Trolejbusy w Bergen: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
so it is correct |
m int. |
||
| (Nie pokazano 47 wersji utworzonych przez 26 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Transport publiczny infobox |
{{Transport publiczny infobox |
||
|nazwa = Trolejbusy w Bergen |
|nazwa = Trolejbusy w Bergen |
||
| |
|nazwa oryginalna = |
||
|typ systemu = trolejbus |
|||
| ⚫ | |||
|logo = |
|||
|lokalizacja = [[Bergen]], [[Norwegia]] |
|||
| |
|opis logo = |
||
|grafika = Bergen trolleybus line 2.jpg |
|||
|uruchomienie = [[24 lutego]] [[1950]] |
|||
| ⚫ | |||
|likwidacja = |
|||
| |
|państwo = Norwegia |
||
| |
|lokalizacja = [[Bergen]] |
||
| |
|organizator = |
||
| |
|operator = [[Tide]] |
||
|liczba linii = 1 |
|||
|pasażerowie = |
|||
| |
|lata funkcjonowania = od 1950 |
||
|dzienna liczba pasażerów = |
|||
|właściciel = |
|||
|roczna liczba pasażerów = |
|||
|operator = [[Tide]] |
|||
|schemat = |
|||
|opis schematu = |
|||
|długość sieci = 4,1 [[kilometr|km]] |
|||
|rozstaw szyn = |
|||
|napięcie zasilania = |
|||
|liczba stacji = |
|||
|liczba zajezdni = |
|||
|liczba przystanków = |
|||
|liczba pojazdów = 10 |
|||
|commons = Category:Trolleybuses in Bergen |
|||
|www = |
|||
}} |
}} |
||
[[ |
[[Plik:Gaia Trafikk HQ.JPG|thumb|300px|Zajezdnia w Bergen przy ulicy ''Nattlandsveien'', okolice górnej pętli]] |
||
[[ |
[[Plik:Trolleybus Gaia.JPG|thumb|300px|[[Neoplan N6221]] (nr inwentarzowy 6334)]] |
||
'''Trolejbusy w Bergen''' – jedyny system komunikacji [[trolejbus]]owej w [[Norwegia|Norwegii]] i jeden z dwóch w [[Skandynawia|Skandynawii]] (drugi znajduje się w [[Szwecja|Szwecji]], w mieście [[Trolejbusy w Landskronie|Landskrona]]). Komunikacja trolejbusowa w [[Bergen]] została wprowadza w momencie stopniowej likwidacji [[Tramwaje w Bergen|komunikacji tramwajowej]], jednocześnie niektóre linie tramwajowe zostały zastąpione trolejbusami. Sieć trolejbusowa została otwarta [[24 lutego]] [[1950]] i składała się z dwóch linii (nr 2 i 5) aż do [[1995]], kiedy to linia nr 5 została zamknięta. Pierwotnie obsługą linii zajmowała się firma ''[[Bergen Sporvei]]'', natomiast obecnie tę |
'''Trolejbusy w Bergen''' – jedyny system komunikacji [[trolejbus]]owej w [[Norwegia|Norwegii]] i jeden z dwóch w [[Skandynawia|Skandynawii]] (drugi znajduje się w [[Szwecja|Szwecji]], w mieście [[Trolejbusy w Landskronie|Landskrona]]). Komunikacja trolejbusowa w [[Bergen]] została wprowadza w momencie stopniowej likwidacji [[Tramwaje w Bergen|komunikacji tramwajowej]], jednocześnie niektóre linie tramwajowe zostały zastąpione trolejbusami. Sieć trolejbusowa została otwarta [[24 lutego]] [[1950]] i składała się z dwóch linii (nr 2 i 5) aż do [[1995]], kiedy to linia nr 5 została zamknięta. Pierwotnie obsługą linii zajmowała się firma ''[[Bergen Sporvei]]'', natomiast obecnie tę funkcję pełni firma ''[[Tide]]''. W [[2007]] tabor trolejbusowy składał się z sześciu [[Neoplan N6221|Neoplanów N6221]] (numery inwentarzowe 6334-39) oraz dwóch [[duobus]]ów [[Mercedes O405GTD]] (numery inwentarzowe 6702-03), trzeci duobus spalił się<ref name="kkt">{{Cytuj pismo |czasopismo=Kronika Komunikacji Trolejbusowej |autor=Mikołaj Bartłomiejczyk | tytuł=BERGEN |oznaczenie=22 czerwca 2007 |issn=1895-4111 | url=http://trolejbusy.strefa.pl/bergen-opis.htm }}</ref>. |
||
== Historia == |
== Historia == |
||
Pierwsze plany uruchomienia |
Pierwsze plany uruchomienia komunikacji trolejbusowej w Bergen pojawiły się w [[1928]], w [[1937]] firma ''Bergen Sporvei'' - ówczesny operator linii tramwajowych w Bergen, prowadził badania nad funkcjonowaniem systemów trolejbusowych w [[Europa|Europie]]. [[7 lipca]] [[1940]] roku rada miejska zadecydowała o budowie dwóch linii trolejbusowych: nr 5 na tresie: ''Mulen - City Centre - Møhlenpris'' oraz nr 7 na trasie ''Nordnes - City Centre - Fjøsangerveien''. W [[1942]] ''Bergen Sporvei'' rozpoczęła przebudowywanie swoich autobusów na trolejbusy, jednak w [[1940]] rozpoczęła się [[Operacja Weserübung|okupacja niemiecka]], w wyniku której autobusy zostały przejęte i przewiezione do [[Lubeka|Lubeki]], a firma wstrzymała przebudowę autobusów. Brak paliwa w czasie [[II wojna światowa|II wojny światowej]] spowodował wzrost popularności trolejbusów. Ponadto połączenie zasobów taniej energii elektrycznej w Norwegii z pagórkowatym ukształtowaniem terenu w Bergen, było kolejną zaletą dla wprowadzenia komunikacji trolejbusowej.<ref name="Aspenberg">{{cytuj książkę |nazwisko=Aspenberg |imię=Nils Carl |tytuł=Trolleybussene i Norge |rok=1996 |wydawca=Baneforlaget |miejsce=Oslo |isbn = 82-91448-16-7 |strony=96 }}</ref><ref name="geo">{{cytuj stronę| url =http://web.archive.org/web/*/http://www.geocities.com/trolleytoby/Bergen | tytuł =BERGEN (N) | data dostępu = 2007-06-25| autor =David Pineda Dijkerman | język =en }}</ref> |
||
Po wojnie rozpoczęła się budowa 4,5-kilometrowej linii nr 5 i w [[1950]] linia tramwajowa nr 3 została zastąpiona przez linię trolejbusową nr 5. W momencie otwarcia linia była obsługiwana przez 5 przebudowanych autobusów, które zapewniły częstotliwość kursowania co 10 minut. Częstotliwość ta została rok później zredukowana do 7,5 minuty po kupnie kolejnych trzech pojazdów z firmy ''[[Strømmens Værksted]]''. Linia była popularna, a ruch na niej wzrastał. W [[1954]] rozpoczęła się przebudowa linii tramwajowej nr 2 na linię trolejbusową o tym samym numerze. Druga linia trolejbusowa o długości 6,5 |
Po wojnie rozpoczęła się budowa 4,5-kilometrowej linii nr 5 i w [[1950]] linia tramwajowa nr 3 została zastąpiona przez linię trolejbusową nr 5. W momencie otwarcia linia była obsługiwana przez 5 przebudowanych autobusów, które zapewniły częstotliwość kursowania co 10 minut. Częstotliwość ta została rok później zredukowana do 7,5 minuty po kupnie kolejnych trzech pojazdów z firmy ''[[Strømmens Værksted]]''. Linia była popularna, a ruch na niej wzrastał. W [[1954]] rozpoczęła się przebudowa linii tramwajowej nr 2 na linię trolejbusową o tym samym numerze. Druga linia trolejbusowa o długości 6,5 km została otwarta [[1 grudnia]] [[1957]] i była obsługiwana przez 18 pojazdów. Szczytowym momentem w funkcjonowaniu komunikacji trolejbusowej był rok [[1959]], kiedy to na dwóch liniach przewieziono ponad milion pasażerów. Spadek cen samochodów w [[1960]] spowodował zmniejszenie liczby pasażerów korzystających z transportu publicznego.<ref name="Aspenberg"/> |
||
W ciągu [[lata 70. XX wieku|lat 70. XX wieku]] ''Bergen Sporvei'' próbowała wstrzymać funkcjonowanie trolejbusów, jednak rada miejska nie dopuściła do tego. W wyniku remontu głównej drogi w [[1995]] została zamknięta linia nr 5 i jej funkcjonowanie już nie zostało wznowione.<ref name="Aspenberg"/> |
W ciągu [[lata 70. XX wieku|lat 70. XX wieku]] ''Bergen Sporvei'' próbowała wstrzymać funkcjonowanie trolejbusów, jednak rada miejska nie dopuściła do tego. W wyniku remontu głównej drogi w [[1995]] została zamknięta linia nr 5 i jej funkcjonowanie już nie zostało wznowione.<ref name="Aspenberg"/> |
||
Po kryzysie w połowie [[lata 90. XX wieku|lat 90. XX wieku]], gdy zlikwidowano linię nr 5 i dyskutowano nad sensownością utrzymania jedynej linii trolejbusowej w Bergen - linii nr 2, początek [[XXI wiek]]u przyniósł zmiany i podjęto odnowić tabor, w tym celu zakupiono 6 trolejbusów Neoplan |
Po kryzysie w połowie [[lata 90. XX wieku|lat 90. XX wieku]], gdy zlikwidowano linię nr 5 i dyskutowano nad sensownością utrzymania jedynej linii trolejbusowej w Bergen - linii nr 2, początek [[XXI wiek]]u przyniósł zmiany i podjęto odnowić tabor, w tym celu zakupiono 6 trolejbusów Neoplan N6221. Przebudowano także sieć trolejbusową w centrum miasta oraz zmodernizowano sieć trakcyjną.<ref name="kkt"/> |
||
Obecnie w Bergen funkcjonuje jedna linia trolejbusowa nr 2 o długości 7,5 |
Obecnie w Bergen funkcjonuje jedna linia trolejbusowa nr 2 o długości 7,5 km, na trasie ''Gamle brannstasjon - Nygaten - Kong Oscars gate - Kalvedalsveien - Årstadveien - Haukelund sykehus - Nattlandsveien - Birkelundstoppen''. W związku z otwarciem linii [[Szybki tramwaj w Bergen|szybkiego tramwaju]] w dniu |
||
22 czerwca 2010, planowana jest także rozbudowa sieci trolejbusowej. Trasy |
|||
nowych linii trolejbusowych mają przebiegać od Møhlenpris do Oasen i z |
|||
Mulen do Paradis. |
|||
== Tabor == |
== Tabor == |
||
Na początku funkcjonowania tabor stanowił trolejbusy marki ''Munck/Sunbeam'' wyprodukowane w kooperacji angielsko |
Na początku funkcjonowania tabor stanowił trolejbusy marki ''Munck/Sunbeam'' wyprodukowane w kooperacji angielsko-norweskiej, następnie w [[1972]] do obsługi linii zakupionych zostało 20 trolejbusów marki [[Škoda 9Tr]]. W [[1978]] zostały zakupione 4 trolejbusy Volvo/Hess, które zostały przeznaczone do obsługi linii nr 5. W latach [[1980]]–[[1985]] zostało zakupionych 6 przegubowych trolejbusów Graf & Stiff oraz 3 przegubowe [[Mercedes O305GT|Mercedesy O305GT]], posiadające pomocniczy napęd spalinowy.<ref name="kkt"/><ref name="geo"/> |
||
W [[lata 90. XX wieku|latach 90. XX wieku]] pojawiła się koncepcja wprowadzania duobusów, |
W [[lata 90. XX wieku|latach 90. XX wieku]] pojawiła się koncepcja wprowadzania duobusów, w związku z tym zakupiono 3 Mercedesy O305GTD, jednak później zrezygnowano z pomysłu wprowadzania kolejnych tego typu pojazdów. W [[2003]] zakupiono 6 trolejbusów marki Neoplan N6221 wyposażonych w spalinowy napęd pomocniczy, które są obecnie podstawą funkcjonowania komunikacji trolejbusowej w Bergen.<ref name="kkt"/><ref name="geo"/> Pod koniec [[2020]] na ulice wyjechało 10 trolejbusów marki Solaris Trollino IV 18 Škoda. <ref>{{Cytuj |tytuł = Biuro Prasowe - Solaris Bus & Coach sp. z o.o. |data dostępu = 2024-05-13 |opublikowany = www.solarisbus.com |url = https://www.solarisbus.com/pl/biuro-prasowe-solaris-bus-coach-sp-z-o-o/pierwsze-trolejbusy-solarisa-juz-w-norwegii-1400 |język = pl}}</ref> |
||
; Obecny tabor |
; Obecny tabor |
||
{| class="wikitable" style="text-align:center" cellspacing="3" cellpadding="5" width=370 |
{| class="wikitable" style="text-align:center" cellspacing="3" cellpadding="5" width=370 |
||
!width=190 |'''Typ Trolejbusu''' |
!width=190 |'''Typ Trolejbusu''' |
||
! ''' |
! '''Liczba''' |
||
|- |
|- |
||
!| [[Solaris Trollino|'''Solaris Trollino IV 18 Škoda''']] |
|||
!| [[Neoplan N6221]] |
|||
| |
| 10 |
||
|- |
|||
!| [[Mercedes O405GTD]] |
|||
| 2 |
|||
|- |
|- |
||
! '''Wszystkie pojazdy''' |
! '''Wszystkie pojazdy''' |
||
| |
| 10 |
||
|} |
|} |
||
== Opis linii == |
== Opis linii == |
||
Opis trasy i rozkładu jazdy linii nr 2:<ref>{{cytuj stronę| url =http://www. |
Opis trasy i rozkładu jazdy linii nr 2:<ref>{{cytuj stronę| url =http://www.skyss.no/Global/Bussruter/Bergen%20Nord%20og%20sentrum%20august%202010/Bergen_hele_16aug.pdf | tytuł =Bergen_hele_16aug.pdf | data dostępu = 2010-08-20| autor =skyss | język =no }}</ref> |
||
{| class="wikitable" |
{| class="wikitable" |
||
|style="width: 60px; text-align: center; background-color: #000; color: #fff; font-size: 180%;"|'''2''' |
|style="width: 60px; text-align: center; background-color: #000; color: #fff; font-size: 180%;"|'''2''' |
||
|style="background-color: #0099cc; color: #fff;"|''Trasa |
|style="background-color: #0099cc; color: #fff;"|''Trasa (czas przejazdu 20 min):'' '''Birkelundstoppen''' > Nattlandsveien > Haukeland sykehus > Årstadveien > Kalvedalsvei > Kong Oscars gate > Nygaten > '''Gamle Rådhus''' <br /> |
||
''Trasa powrotna |
''Trasa powrotna (czas przejazdu 25min):'' '''Gamle Brannstasjon''' > Nygaten ''i dalej tak samo'' |
||
|- |
|- |
||
|colspan="2"| |
|colspan="2"|Od poniedziałku do czwartku linia funkcjonuje w godzinach od 5.40 do 1.00, częstotliwość kursowania w ciągu dnia wynosi ok. 10 min.<br />W piątki linia funkcjonuje w godzinach od 5.40 do 3.00, częstotliwość kursowania w ciągu dnia wynosi ok. 10 min.<br />W soboty linia funkcjonuje w godzinach od 5.40 do 3:00, częstotliwość kursowania w ciągu dnia wynosi ok. 15 min.<br />W niedziele linia funkcjonuje w godzinach od 6.28 do 0.15, częstotliwość kursowania w ciągu dnia wynosi ok. 30 min. |
||
</small> |
|||
|} |
|} |
||
== Linki zewnętrzne == |
|||
* [http://www.skyss.no/Global/Bussruter/Bergen%20Nord%20og%20sentrum%20august%202010/Bergen_hele_16aug.pdf Rozkład jazdy] |
|||
== Przypisy == |
|||
{{przypisy}} |
|||
{{Przypisy}} |
|||
{{Transport miejski w Norwegii}} |
|||
| ⚫ | |||
[[Kategoria:Trolejbusy]] |
|||
[[ |
[[Kategoria:Transport w Bergen]] |
||
| ⚫ | |||
[[en:Bergen trolleybus]] |
|||
Aktualna wersja na dzień 09:28, 18 lip 2024
| trolejbus | |
 Trolejbus marki Neoplan N6221 (nr inwentarzowy 6339) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Lokalizacja | |
| Operator | |
| Liczba linii |
1 |
| Lata funkcjonowania |
od 1950 |
| Infrastruktura | |
| Długość sieci |
4,1 km |
| Tabor | |
| Liczba pojazdów |
10 |
Trolejbusy w Bergen – jedyny system komunikacji trolejbusowej w Norwegii i jeden z dwóch w Skandynawii (drugi znajduje się w Szwecji, w mieście Landskrona). Komunikacja trolejbusowa w Bergen została wprowadza w momencie stopniowej likwidacji komunikacji tramwajowej, jednocześnie niektóre linie tramwajowe zostały zastąpione trolejbusami. Sieć trolejbusowa została otwarta 24 lutego 1950 i składała się z dwóch linii (nr 2 i 5) aż do 1995, kiedy to linia nr 5 została zamknięta. Pierwotnie obsługą linii zajmowała się firma Bergen Sporvei, natomiast obecnie tę funkcję pełni firma Tide. W 2007 tabor trolejbusowy składał się z sześciu Neoplanów N6221 (numery inwentarzowe 6334-39) oraz dwóch duobusów Mercedes O405GTD (numery inwentarzowe 6702-03), trzeci duobus spalił się[1].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Pierwsze plany uruchomienia komunikacji trolejbusowej w Bergen pojawiły się w 1928, w 1937 firma Bergen Sporvei - ówczesny operator linii tramwajowych w Bergen, prowadził badania nad funkcjonowaniem systemów trolejbusowych w Europie. 7 lipca 1940 roku rada miejska zadecydowała o budowie dwóch linii trolejbusowych: nr 5 na tresie: Mulen - City Centre - Møhlenpris oraz nr 7 na trasie Nordnes - City Centre - Fjøsangerveien. W 1942 Bergen Sporvei rozpoczęła przebudowywanie swoich autobusów na trolejbusy, jednak w 1940 rozpoczęła się okupacja niemiecka, w wyniku której autobusy zostały przejęte i przewiezione do Lubeki, a firma wstrzymała przebudowę autobusów. Brak paliwa w czasie II wojny światowej spowodował wzrost popularności trolejbusów. Ponadto połączenie zasobów taniej energii elektrycznej w Norwegii z pagórkowatym ukształtowaniem terenu w Bergen, było kolejną zaletą dla wprowadzenia komunikacji trolejbusowej.[2][3]
Po wojnie rozpoczęła się budowa 4,5-kilometrowej linii nr 5 i w 1950 linia tramwajowa nr 3 została zastąpiona przez linię trolejbusową nr 5. W momencie otwarcia linia była obsługiwana przez 5 przebudowanych autobusów, które zapewniły częstotliwość kursowania co 10 minut. Częstotliwość ta została rok później zredukowana do 7,5 minuty po kupnie kolejnych trzech pojazdów z firmy Strømmens Værksted. Linia była popularna, a ruch na niej wzrastał. W 1954 rozpoczęła się przebudowa linii tramwajowej nr 2 na linię trolejbusową o tym samym numerze. Druga linia trolejbusowa o długości 6,5 km została otwarta 1 grudnia 1957 i była obsługiwana przez 18 pojazdów. Szczytowym momentem w funkcjonowaniu komunikacji trolejbusowej był rok 1959, kiedy to na dwóch liniach przewieziono ponad milion pasażerów. Spadek cen samochodów w 1960 spowodował zmniejszenie liczby pasażerów korzystających z transportu publicznego.[2]
W ciągu lat 70. XX wieku Bergen Sporvei próbowała wstrzymać funkcjonowanie trolejbusów, jednak rada miejska nie dopuściła do tego. W wyniku remontu głównej drogi w 1995 została zamknięta linia nr 5 i jej funkcjonowanie już nie zostało wznowione.[2]
Po kryzysie w połowie lat 90. XX wieku, gdy zlikwidowano linię nr 5 i dyskutowano nad sensownością utrzymania jedynej linii trolejbusowej w Bergen - linii nr 2, początek XXI wieku przyniósł zmiany i podjęto odnowić tabor, w tym celu zakupiono 6 trolejbusów Neoplan N6221. Przebudowano także sieć trolejbusową w centrum miasta oraz zmodernizowano sieć trakcyjną.[1]
Obecnie w Bergen funkcjonuje jedna linia trolejbusowa nr 2 o długości 7,5 km, na trasie Gamle brannstasjon - Nygaten - Kong Oscars gate - Kalvedalsveien - Årstadveien - Haukelund sykehus - Nattlandsveien - Birkelundstoppen. W związku z otwarciem linii szybkiego tramwaju w dniu 22 czerwca 2010, planowana jest także rozbudowa sieci trolejbusowej. Trasy nowych linii trolejbusowych mają przebiegać od Møhlenpris do Oasen i z Mulen do Paradis.
Tabor
[edytuj | edytuj kod]Na początku funkcjonowania tabor stanowił trolejbusy marki Munck/Sunbeam wyprodukowane w kooperacji angielsko-norweskiej, następnie w 1972 do obsługi linii zakupionych zostało 20 trolejbusów marki Škoda 9Tr. W 1978 zostały zakupione 4 trolejbusy Volvo/Hess, które zostały przeznaczone do obsługi linii nr 5. W latach 1980–1985 zostało zakupionych 6 przegubowych trolejbusów Graf & Stiff oraz 3 przegubowe Mercedesy O305GT, posiadające pomocniczy napęd spalinowy.[1][3]
W latach 90. XX wieku pojawiła się koncepcja wprowadzania duobusów, w związku z tym zakupiono 3 Mercedesy O305GTD, jednak później zrezygnowano z pomysłu wprowadzania kolejnych tego typu pojazdów. W 2003 zakupiono 6 trolejbusów marki Neoplan N6221 wyposażonych w spalinowy napęd pomocniczy, które są obecnie podstawą funkcjonowania komunikacji trolejbusowej w Bergen.[1][3] Pod koniec 2020 na ulice wyjechało 10 trolejbusów marki Solaris Trollino IV 18 Škoda. [4]
- Obecny tabor
| Typ Trolejbusu | Liczba |
|---|---|
| Solaris Trollino IV 18 Škoda | 10 |
| Wszystkie pojazdy | 10 |
Opis linii
[edytuj | edytuj kod]Opis trasy i rozkładu jazdy linii nr 2:[5]
| 2 | Trasa (czas przejazdu 20 min): Birkelundstoppen > Nattlandsveien > Haukeland sykehus > Årstadveien > Kalvedalsvei > Kong Oscars gate > Nygaten > Gamle Rådhus Trasa powrotna (czas przejazdu 25min): Gamle Brannstasjon > Nygaten i dalej tak samo |
| Od poniedziałku do czwartku linia funkcjonuje w godzinach od 5.40 do 1.00, częstotliwość kursowania w ciągu dnia wynosi ok. 10 min. W piątki linia funkcjonuje w godzinach od 5.40 do 3.00, częstotliwość kursowania w ciągu dnia wynosi ok. 10 min. W soboty linia funkcjonuje w godzinach od 5.40 do 3:00, częstotliwość kursowania w ciągu dnia wynosi ok. 15 min. W niedziele linia funkcjonuje w godzinach od 6.28 do 0.15, częstotliwość kursowania w ciągu dnia wynosi ok. 30 min. | |
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Mikołaj Bartłomiejczyk. BERGEN. „Kronika Komunikacji Trolejbusowej”. 22 czerwca 2007. ISSN 1895-4111.
- ↑ a b c Nils Carl Aspenberg: Trolleybussene i Norge. Oslo: Baneforlaget, 1996, s. 96. ISBN 82-91448-16-7.
- ↑ a b c David Pineda Dijkerman: BERGEN (N). [dostęp 2007-06-25]. (ang.).
- ↑ Biuro Prasowe - Solaris Bus & Coach sp. z o.o. [online], www.solarisbus.com [dostęp 2024-05-13] (pol.).
- ↑ skyss: Bergen_hele_16aug.pdf. [dostęp 2010-08-20]. (norw.).
