний Тагил
| align="right"| 379.724
|align=right| 379 724
|-
|-
|[[Kamieńsk Uralski]]
|[[Kamieńsk Uralski]]
| align="right"| Каменск-Уральский
|align=right| Каменск-Уральский
| align="right"| 182.466
|align=right| 182 466
|-
|-
|[[Pierwouralsk]]
|[[Pierwouralsk]]
| align="right"| Первоуральск
|align=right| Первоуральск
| align="right"| 132.881
|align=right| 132 881
|-
|-
|[[Sierow]]
|[[Sierow]]
| align="right"| Серов
|align=right| Серов
| align="right"| 98.044
|align=right| 98 044
|-
|-
|[[Nowouralsk]]
|[[Nowouralsk]]
| align="right"| Новоуральск
|align=right| Новоуральск
| align="right"| 94.350
|align=right| 94 350
|-
|-
|[[Asbiest]]
|[[Asbiest]]
| align="right"| Асбест
|align=right| Асбест
| align="right"| 72.822
|align=right| 72 822
|-
|-
|[[Polewskoj]]
|[[Polewskoj]]
| align="right"| Полевской
|align=right| Полевской
| align="right"| 65.911
|align=right| 65 911
|-
|-
|[[Krasnoturjinsk|Krasnoturinsk]]
|[[Krasnoturjinsk|Krasnoturinsk]]
| align="right"| Краснотурьинск
|align=right| Краснотурьинск
| align="right"| 62.578
|align=right| 62 578
|-
|-
|[[Rewda]]
|[[Rewda]]
| align="right"| Ревда
|align=right| Ревда
| align="right"| 61.916
|align=right| 61 916
|-
|-
|[[Wierchniaja Pyszma]]
|[[Wierchniaja Pyszma]]
| align="right"| Верхняя Пышма
|align=right| Верхняя Пышма
| align="right"| 57.718
|align=right| 57 718
|-
|-
|[[Lesnoj]]
|[[Lesnoj]]
| align="right"| Лесной
|align=right| Лесной
| align="right"| 53.193
|align=right| 53 193
|-
|-
|[[Wierchniaja Sałda]]
|[[Wierchniaja Sałda]]
| align="right"| Верхняя Салда
|align=right| Верхняя Салда
| align="right"| 49.398
|align=right| 49 398
|-
|-
|[[Beriozowskij (obwód swierdłowski)|Beriozowskij]]
|[[Bieriozowskij (obwód swierdłowski)|Bieriozowskij]]
| align="right"| Берёзовский
|align=right| Берёзовский
| align="right"| 47.195
|align=right| 47 195
|-
|-
|[[Kaczkanar]]
|[[Kaczkanar]]
| align="right"| Качканар
|align=right| Качканар
| align="right"| 43.763
|align=right| 43 763
|-
|-
|[[Ałapajewsk]]
|[[Ałapajewsk]]
| align="right"| Алапаевск
|align=right| Алапаевск
| align="right"| 42.920
|align=right| 42 920
|-
|-
|[[Irbit]]
|[[Irbit]]
| align="right"| Ирбит
|align=right| Ирбит
| align="right"| 42.072
|align=right| 42 072
|-
|-
|[[Krasnoufimsk]]
|[[Krasnoufimsk]]
| align="right"| Красноуфимск
|align=right| Красноуфимск
| align="right"| 41.559
|align=right| 41 559
|-
|-
|[[Rież]]
|[[Rież]]
| align="right"| Реж
|align=right| Реж
| align="right"| 39.273
|align=right| 39 273
|-
|-
|[[Tawda (miasto)|Tawda]]
|[[Tawda (miasto)|Tawda]]
| align="right"| Тавда
|align=right| Тавда
| align="right"| 39.051
|align=right| 39 051
|-
|-
|[[Suchoj Łog]]
|[[Suchoj Łog]]
| align="right"| Сухой Лог
|align=right| Сухой Лог
| align="right"| 35.430
|align=right| 35 430
|-
|-
|[[Artiomowskij]]
|[[Artiomowskij]]
| align="right"| Артёмовский
|align=right| Артёмовский
| align="right"| 34.045
|align=right| 34 045
|-
|-
|[[Kuszwa]]
|[[Kuszwa]]
| align="right"| Кушва
|align=right| Кушва
| align="right"| 33.890
|align=right| 33 890
|-
|-
|[[Siewierouralsk]]
|[[Siewierouralsk]]
| align="right"| Североуральск
|align=right| Североуральск
| align="right"| 32.979
|align=right| 32 979
|-
|-
|[[Bogdanowicz (miasto)|Bogdanowicz]]
|[[Bogdanowicz (miasto)|Bogdanowicz]]
| align="right"| Богданович
|align=right| Богданович
| align="right"| 32.072
|align=right| 32 072
|-
|-
|[[Karpińsk|Karpinsk]]
|[[Karpińsk|Karpinsk]]
| align="right"| Карпинск
|align=right| Карпинск
| align="right"| 30.065
|align=right| 30 065
|-
|-
|[[Kamyszłow]]
|[[Kamyszłow]]
| align="right"| Камышлов
|align=right| Камышлов
| align="right"| 28.384
|align=right| 28 384
|-
|-
|[[Krasnouralsk]]
|[[Krasnouralsk]]
| align="right"| Красноуральск
|align=right| Красноуральск
| align="right"| 27.821
|align=right| 27 821
|-
|-
|[[Zariecznyj (obwód swierdłowski)|Zariecznyj]]
|[[Zariecznyj (obwód swierdłowski)|Zariecznyj]]
| align="right"| Заречный
|align=right| Заречный
| align="right"| 27.431
|align=right| 27 431
|-
|-
|[[Niewiansk]]
|[[Niewjansk]]
| align="right"| Невьянск
|align=right| Невьянск
| align="right"| 25.593
|align=right| 25 593
|-
|-
|[[Niżniaja Tura]]
|[[Niżniaja Tura]]
| align="right"| Нижняя Тура
|align=right| Нижняя Тура
| align="right"| 23.345
|align=right| 23 345
|-
|-
|[[Kirowgrad]]
|[[Kirowgrad]]
| align="right"| Кировград
|align=right| Кировград
| align="right"| 22.532
|align=right| 22 532
|-
|-
|[[Sysiert]]
|[[Sysiert]]
| align="right"| Сысерть
|align=right| Сысерть
| align="right"| 21.021
|align=right| 21 021
|-
|-
|[[Sriednieuralsk]]
|[[Sriednieuralsk]]
| align="right"| Среднеуральск
|align=right| Среднеуральск
| align="right"| 19.800<sup>'''1)'''</sup>
|align=right| 19 800<sup>'''1)'''</sup>
|-
|-
|[[Talica]]
|[[Talica]]
| align="right"| Талица
|align=right| Талица
| align="right"| 18.700<sup>'''1)'''</sup>
|align=right| 18 700<sup>'''1)'''</sup>
|-
|-
|[[Turinsk]]
|[[Turinsk]]
| align="right"| Туринск
|align=right| Туринск
| align="right"| 18.500<sup>'''1)'''</sup>
|align=right| 18 500<sup>'''1)'''</sup>
|-
|-
|[[Rieftinskij]]<sup>'''2)'''</sup>
|[[Rieftinskij]]<sup>'''2)'''</sup>
| align="right"| Рефтинский
|align=right| Рефтинский
| align="right"| 17.900<sup>'''1)'''</sup>
|align=right| 17 900<sup>'''1)'''</sup>
|-
|-
|[[Niżniaja Sałda]]
|[[Niżniaja Sałda]]
| align="right"| Нижняя Салда
|align=right| Нижняя Салда
| align="right"| 17.900<sup>'''1)'''</sup>
|align=right| 17 900<sup>'''1)'''</sup>
|-
|-
|[[Iwdel]]
|[[Iwdel]]
| align="right"| Ивдель
|align=right| Ивдель
| align="right"| 17.800<sup>'''1)'''</sup>
|align=right| 17 800<sup>'''1)'''</sup>
|-
|-
|[[Diegtiarsk]]
|[[Diegtiarsk]]
| align="right"| Дегтярск
|align=right| Дегтярск
| align="right"| 15.900<sup>'''1)'''</sup>
|align=right| 15 900<sup>'''1)'''</sup>
|}
|}
|}
|}
<small>1) dane zaokrąglone; 1 stycznia 2007</small><br /><small>2) [[osiedle typu miejskiego]]</small>
<small>1) dane zaokrąglone; 1 stycznia 2007</small><br><small>2) [[osiedle typu miejskiego]]</small>


== Władza i administracja ==
== Władza i administracja ==
Obwód swierdłowski, podobnie jak inne części Federacji Rosyjskiej, posiada dość duży zakres autonomii w sprawach lokalnych. Kwestie lokalnego ustroju reguluje ''Statut obwodu swierdłowskiego'' z 1994.
Obwód swierdłowski, podobnie jak inne części Federacji Rosyjskiej, posiada dość duży zakres autonomii w sprawach lokalnych. Kwestie lokalnego ustroju reguluje ''Statut obwodu swierdłowskiego'' z 1994.
[[Plik:E-burg asv2019-05 img38 City Duma building.jpg|thumb|250px|budynek lokalnego parlamentu]]
[[Plik:E-burg asv2019-05 img38 City Duma building.jpg|thumb|Budynek lokalnego parlamentu]]
Według postanowień tego aktu prawnego władza prawodawcza w regionie należy do dwuizbowego [[parlament]]u, złożonego z lokalnej Dumy oraz Izby Reprezentantów. Wyższa izba parlamentu – Izba Reprezentantów składa się z 21 posłów, wybieranych w jednomandatowych okręgach, zaś Duma – z 28 posłów, wybieranych z jednego okręgu obejmującego cały region, z list partyjnych. Kadencja obu izb trwa 4 lata, przy czym co 2 lata odbywają się wybory w których wymieniana jest połowa składu Dumy.
Według postanowień tego aktu prawnego władza prawodawcza w regionie należy do dwuizbowego [[parlament]]u, złożonego z lokalnej Dumy oraz Izby Reprezentantów. Wyższa izba parlamentu – Izba Reprezentantów składa się z 21 posłów, wybieranych w jednomandatowych okręgach, zaś Duma – z 28 posłów, wybieranych z jednego okręgu obejmującego cały region, z list partyjnych. Kadencja obu izb trwa 4 lata, przy czym co 2 lata odbywają się wybory, w których wymieniana jest połowa składu Dumy.


Władzę wykonawczą sprawuje rząd, składający się z ministerstw, [[Departament (podział administracyjny)|departamentów]] i urzędów. Na czele rządu stoi [[gubernator]], będący zarazem szefem obwodu. Obecnie (od 1995) funkcję tę sprawuje [[Eduard Rossiel]] z partii ''[[Jedna Rosja]]''.
Władzę wykonawczą sprawuje rząd, składający się z ministerstw, [[Departament (podział administracyjny)|departamentów]] i urzędów. Na czele rządu stoi [[gubernator]], będący zarazem szefem obwodu. Obecnie (od 1995) funkcję tę sprawuje [[Eduard Rossiel]] z partii ''[[Jedna Rosja]]''.


[[Plik:Sverdlovskaya-pozkarta.png|thumb|200px|[[podział administracyjny]] obwodu swierdłowskiego]]
[[Plik:Sverdlovskaya-pozkarta.png|thumb|[[Podział administracyjny]] obwodu swierdłowskiego]]


== Podział administracyjny ==
== Podział administracyjny ==
Pod względem [[podział administracyjny|podziału administracyjnego]] obwód swierdłowski ma skomplikowaną strukturą. Cały region dzieli się na 5 okręgów administracyjnych (ros. ''управленческий округ''): wschodni, zachodni, północny, południowy i gornozawodzki. Stolica obwodu – [[miasto]] [[Jekaterynburg]] nie wchodzi w skład żadnego z nich i w tym zakresie stanowi odrębną jednostkę. Okręgi administracyjne dzielą się z kolei na [[rejon]]y, przy czym największe miasta nie wchodzą w skład tego podziału i stanowią okręgi miejskie (bezpośrednio w składzie okręgu administracyjnego); okręgami miejskimi (jednak o innym statusie) są także [[miasto zamknięte|miasta (lub osiedla typu miejskiego) zamknięte]].
Pod względem [[Podział administracyjny|podziału administracyjnego]] obwód swierdłowski ma skomplikowaną strukturą. Cały region dzieli się na 5 okręgów administracyjnych (ros. ''управленческий округ''): wschodni, zachodni, północny, południowy i gornozawodzki. Stolica obwodu – [[miasto]] [[Jekaterynburg]] nie wchodzi w skład żadnego z nich i w tym zakresie stanowi odrębną jednostkę. Okręgi administracyjne dzielą się z kolei na [[rejon]]y, przy czym największe miasta nie wchodzą w skład tego podziału i stanowią okręgi miejskie (bezpośrednio w składzie okręgu administracyjnego); okręgami miejskimi (jednak o innym statusie) są także [[Miasto zamknięte|miasta (lub osiedla typu miejskiego) zamknięte]].


W sumie w regionie funkcjonuje 30 rejonów, 25 okręgów miejskich i 4 miasta zamknięte.
W sumie w regionie funkcjonuje 30 rejonów, 25 okręgów miejskich i 4 miasta zamknięte.
[[Plik:BAZ. Zavodoupravlenie.jpg|thumb|250px|[[Krasnoturjinsk|Krasnoturińsk]] – budynek administracji jednej z fabryk]]
[[Plik:BAZ. Zavodoupravlenie.jpg|thumb|[[Krasnoturjinsk|Krasnoturińsk]] – budynek administracji jednej z fabryk]]
[[Plik:House-museum of A.S.Popov.jpg|thumb|250px|dom-[[muzeum]] [[Aleksandr Popow (1859–1906)|A. Popowa]] w [[Krasnoturjinsk|Krasnoturińsku]]]]
[[Plik:House-museum of A.S.Popov.jpg|thumb|Dom-[[muzeum]] [[Aleksandr Popow (1859–1906)|A. Popowa]] w [[Krasnoturjinsk|Krasnoturińsku]]]]
[[Plik:Nizhnijtagil-tram-20070128.jpg|thumb|250px|[[Niżny Tagił]] – fragment miasta]]
[[Plik:Nizhnijtagil-tram-20070128.jpg|thumb|[[Niżny Tagił]] – fragment miasta]]
[[Plik:Nizhny tagil industry.jpg|thumb|250px|[[Niżny Tagił]] – panorama]]
[[Plik:Nizhny tagil industry.jpg|thumb|[[Niżny Tagił]] – panorama]]
[[Plik:Old train station of Yekaterinburg.jpg|thumb|250px|stara stacja w [[Jekaterynburg]]u]]
[[Plik:Old train station of Yekaterinburg.jpg|thumb|Stara stacja w [[Jekaterynburg]]u]]
[[Plik:Ural state university front 2007.jpg|thumb|250px|[[Uniwersytet]] państwowy w Jekaterynburgu]]
[[Plik:Ural state university front 2007.jpg|thumb|[[Uniwersytet]] państwowy w Jekaterynburgu]]
[[Plik:E-burg asv2019-05 img11 City Pond skyline.jpg|thumb|250px|Jekaterynburg]]
[[Plik:E-burg asv2019-05 img11 City Pond skyline.jpg|thumb|Jekaterynburg]]
[[Plik:E-burg asv2019-05 img42 view from VysotSky.jpg|thumb|250px|Jekaterynburg]]
[[Plik:E-burg asv2019-05 img42 view from VysotSky.jpg|thumb|Jekaterynburg]]
{| class="wikitable"
{| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" style="background:#f9f9f9; border:1px #cccccc solid; border-collapse:collapse"
! Nazwa
! align="center"| nazwa
! align="center"| nazwa [[język rosyjski|rosyjska]]
! Nazwa [[Język rosyjski|rosyjska]]
|- bgcolor="#e9e9e9"
|- bgcolor="#e9e9e9"
! colspan="5"| miasto [[Jekaterynburg]] (Екатеринбург)
!colspan=5| miasto [[Jekaterynburg]] (Екатеринбург)
|- bgcolor="#e9e9e9"
|- bgcolor="#e9e9e9"
! colspan="5"| Okręg wschodni (Восточный управленческий округ)
!colspan=5| Okręg wschodni (Восточный управленческий округ)
|-
|-
|[[Rejon ałapajewski]] || Алапаевский район
|[[Rejon ałapajewski]] || Алапаевский район
Linia 446: Linia 446:
|miasto [[Kamyszłow]] || Камышлов
|miasto [[Kamyszłow]] || Камышлов
|- bgcolor="#e9e9e9"
|- bgcolor="#e9e9e9"
! colspan="5"| Okręg południowy (Южный управленческий округ)
!colspan=5| Okręg południowy (Южный управленческий округ)
|-
|-
|[[Rejon biełojarski]] || Белоярский район
|[[Rejon biełojarski]] || Белоярский район
Linia 464: Linia 464:
|osiedle zamknięte [[Uralski]] || ЗАТО „поселок Уральский”
|osiedle zamknięte [[Uralski]] || ЗАТО „поселок Уральский”
|- bgcolor="#e9e9e9"
|- bgcolor="#e9e9e9"
! colspan="5"| Okręg gornozawodzki (Горнозаводской управленческий округ)
!colspan=5| Okręg gornozawodzki (Горнозаводской управленческий округ)
|-
|-
|[[Rejon prigorodnyj]] || Пригородный район
|[[Rejon prigorodnyj]] || Пригородный район
Linia 478: Linia 478:
|miasto [[Kuszwa]] || Кушва
|miasto [[Kuszwa]] || Кушва
|-
|-
|miasto [[Niewiansk]] || Невьянск
|miasto [[Niewjansk]] || Невьянск
|-
|-
|miasto [[Niżny Tagił]] || Нижний Тагил
|miasto [[Niżny Tagił]] || Нижний Тагил
Linia 490: Linia 490:
|miasto zamknięte [[Swobodnyj]] || ЗАТО «поселок Свободный»
|miasto zamknięte [[Swobodnyj]] || ЗАТО «поселок Свободный»
|- bgcolor="#e9e9e9"
|- bgcolor="#e9e9e9"
! colspan="5"| Okręg zachodni (Западный управленческий округ)
!colspan=5| Okręg zachodni (Западный управленческий округ)
|-
|-
|[[Aczycki okręg miejski]] || Ачитский городской округ
|[[Aczycki okręg miejski]] || Ачитский городской округ
Linia 516: Linia 516:
|[[Okręg miejski Diegtiarsk]] || городской округ Дегтярск
|[[Okręg miejski Diegtiarsk]] || городской округ Дегтярск
|- bgcolor="#e9e9e9"
|- bgcolor="#e9e9e9"
! colspan="5"| Okręg północny (Северный управленческий округ)
!colspan=5| Okręg północny (Северный управленческий округ)
|-
|-
|[[Rejon gariński]] || Гаринский район
|[[Rejon gariński]] || Гаринский район
Linia 546: Linia 546:


== Gospodarka ==
== Gospodarka ==
Na terenie obwodu swierdłowskiego żyje 2.343,3 tys. osób aktywnych zawodowo. W 2006 stopa [[bezrobocie|bezrobocia]] w regionie wynosiła 6,9%. W styczniu 2007 średnia płaca w regionie wynosiła 13.941,4 [[rubel|rubla]], tj. 525,4 [[Dolar amerykański|USD]] (według kursu z 31 stycznia 2007).
Na terenie obwodu swierdłowskiego żyje 2343,3 tys. osób aktywnych zawodowo. W 2006 stopa [[Bezrobocie|bezrobocia]] w regionie wynosiła 6,9%. W styczniu 2007 średnia płaca w regionie wynosiła 13 941,4 [[Rubel|rubla]], tj. 525,4 [[Dolar amerykański|USD]] (według kursu z 31 stycznia 2007).


=== Przemysł ===
=== Przemysł ===
Obwód swierdłowski zajmuje 2 miejsce w Rosji pod względem wartości produkcji przemysłowej.
Obwód swierdłowski zajmuje 2. miejsce w Rosji pod względem wartości produkcji przemysłowej.
W strukturze lokalnego przemysłu dominuje [[hutnictwo]], zarówno żelaza, jak i [[Metale nieżelazne|metali nieżelaznych]] (odpowiednio – 31% i 19% całej wartości produkcji [[przemysł]]owej).
W strukturze lokalnego przemysłu dominuje [[hutnictwo]], zarówno żelaza, jak i [[Metale nieżelazne|metali nieżelaznych]] (odpowiednio – 31% i 19% całej wartości produkcji [[przemysł]]owej).
Istnieje też wysoko rozwinięty [[przemysł maszynowy]], produkujący m.in. ciężki sprzęt wykorzystywany w innych gałęziach gospodarki, maszyny i urządzenia AGD oraz sprzęt wojskowy.
Istnieje też wysoko rozwinięty [[przemysł maszynowy]], produkujący m.in. ciężki sprzęt wykorzystywany w innych gałęziach gospodarki, maszyny i urządzenia AGD oraz sprzęt wojskowy.
Linia 555: Linia 555:
Pozostałe gałęzie przemysłu (jak spożywczy, chemiczny, drzewny i in.) nie mają dużego udziału w strukturze gospodarczej regionu i produkują głównie na potrzeby lokalnego rynku.
Pozostałe gałęzie przemysłu (jak spożywczy, chemiczny, drzewny i in.) nie mają dużego udziału w strukturze gospodarczej regionu i produkują głównie na potrzeby lokalnego rynku.


W regionie odbywa się też wzbogacanie [[uran (pierwiastek)|uranu]].
W regionie odbywa się też wzbogacanie [[Uran (pierwiastek)|uranu]].


=== Rolnictwo ===
=== Rolnictwo ===
W 2006 na terenie obwodu znajdowało się (było zarejestrowanych) 829 dużych gospodarstw rolnych (byłych [[kołchoz]]ów i [[sowchoz]]ów, obecnie zwykle spółek) oraz 2178 chłopskich gospodarstw indywidualnych. Jedynie część z nich rzeczywiście prowadziła działalność produkcyjną (odpowiednio: 499 i 893)
W 2006 na terenie obwodu znajdowało się (było zarejestrowanych) 829 dużych gospodarstw rolnych (byłych [[kołchoz]]ów i [[sowchoz]]ów, obecnie zwykle spółek) oraz 2178 chłopskich gospodarstw indywidualnych. Jedynie część z nich rzeczywiście prowadziła działalność produkcyjną (odpowiednio: 499 i 893)
[[Plik:Nishnytagil-trainstation-20070128.jpg|thumb|250px|[[stacja kolejowa]] w [[Niżny Tagił|Niżnym Tagile]]]]
[[Plik:Nishnytagil-trainstation-20070128.jpg|thumb|[[Stacja kolejowa]] w [[Niżny Tagił|Niżnym Tagile]]]]
[[Plik:E-burg asv2019-05 img72 Koltsovo terminal.jpg|thumb|250px|[[lotnisko]] [[Kolcowo]]]]
[[Plik:E-burg asv2019-05 img72 Koltsovo terminal.jpg|thumb|[[Lotnisko]] [[Kolcowo]]]]
W 2006 łączna powierzchnia zasiewów w regionie wynosiła 877,8 tys. ha, zaś pogłowie zwierząt gospodarskich obejmowało m.in. 225,9 tys. sztuk [[bydło domowe|bydła]] i 10.075,1 tys. sztuk [[drób|drobiu]].
W 2006 łączna powierzchnia zasiewów w regionie wynosiła 877,8 tys. ha, zaś [[Zwierzęta gospodarskie|pogłowie zwierząt gospodarskich]] obejmowało m.in. 225,9 tys. sztuk [[Bydło domowe|bydła]] i 10 075,1 tys. sztuk [[Drób|drobiu]].


=== Transport ===
=== Transport ===
Linia 569: Linia 569:


=== Bogactwa naturalne ===
=== Bogactwa naturalne ===
Na terenie regionu znajdują się liczne złoża surowców, w tym metali, m.in. [[złoto|złota]], [[platyna|platyny]], [[żelazo|żelaza]], [[chrom]]u, [[nikiel|niklu]], [[mangan]]u i [[miedź|miedzi]]. Ponadto bogactwami obwodu są m.in. [[azbest]] i [[boksyt]]y.
Na terenie regionu znajdują się liczne złoża surowców, w tym metali, m.in. [[Złoto|złota]], [[Platyna|platyny]], [[żelazo|żelaza]], [[chrom]]u, [[Nikiel|niklu]], [[mangan]]u i [[Miedź|miedzi]]. Ponadto bogactwami obwodu są m.in. [[azbest]] i [[boksyt]]y.


== Nauka i oświata ==
== Nauka i oświata ==
Linia 578: Linia 578:
== Historia ==
== Historia ==
=== Historia regionu ===
=== Historia regionu ===
Według badań [[archeologia|archeologicznych]] region zasiedlony był już w okresie [[prehistoria|prehistorycznym]]. W obwodzie znajdują się liczne ślady osadnictwa ludzkiego, pochodzącego z okresów od [[mezolit]]u do [[epoka żelaza|epoki żelaza]].
Według badań [[Archeologia|archeologicznych]] region zasiedlony był już w okresie [[Prehistoria|prehistorycznym]]. W obwodzie znajdują się liczne ślady osadnictwa ludzkiego, pochodzącego z okresów od [[mezolit]]u do [[Epoka żelaza|epoki żelaza]].


Rosja zajęła te tereny po rozbiciu [[Chanat Kazański|Chanatu kazańskiego]] w połowie XVI w. Swój udział w opanowaniu regionu miał [[Jermak Timofiejewicz]]. Po zajęciu ziem dzisiejszego obwodu [[Rosjanie]], by zabezpieczyć swe panowanie i zapewnić spokój kolonistom założyli szereg twierdz: [[Wiekoturie]] (1598), [[Turinsk]] (1600), [[Irbit]] (1633), [[Ałapajewsk]] (1639) itd.
Rosja zajęła te tereny po rozbiciu [[Chanat Kazański|Chanatu kazańskiego]] w połowie XVI w. Swój udział w opanowaniu regionu miał [[Jermak Timofiejewicz]]. Po zajęciu ziem dzisiejszego obwodu [[Rosjanie]], by zabezpieczyć swe panowanie i zapewnić spokój kolonistom założyli szereg twierdz: [[Wiekoturie]] (1598), [[Turinsk]] (1600), [[Irbit]] (1633), [[Ałapajewsk]] (1639) itd.
Linia 587: Linia 587:


=== Utworzenie obwodu ===
=== Utworzenie obwodu ===
Obwód swierdłowski utworzono 17 stycznia 1934 poprzez wydzielenie części ówczenego obwodu uralskiego. Pierwotnie teren obwodu obejmował nieco odmienne niż dziś obszary: zajmował terytorium dzisiejszego [[Kraj Permski|Kraju Permskiego]], nie obejmował natomiast niektórych swych dzisiejszych rejonów, należących wówczas do [[obwód czelabiński|obwodów czelabińskiego]] i [[obwód omski|omskiego]].
Obwód swierdłowski utworzono 17 stycznia 1934 poprzez wydzielenie części ówczesnego obwodu uralskiego. Pierwotnie teren obwodu obejmował nieco odmienne niż dziś obszary: zajmował terytorium dzisiejszego [[Kraj Permski|Kraju Permskiego]], nie obejmował natomiast niektórych swych dzisiejszych rejonów, należących wówczas do [[Obwód czelabiński|obwodów czelabińskiego]] i [[Obwód omski|omskiego]].
[[Plik:PG - Factory settlement of the Verkh-Isetskii factory.jpg|thumb|250px|stolica regionu – Jekaterynburg ok. 1910 r.]]
[[Plik:PG - Factory settlement of the Verkh-Isetskii factory.jpg|thumb|Stolica regionu – Jekaterynburg ok. 1910 r.]]


=== Nazwa obwodu ===
=== Nazwa obwodu ===
Nazwa obwodu wywodzi się od ówczesnej nazwy stolicy regionu Jekaterynburga – Swierdłowsk, nazwanego na cześć działacza partyjnego i politycznego – [[Jakow Swierdłow|Jakowa Swierdłowa]].
Nazwa obwodu wywodzi się od ówczesnej nazwy stolicy regionu Jekaterynburga – Swierdłowsk, nazwanego na cześć działacza partyjnego i politycznego – [[Jakow Swierdłow|Jakowa Swierdłowa]].

=== Ciekawostki historyczne ===
Na terenie obwodu miało miejsce kilka ważnych wydarzeń historycznych: m.in. w 1918 w stolicy dzisiejszego obwodu – [[Jekaterynburg]]u [[bolszewicy]] zamordowali ostatniego [[car]]a Rosji – [[Mikołaj II Romanow|Mikołaja II]] wraz z rodziną i kilkoma osobami towarzyszącymi; w 1960 nad regionem [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|radziecka]] obrona przeciwlotnicza zestrzeliła [[Stany Zjednoczone|amerykański]] [[samolot]] [[szpiegostwo|szpigowski]] ''[[Lockheed U-2]]'', pilotowany przez [[Gary Powers|Gary’ego Powersa]], co stało się przyczyną politycznego kryzysu w stosunkach radziecko-amerykańskich.


W 1979 w wojskowym instytucie badawczym zajmującym się bronią biologiczną w ówczesnym Sierdłowsku miało miejsce masowe zarażenie [[wąglik]]iem, w wyniku którego zmarło ok. 100 osób.
W 1979 w wojskowym instytucie badawczym zajmującym się bronią biologiczną w ówczesnym Sierdłowsku miało miejsce masowe zarażenie [[wąglik]]iem, w wyniku którego zmarło ok. 100 osób.
{{osobny artykuł|katastrofa w Swierdłowsku}}
{{osobny artykuł|katastrofa w Swierdłowsku}}
[[Plik:Pyshma river springs.jpg|thumb|250px|krajobraz regionu – rzeka [[Pyszma]]]]
[[Plik:Pyshma river springs.jpg|thumb|Krajobraz regionu – rzeka [[Pyszma]]]]


== Sławni mieszkańcy regionu ==
== Sławni mieszkańcy regionu ==
Z rejonu wywodzili się m.in.:
Z rejonu wywodzili się m.in.:
* [[Borys Jelcyn]]
* [[Boris Jelcyn|Borys Jelcyn]]
* [[Pawlik Morozow]]
* [[Pawlik Morozow]]


Linia 609: Linia 606:


== Zobacz też ==
== Zobacz też ==
* [[podział terytorialny Rosji]]
* [[Podział administracyjny Rosji]]


== Przypisy ==
== Przypisy ==
Linia 617: Linia 614:
* [http://www.midural.ru strona obwodu swierdłowskiego] {{lang|ru}}
* [http://www.midural.ru strona obwodu swierdłowskiego] {{lang|ru}}
* [http://www.duma.midural.ru strona lokalnego parlamentu] {{lang|ru}}
* [http://www.duma.midural.ru strona lokalnego parlamentu] {{lang|ru}}
* [https://web.archive.org/web/20121016111728/http://terrus.ru/cgi-bin/allrussia/v3_index.pl?act=reg&id=66 informacje o obwodzie] {{lang|ru}}
* {{Cytuj stronę |url = http://terrus.ru/cgi-bin/allrussia/v3_index.pl?act=reg&id=66 |tytuł = Informacje o obwodzie |opublikowany = terrus.ru |archiwum = https://web.archive.org/web/20121016111728/http://terrus.ru/cgi-bin/allrussia/v3_index.pl?act=reg&id=66 |zarchiwizowano = 2012-10-16 |język = ru}}


{{Federacja Rosyjska}}
{{Federacja Rosyjska}}

Aktualna wersja na dzień 21:23, 11 lip 2024

Obwód swierdłowski
Свердловская область
obwód
Ilustracja
Zbiornik Wołczyński
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Rosja

Siedziba

Jekaterynburg

Kod ISO 3166-2

RU-SVE

Gubernator

Jewgienij Kujwaszew

Powierzchnia

194 226 km²[1]

Populacja (2021)
• liczba ludności


4 291 886[2]

• gęstość

22,09 os./km²

Tablice rejestracyjne

66; 96; 196

Położenie na mapie Rosji
Położenie na mapie
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa
Krajobraz obwodu
Leśny krajobraz regionu
Diagram pokazujący klimat regionu na przykładzie wysokości temperatur i wielkości opadów w stolicy obwodu – Jekaterynburgu
Jezioro Tawatuj
Rzeka Tura

Obwód swierdłowski (ros. Свердловская область) – jednostka administracyjna Federacji Rosyjskiej. Jego nazwa pochodzi od byłej nazwy stolicy obwodu, Jekaterynburga (do 1991 – Swierdłowsk).

Geografia

[edytuj | edytuj kod]

Położenie i powierzchnia

[edytuj | edytuj kod]

Obwód swierdłowski leży na dwóch kontynentach: w Europie i w Azji. Region zajmuje południową część pasma Uralu, a także przyległe do gór zachodnie fragmenty Niziny Zachodniosyberyjskiej. Region zajmuje powierzchnię 194 226 km²[1] (tj. ok. 1,2% terytorium całej Federacji Rosyjskiej).

Większość terenu obwodu stanowią niewysokie góry i wyżyny – znaczna część obwodu leży na wysokości 300–500 m n.p.m. Najwyższy punkt – szczyt Konżakowskij Kameń (na Uralu Północnym) wznosi się na wysokość 1569 m.

Region graniczy z:

Strefa czasowa

[edytuj | edytuj kod]

Obwód swierdłowski należy do jekaterynburskiej strefy czasowej (YEKT): do 25 października 2014 UTC+06:00 przez cały rok, od 26 października 2014 UTC+05:00 przez cały rok.

Jeszcze wcześniej, przed 27 marca 2011 roku, obowiązywał czas standardowy (zimowy) strefy UTC+05:00, a czas letni – UTC+06:00.

Klimat

[edytuj | edytuj kod]

Na terytorium obwodu panuje klimat umiarkowany typu kontynentalnego. Charakteryzuje się on dużymi różnicami temperatur w ciągu roku – chłodnymi zimami i ciepłymi latami. Średnia temperatura powietrza w styczniu wynosi (zależnie od regionu) od −16 °C do −20 °C, a lipca – od +16 °C do +19 °C.

Na terenie obwodu corocznie notuje się ok. 500 mm opadów, głównie w formie deszczu. Występują one głównie w ciepłej połowie roku, zaś maksimum przypada na lipiec.

Hydrologia

[edytuj | edytuj kod]

W regionie znajduje się dość duża ilość cieków wodnych, jednak z powodu położenia tego terytorium na obszarze górskim, będącym działem wód większość miejscowych rzek i strumieni ma niewielkie rozmiary. Znajduje się tutaj także pewna liczba – zwykle niewielkich – jezior.

Główne rzeki regionu:

Fauna i flora

[edytuj | edytuj kod]

Pierwotną roślinność obwodu swierdłowskiego stanowią lasy iglaste i mieszane. W lasach tych żyją m.in. – ze ssaków: kuny, norki, wiewiórki, lisy, zające, jelenie, liczne gryzonie itd., z ptaków – np. dzięcioły, gile, jarząbki itp. W zbiornikach wodnych żyje wiele gatunków ryb.

W południowo-wschodniej części obwodu znajduje się Park Narodowy „Pripyszminskije bory”[3], w północno-zachodniej Rezerwat przyrody „Dienieżkin Kamień”[4], a w południowo-zachodniej Wisimski Rezerwat Biosfery[5].

Ludność

[edytuj | edytuj kod]

Na terenie obwodu swierdłowskiego mieszka 4 399 700 osób (2007). Liczba ta w ostatnich latach spada – jeszcze w 2002 populacja regionu wynosiła 4 486 214 osób. Niemal 88% ludności (3 943 529 osób w 2002) zamieszkuje w miastach, a 12% (542 685 osób; 2002) – na wsiach. Około 30% całej populacji obwodu zamieszkuje w jego stolicy – Jekaterynburgu (będącym 5. pod względem liczby mieszkańców miastem Rosji).

Gęstość zaludnienia w regionie wynosi 22,6 os./km².

Rosjanie stanowią ok. 90% populacji.

Wyznania

[edytuj | edytuj kod]

Zdecydowana większość ludności wyznaje prawosławie. Po okresie ateizacji w czasach ZSRR pozostała także duża liczba niewierzących. W regionie istnieje niespełna 5% mniejszość muzułmańska (złożona głównie z Tatarów), ponadto żyją tutaj niewielkie grupy wyznawców innych religii, m.in. katolików, a także wyznawców nowych wyznań religijnych, wywodzących się z tradycji protestanckiej.

Zdjęcia miast obwodu

Cerkiew w Ałapajewsku

Kościół protestancki w Krasnoturińsku

Teatr w Niżnym Tagile

Meczet w Wielkiej Pyszmie

Prawosławna katedra pw. Świętej Trójcy w Wierchoturiu

Zarieczny – fragment miasta

Jekaterynburg – fragment miasta

Jeden z budynków Jekaterynburga (kino Salut)

Dworzec kolejowy w Krasnoturińsku

Dom kultury w Krasnoturińsku

Narodowości

[edytuj | edytuj kod]

Na terenie obwodu żyją przedstawiciele 148 narodowości. Najliczniejsi są[6]:

narodowość liczebność udział w populacji
Rosjanie 4 002 815 89,22
Tatarzy 168 121 3,75
Ukraińcy 55 478 1,24
Baszkirzy 37 296 0,83
osoby bez poczucia
przynależności etnicznej
lub o nieustalonej
narodowości 		28 957 0,65
Maryjczycy 27 863 0,62
Niemcy 22 540 0,50
Białorusini 18 541 0,41
Udmurci 17 903 0,40
Azerowie 15 171 0,34
Czuwasze 11 510 0,26
Ormianie 11 093 0,25
Mordwini 9702 0,22
Żydzi 6810 0,15
Tadżycy 6125 0,14
Kazachowie 4403 0,10
Cyganie 4019 0,09
Uzbecy 3836 0,08
Mołdawianie 2930 0,07
Gruzini 2651 0,06
Chińczycy 2435 0,05
Polacy 2147 0,05

Wymieniono tylko grupy liczące powyżej tysiąca osób

Miasta i osiedla typu miejskiego

[edytuj | edytuj kod]

Na terenie obwodu swierdłowskiego znajduje się 47 miast oraz 99 osiedli typu miejskiego, a także 1886 większych i mniejszych wsi.

Największe miasta i osiedla typu miejskiego:
(powyżej 15 tys. mieszkańców; stan na 1 stycznia 2006)

Nazwa nazwa rosyjska liczba
miesz-
kańców
Jekaterynburg Екатеринбург 1 308 441
Niżny Tagił Нижний Тагил 379 724
Kamieńsk Uralski Каменск-Уральский 182 466
Pierwouralsk Первоуральск 132 881
Sierow Серов 98 044
Nowouralsk Новоуральск 94 350
Asbiest Асбест 72 822
Polewskoj Полевской 65 911
Krasnoturinsk Краснотурьинск 62 578
Rewda Ревда 61 916
Wierchniaja Pyszma Верхняя Пышма 57 718
Lesnoj Лесной 53 193
Wierchniaja Sałda Верхняя Салда 49 398
Bieriozowskij Берёзовский 47 195
Kaczkanar Качканар 43 763
Ałapajewsk Алапаевск 42 920
Irbit Ирбит 42 072
Krasnoufimsk Красноуфимск 41 559
Rież Реж 39 273
Tawda Тавда 39 051
Suchoj Łog Сухой Лог 35 430
Artiomowskij Артёмовский 34 045
Kuszwa Кушва 33 890
Siewierouralsk Североуральск 32 979
Bogdanowicz Богданович 32 072
Karpinsk Карпинск 30 065
Kamyszłow Камышлов 28 384
Krasnouralsk Красноуральск 27 821
Zariecznyj Заречный 27 431
Niewjansk Невьянск 25 593
Niżniaja Tura Нижняя Тура 23 345
Kirowgrad Кировград 22 532
Sysiert Сысерть 21 021
Sriednieuralsk Среднеуральск 19 8001)
Talica Талица 18 7001)
Turinsk Туринск 18 5001)
Rieftinskij2) Рефтинский 17 9001)
Niżniaja Sałda Нижняя Салда 17 9001)
Iwdel Ивдель 17 8001)
Diegtiarsk Дегтярск 15 9001)

1) dane zaokrąglone; 1 stycznia 2007
2) osiedle typu miejskiego

Władza i administracja

[edytuj | edytuj kod]

Obwód swierdłowski, podobnie jak inne części Federacji Rosyjskiej, posiada dość duży zakres autonomii w sprawach lokalnych. Kwestie lokalnego ustroju reguluje Statut obwodu swierdłowskiego z 1994.

Budynek lokalnego parlamentu

Według postanowień tego aktu prawnego władza prawodawcza w regionie należy do dwuizbowego parlamentu, złożonego z lokalnej Dumy oraz Izby Reprezentantów. Wyższa izba parlamentu – Izba Reprezentantów składa się z 21 posłów, wybieranych w jednomandatowych okręgach, zaś Duma – z 28 posłów, wybieranych z jednego okręgu obejmującego cały region, z list partyjnych. Kadencja obu izb trwa 4 lata, przy czym co 2 lata odbywają się wybory, w których wymieniana jest połowa składu Dumy.

Władzę wykonawczą sprawuje rząd, składający się z ministerstw, departamentów i urzędów. Na czele rządu stoi gubernator, będący zarazem szefem obwodu. Obecnie (od 1995) funkcję tę sprawuje Eduard Rossiel z partii Jedna Rosja.

Podział administracyjny obwodu swierdłowskiego

Podział administracyjny

[edytuj | edytuj kod]

Pod względem podziału administracyjnego obwód swierdłowski ma skomplikowaną strukturą. Cały region dzieli się na 5 okręgów administracyjnych (ros. управленческий округ): wschodni, zachodni, północny, południowy i gornozawodzki. Stolica obwodu – miasto Jekaterynburg nie wchodzi w skład żadnego z nich i w tym zakresie stanowi odrębną jednostkę. Okręgi administracyjne dzielą się z kolei na rejony, przy czym największe miasta nie wchodzą w skład tego podziału i stanowią okręgi miejskie (bezpośrednio w składzie okręgu administracyjnego); okręgami miejskimi (jednak o innym statusie) są także miasta (lub osiedla typu miejskiego) zamknięte.

W sumie w regionie funkcjonuje 30 rejonów, 25 okręgów miejskich i 4 miasta zamknięte.

Krasnoturińsk – budynek administracji jednej z fabryk
Dom-muzeum A. Popowa w Krasnoturińsku
Niżny Tagił – fragment miasta
Niżny Tagił – panorama
Stara stacja w Jekaterynburgu
Uniwersytet państwowy w Jekaterynburgu
Jekaterynburg
Jekaterynburg
Nazwa Nazwa rosyjska
miasto Jekaterynburg (Екатеринбург)
Okręg wschodni (Восточный управленческий округ)
Rejon ałapajewski Алапаевский район
Rejon artiomowski Артемовский район
Rejon bajkałowski Байкаловский район
Rejon irbicki Ирбитский район
Rejon kamyszłowski Камышловский район
Rejon pyszmiński Пышминский район
Rejon słobodo-turiński Слободо-Туринский район
Rejon taboriński Таборинский район
Rejon talicki Талицкий район
Rejon tawdiński Тавдинский район
Rejon tugułymski Тугулымский район
Rejon turiński Туринский район
miasto Ałapajewsk Алапаевск
miasto Irbit Ирбит
miasto Kamyszłow Камышлов
Okręg południowy (Южный управленческий округ)
Rejon biełojarski Белоярский район
Rejon bogdanowicki Богдановичский район
Rejon kamieński Каменский район
Rejon suchołoski Сухоложский район
miasto Kamieńsk Uralski Каменск-Уральский
miasto Asbiest Асбест
miasto Zariecznyj Заречный
osiedle zamknięte Uralski ЗАТО „поселок Уральский”
Okręg gornozawodzki (Горнозаводской управленческий округ)
Rejon prigorodnyj Пригородный район
Rejon wierchniesałdiński Верхнесалдинский район
miasto Wierchnyj Tagił Верхний Тагил
miasto Wierchniaja Tura Верхняя Тура
miasto Kirowgrad Кировград
miasto Kuszwa Кушва
miasto Niewjansk Невьянск
miasto Niżny Tagił Нижний Тагил
miasto Niżniaja Sałda Нижняя Салда
osiedle Wierch-Niejwinskij поселок Верх-Нейвинский
miasto zamknięte Nowouralsk ЗАТО «город Новоуральск»
miasto zamknięte Swobodnyj ЗАТО «поселок Свободный»
Okręg zachodni (Западный управленческий округ)
Aczycki okręg miejski Ачитский городской округ
Artiński okręg miejski Артинский городской округ
Rejon krasnoufomski Красноуфимский район
Rejon niżniesiergiński Нижнесергинский район
Szaliński okręg miejski Шалинский городской округ
miasto Pierwouralsk Первоуральск
okręg miejski Wierchniaja Pyszma городской округ Верхняя Пышма
okręg miejski Krasnoufimsk городской округ Красноуфимск
miasto Polewskoj Полевской
miasto Rewda Ревда
Okręg miejski Staroutkinsk городской округ Староуткинск
Okręg miejski Diegtiarsk городской округ Дегтярск
Okręg północny (Северный управленческий округ)
Rejon gariński Гаринский район
Rejon nowolaliński Новолялинский район
Rejon sierowski Серовский район
Rejon wierchoturski Верхотурский район
miasto Iwdel Ивдель
miasto Kaczkanar Качканар
miasto Karpińsk Карпинск
miasto Krasnouralsk Красноуральск
miasto Krasnoturińsk Краснотурьинск
miasto Liesnoj Лесной
miasto Niżniaja Tura Нижняя Тура
miasto Siewierouralsk Североуральск
miasto Sierow Серов

Gospodarka

[edytuj | edytuj kod]

Na terenie obwodu swierdłowskiego żyje 2343,3 tys. osób aktywnych zawodowo. W 2006 stopa bezrobocia w regionie wynosiła 6,9%. W styczniu 2007 średnia płaca w regionie wynosiła 13 941,4 rubla, tj. 525,4 USD (według kursu z 31 stycznia 2007).

Przemysł

[edytuj | edytuj kod]

Obwód swierdłowski zajmuje 2. miejsce w Rosji pod względem wartości produkcji przemysłowej. W strukturze lokalnego przemysłu dominuje hutnictwo, zarówno żelaza, jak i metali nieżelaznych (odpowiednio – 31% i 19% całej wartości produkcji przemysłowej). Istnieje też wysoko rozwinięty przemysł maszynowy, produkujący m.in. ciężki sprzęt wykorzystywany w innych gałęziach gospodarki, maszyny i urządzenia AGD oraz sprzęt wojskowy.

Pozostałe gałęzie przemysłu (jak spożywczy, chemiczny, drzewny i in.) nie mają dużego udziału w strukturze gospodarczej regionu i produkują głównie na potrzeby lokalnego rynku.

W regionie odbywa się też wzbogacanie uranu.

Rolnictwo

[edytuj | edytuj kod]

W 2006 na terenie obwodu znajdowało się (było zarejestrowanych) 829 dużych gospodarstw rolnych (byłych kołchozów i sowchozów, obecnie zwykle spółek) oraz 2178 chłopskich gospodarstw indywidualnych. Jedynie część z nich rzeczywiście prowadziła działalność produkcyjną (odpowiednio: 499 i 893)

Stacja kolejowa w Niżnym Tagile
Lotnisko Kolcowo

W 2006 łączna powierzchnia zasiewów w regionie wynosiła 877,8 tys. ha, zaś pogłowie zwierząt gospodarskich obejmowało m.in. 225,9 tys. sztuk bydła i 10 075,1 tys. sztuk drobiu.

Transport

[edytuj | edytuj kod]

Obwód swierdłowski jest ważnym punktem na mapie rosyjskiego transportu. Przez region przebiega wiele ważnych dróg kolejowych i samochodowych łączących azjatycką i europejską część kraju, w tym kolej transsyberyjska.

Na terenie regionu znajduje się także ważny międzynarodowy port lotniczy Kolcowo (w Jekaterynburgu).

Bogactwa naturalne

[edytuj | edytuj kod]

Na terenie regionu znajdują się liczne złoża surowców, w tym metali, m.in. złota, platyny, żelaza, chromu, niklu, manganu i miedzi. Ponadto bogactwami obwodu są m.in. azbest i boksyty.

Nauka i oświata

[edytuj | edytuj kod]

Na terenie obwodu funkcjonuje Uralski oddział Rosyjskiej Akademii Nauk. Działają tutaj m.in. 22 instytuty naukowe, oraz ponad 100 ośrodków naukowo-badawczych i technologicznych.

Na początku roku szkolnego 2006/2007 w regionie funkcjonowały 1344 szkoły średnie (w tym 50 wieczorowych), 91 średnich szkół specjalizacyjnych, 19 państwowych wyższych uczelni i ich 34 file, 11 uczelni niepaństwowych i 6 filii.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Historia regionu

[edytuj | edytuj kod]

Według badań archeologicznych region zasiedlony był już w okresie prehistorycznym. W obwodzie znajdują się liczne ślady osadnictwa ludzkiego, pochodzącego z okresów od mezolitu do epoki żelaza.

Rosja zajęła te tereny po rozbiciu Chanatu kazańskiego w połowie XVI w. Swój udział w opanowaniu regionu miał Jermak Timofiejewicz. Po zajęciu ziem dzisiejszego obwodu Rosjanie, by zabezpieczyć swe panowanie i zapewnić spokój kolonistom założyli szereg twierdz: Wiekoturie (1598), Turinsk (1600), Irbit (1633), Ałapajewsk (1639) itd.

Od 1703 w regionie zaczęła się rozwijać metalurgia, co zwiększyło napływ osadników i spowodowało trwałą rusyfikację tych ziem.

W 1723 założono miasto, będące dzisiejszą stolicą regionu – Jekaterynburg, nazwane na cześć żony cesarza Piotra I Wielkiego, Katarzyny I.

Utworzenie obwodu

[edytuj | edytuj kod]

Obwód swierdłowski utworzono 17 stycznia 1934 poprzez wydzielenie części ówczesnego obwodu uralskiego. Pierwotnie teren obwodu obejmował nieco odmienne niż dziś obszary: zajmował terytorium dzisiejszego Kraju Permskiego, nie obejmował natomiast niektórych swych dzisiejszych rejonów, należących wówczas do obwodów czelabińskiego i omskiego.

Stolica regionu – Jekaterynburg ok. 1910 r.

Nazwa obwodu

[edytuj | edytuj kod]

Nazwa obwodu wywodzi się od ówczesnej nazwy stolicy regionu Jekaterynburga – Swierdłowsk, nazwanego na cześć działacza partyjnego i politycznego – Jakowa Swierdłowa.

W 1979 w wojskowym instytucie badawczym zajmującym się bronią biologiczną w ówczesnym Sierdłowsku miało miejsce masowe zarażenie wąglikiem, w wyniku którego zmarło ok. 100 osób.

 Osobny artykuł: katastrofa w Swierdłowsku.
Krajobraz regionu – rzeka Pyszma

Sławni mieszkańcy regionu

[edytuj | edytuj kod]

Z rejonu wywodzili się m.in.:

Tablice rejestracyjne

[edytuj | edytuj kod]

Tablice pojazdów zarejestrowanych w obwodzie swierdłowskim mają oznaczenie 66 w prawym górnym rogu nad flagą Rosji i literami RUS.

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Powierzchnia regionu Swierdłowska zmniejszyła się o 81 kilometrów kwadratowych – Regionalna gazeta.
  2. ↑ Предварительная оценка численности постоянного населения на 1 января 2021 года и в среднем за 2020 год [online] [dostęp 2021-03-17] [zarchiwizowane z adresu 2021-02-04].
  3. ↑ Пресс-центр – Национальный парк «ПРИПЫШМИНСКИЕ БОРЫ» [online], www.nppbor.ru [dostęp 2021-07-28].
  4. ↑ Государственный природный заповедник „Денежкин Камень” | Заповедник «Денежкин Камень» [online], www.denkamen.ru [dostęp 2021-11-21].
  5. ↑ Висимский государственный природный биосферный заповедник [online], www.visimskiy.ru [dostęp 2022-01-08].
  6. ↑ http://www.perepis2002.ru/ct/doc/English/4-2.xls.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Podział administracyjny Rosji
Republiki
Kraje
Obwody
Miasta wydzielone
Obwody autonomiczne
Okręgi autonomiczne
Okręgi federalne

Godło Federacji Rosyjskiej

  1. ↑ a b Obszar jednostronnie inkorporowany do Rosji, na arenie międzynarodowej uznawany za część Ukrainy.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Obwód_swierdłowski&oldid=74247581”